UZAKTAN EĞİTİMDE İNTERNET KULLANIMI

ÖNSÖZ


Eğitim kavramı,her yaşta,her insana ve ihtiyaca cevap vermesi gerekli bir kavramdır. Bu önemli görevi üstlenmesi nedeniyle eğitim, değişen yaşam şartlarına ve standartlarına göre kendisini sürekli yenilemelidir. Bu nedenle de; eğitim alanında çeşitli alternatiflerin ortaya konması gerekmektedir. Uzaktan eğitim de bu alternatiflerden biridir ve çağdaş toplumda eğitime bilimsellik ve teknolojik nitelik kazandırmak kaçınılmaz bir zorunluluktur.

Eğitimde iletişim teknolojilerinin kullanımı, özellikle uzaktan eğitim konusunda yapılan araştırmalar nedeniyle gündemdeki yerini korumaya devam etmektedir. Uzaktan eğitim sistemleri tek ve çift yönlü iletişim sistemleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Her iki yöntemde İnternet üzerinden gerçekleştirilmektedir.


Konunun önemi ve güncelliği ile bu alandaki çalışmaların yetersizliği sebebiyle ; çalışmamızın konusunu, uzaktan öğretimde İnternet’in yerini belirlemek oluşturmuştur.

Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; araştırmanın amacı, önemi ve sınırlılıkları, ikinci bölümde, uzaktan eğitim konusu ,üçüncü bölümde, İnternet’in eğitimde kullanılmasına yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise; uzaktan eğitimde İnternet’in yeri ve yeni bir yaklaşım olarak uzaktan eğitimde web kullanımı anlatılmıştır.

Çalışmalarım sırasında bilimsel anlamda yol gösteren ve yardımları ile yapıcı yöndeki tenkitlerini hiçbir zaman esirgemeyen danışman hocam Yrd. Doç. Dr. İlhami NALÇACIOĞLU ile Yrd. Doç. Dr. Mustafa DOĞAN ve Yrd. Doç. Dr. Cemalettin İPEK’e , tüm tez çalışmalarım süresince bana destek olan ve sabır gösteren eşim ve kızım Gözde’ye teşekkürlerimi sunarım.


Mehmet AKGÜN
VAN-2003




UZAKTAN EĞİTİMDE İNTERNET KULLANIMI




Mehmet AKGÜN


Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı

Tez Yöneticisi: Yrd.Doç. Dr. İlhami NALÇACIOĞLU

143 sayfa-2003



ÖZET

Bu çalışmada uzaktan eğitimde İnternet’in yerini belirlemek konusu incelenmiştir.

Çalışma dört bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde; araştırmanın amacı, önemi ve sınırlılıklarına yer verilmiştir.

İkinci bölümde, uzaktan eğitim konusu,

üçüncü bölümde, Internet’in eğitimde kullanılmasına yer verilmiştir.

Dördüncü bölümde ise uzaktan eğitimde Internet’in yeri ve yeni bir yaklaşım olarak uzaktan eğitimde web kullanımı anlatılmıştır.


BÖLÜM-1



1.GİRİŞ


Bu çalışmanın amacını, uzaktan öğretimde İnternetin yerini belirlemek oluşturmaktadır.

Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; araştırmanın amacı, önemi ve sınırlılıklarına yer verilmiştir. İkinci bölümde, uzaktan eğitim konusu, üçüncü bölümde, İnternetin eğitimde kullanılmasına yer verilmiştir. Dördüncü bölümde ise uzaktan eğitimde İnternetin yeri ve yeni bir yaklaşım olarak uzaktan eğitimde web kullanımı anlatılmıştır.

Bu bölümde araştırmanın problemi açıklanarak araştırmanın amacı, önemi, sınırlılıkları ve bazı temel kavramların açıklanmasına yer verilmiştir.


1.1.PROBLEM DURUMU

İçinde bulunduğumuz ”Bilgi çağı“; İnternet ve gelişen İnternet teknolojileri gibi yeni kavramlar ve teknolojiler sunmuştur. Her geçen gün artan bilgi yumağı, bilgi çağında insanın kendini sürekli yenileme ve geliştirme ihtiyacını daha fazla hissettirmekte ve zorunlu kılmaktadır. Sadece mesleki açıdan değil, kişisel gelişim içinde “ yaşam boyu öğrenme” kavramı giderek yaygınlaşmakta ve dolayısıyla “ sürekli eğitim “talebini arttırmaktadır.

Bilgi; algılama, işleme, değerlendirme, muhakeme sonucu zihinde üretilen, insanın dış dünyaya ilişkin algısını değiştiren veya bir bilinmeyeni açıklayan anlam parçası olarak tanımlanabilir. Bilginin geçici olduğu, ansiklopedik bilgiden çok olayları derinliğine kavrama, eleştirel düşünme yetenekleri ile öğrenmeyi öğrenmenin vurgulandığı; öğrenmede öğretmen-öğrenci etkileşimine önem verildiği ve çok yönlü zihinsel gelişimin hedeflendiği çağdaş eğitim anlayışı, eğitim sistemini iyileştirme çalışmalarında egemen olursa, sistem yeniden yapılandırılabilir. Eğitimde İnternet kullanımı bu imkanı sağlamada temel araçlardan birisi görevini yüklenir.

Geleneksel eğitim ; bilginin sabit, kesin ve öğrencinin dışında, sözel ve sayısal zekayı geliştirerek gençleri gelecek hayat için ayaklı kütüphaneler gibi yetiştirmek özelliklerini taşır.

Geleneksel eğitim anlayışında İnternetin kullanılmasıyla; öğrenenlere potansiyellerini geliştirme, eleştirel, yaratıcı,bilimsel ve ilişkisel düşünme, akıl yürütme gibi beceriler kazandırılması hedeflenir.

Çağdaş yaklaşımda İnternetin kullanılması ile de; öğrenenlere bilgiyi yükleme yerine, bilgiyi araştırma, kullanma, üretme ve düşünme becerileri kazanılması, konular ile ilgili tanımlama, sınıflama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme yapılabilmesi ve sonucunda çok yönlü zeka gelişimi sağlanması hedeflenir.

Çağdaş yaklaşımın benimsendiği eğitim-öğretim anlayışında öğretmen hangi konuyu anlatırsa anlatsın öğrencilerin bir takım yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olmayı amaçlar. Bu tür öğretimde öğrencinin bilgiyi ezberlemesi değil, bilgiyi kullanması ve yeni bilgi üretmesi, yani düşünmesi beklenir, bunun üzerinde de İnternetin payı tartışılamaz.

İster geleneksel, ister çağdaş eğitim olsun, her iki eğitim yaklaşımında İnternet önemli bir yer tutar.

Geleneksel ve çağdaş anlamdaki eğitim yaklaşımlarında bilgi şöyle karşılaştırılabilir;


GELENEKSEL VE ÇAĞDAŞ EĞİTİM YAKLAŞIMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
GELENEKSEL ÇAĞDAŞ
Bilgi kesindir. ► Bilgi geçicidir
Eğitim, öğrencilere ansiklopedik bilgi kazandırmak için verilir ► Eğitim, konuları derinliğine anlayabilmek için verilir
Bilgi gelecekte kullanmak için edinilir ► Bilgi, yeni bilgi üretmek için edinilir
Bilgilenme, formal bilimin öğrenciye aktarılmasıyla gerçekleşir ► Bilgilenme, öğrenci ve formal bilim dalları etkileşimi ile gerçekleşir
Eğitimin amacı sadece sayısal ve sözel zekayı geliştirmektir ► Eğitimin amacı çok yönlü zeka gelişimini sağlamaktır

Şekil 1. Bilginin doğası ve eğitimde kullanılışına ilişkin kabullenmeler


Öğrenmenin yeni anlamı, öğrenci başarısının nitelik olarak zenginleşmesi, eğitimde yeniden yapılanmanın en önemli hedefi olup, öğrencinin zihnini kullanması esas alınır. Bilgi geçici bir birikimdir ve eğitimin amacı konuları derinliğine öğretmektir. Öğretimde yeniden yapılanmanın esasını oluşturan bu kabullenmelerin ışığında üzerinde durulacak bazı noktalar şunlardır:

a. Düşünmeyi öğrenme,
b. Bilgiyi kullanma,
c. Problem çözme,
d. Bireysel çalışma,
e. Benlik kavramı geliştirme,
f. İletişim becerisi kazanma’ dır.

Yeni anlamıyla öğrenme, müfredatta yeni yapılanma öngörmektedir ve öğrencinin düşünmesini, bilgi üretmesini esas almaktadır. Bu safhada İnternet çok önemli bir araç olarak ortaya çıkar. Gerçek anlamda öğrenmeyi hedefleyen bir eğitim sisteminde ;

a. Öğretim, öğrencilerin bilgi depolaması yerine, bilgi üretmesini esas alınır,

b. Öğrenme, sözel ve mantıksal zeka yanında sosyal, duygusal, benlik ve görsel gibi çok yönlü zeka yeteneklerini geliştirmeye yönelik olarak düzenlenir,

c. Öğrenmede, ansiklopedik bilgi yerine derinliğine bilgilendirme hedeflenir,

d. Müfredat, tüm akademik disiplinleri kapsayacak bir bütünlük arz eder,

e. Öğrencilere, öğrenmeyi öğrenmede yardımcı olmak amacıyla kendi ilgi alanlarında çalışma fırsatı verilir.

Eğer eğitimin amacı bilgi yüklemek değil, bireyin zihinsel gelişimine katkıda bulunmak ise; öğretimin içerik ve yöntemlerinin de öğrencilerde bu tür değişmeler doğuracak şekilde düzenlenmesi gerekir. Yani, önemli olan öğrencileri bazı bilgilerle yüklemek değil, onlara tüm yaşamları boyunca kendilerini nasıl geliştirebileceklerini öğretmektir. Yani onlara öğrenmeyi öğretmektir. Bu tür bir öğrenmede İnternetin etkinliği tartışılamaz. Bunun Uzaktan eğitim olması ise, İnternet kullanımını son derece önemli kılar.

Bu nedenlerle araştırmamın temelini “Uzaktan Eğitimde İnternet kullanımı” konusu oluşturmaktadır.


1.2.AMAÇ

Günümüzde; bilim ve teknolojideki gelişmeler, her meslekte yeni bilgi ve teknolojileri öğrenmeyi ve çalışanların bu konularda yetiştirilmesini zorunlu kılmaktadır.
Günümüzde bilgiye ulaşma, bilgiyi değerlendirme, bilgiyi organize etme,bilgiyi kullanma ve başkalarıyla paylaşma çok önem kazanmıştır. Bütün bunların sonucu olarak da, öğretim ortamında bizi bilgiye ulaştıracak bilgiyi kullanabilmemizi ve yayabilmemizi sağlayacak her türlü aracı kullanmak zorunda kalacağımız söylenebilir.

Çağdaş eğitim anlayışında; bilginin geçici olduğu, ansiklopedik bilgiden çok olayları derinliğine kavrama, eleştirel düşünme yetenekleri ile öğrenmeyi öğrenme vurgulanmakta; öğrenmede öğrenci-öğretmen etkileşimine önem verilerek, çok yönlü zihinsel gelişim sağlanması hedeflenmektedir.

Çağdaş eğitimde; İnternet,son yüzyıl içinde üretilen en değerli ve en önemli eğitim araçlarından biri olup, uzaktan eğitim modelinin en etkin unsurlarından biri konumuna gelmiştir.

Bu araştırmadan amaç; içinde bulunduğumuz yüzyılın en önemli öğesi olmaya aday İnternetin uzaktan eğitimde kullanılması, bilgiye erişmede ve eğitimdeki yeri ve etkinliğinin tartışılmasıdır.


1.3.ÖNEM

Çağımızı karakterize eden başlıca özellikler, yoğun insan toplulukları, dinamizm, hızlı değişim, bilim, teknoloji ve küreselleşmedir. Bugün içinde yaşadığımız bilişim çağı ve bilgi toplumunda “bilim” bir simge haline gelmiştir. Ekonomik içerikli problemler arasında eğitim giderlerinde artış, sınırlı kaynakları verimli kullanma ihtiyacı, standart ve kalite yetersizliği, eğitim maliyetini düşürme ihtiyacı, finansman yetersizliği, mali imkanların dengesiz dağılımı gibi hususlar dikkati çekmektedir.

Konuya eğitsel açıdan bakınca; terminal eğitiminin sürekli ve yaşam boyu eğitime, elit grup yetiştirmenin, kitle eğitimine, öğrenmede bilgi aktarmanın, bilgi üretmeyi esas alma, eğitimde seçici, eleyici stratejinin tamamlayıcı ve yetiştirici stratejiyi esas alma ve benzer dönüşümlerin söz konusu olduğu görülmektedir.

Bu araştırma, öğretimde teknolojiden faydalanmanın önemini ve sağlayacağı katkıları da ortaya çıkaracağından önemlidir. Diğer taraftan, hemen hemen herkesin bürosunda, çoğunluğun evlerinde veya İnternet kafelerde kullanımı yaygınlaşan İnternetten eğitimde de istifade edilmesinin önemine işaret edildiğinden önemlidir. Ayrıca bu alandaki çalışmaların oldukça yeni olması ve kaynakların yetersiz olması açısından da araştırma, önem taşımaktadır.




1.4.VARSAYIMLAR

a. Çağdaş yaklaşımların benimsendiği eğitim-öğretim anlayışında, öğretmen hangi konuyu anlatırsa anlatsın öğrencilerin bir takım yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olması amaçlanır. Öğrencinin, uzaktan bilgiyi kullanma ve yeni bilgi üretmede İnternetin önemli yeri olduğu varsayılmaktadır.

b. Çağdaş yaklaşımlarda; bilgi geçici bir birikim olarak kabul edilir, konular derinliğine öğretilerek, zekanın tüm çeşitlerini geliştirmesi hedeflenir. İnternetin; uzaktan eğitim yoluyla, eğitimde fırsat eşitliği yaratıp, bireylere yetenek ve zekalarını optimum düzeyde geliştirme fırsatı verdiği varsayılmaktadır.

c. Öğrencileri bazı bilgilerle yüklemek değil, onlara tüm yaşamları boyunca kendilerini nasıl geliştirebileceklerini, yani uzaktan eğitimde, öğrenmeyi öğretmekte İnternetin önemli bir araç olduğu varsayılmaktadır.

d. İnternet sayesinde; uzaktan eğitimin, eleştirel düşünebilen ve bütünü gören, okuduğunu ve dinlediğini anlayabilen, olayları ve eşyayı kendi bakış açılarına göre değerlendirebilen kişilerin sayısının artmasına vesile olacağı varsayılmaktadır.

e. İnternetin yaygınlaşması ile bilgisayarın başından kalkmadan kaynaklara ulaşabilmek mümkün olmuştur. İnternetin sadece kütüphaneleri ve arşivleri değil, popüler güncel gelişmeleri de anında üyelerine ulaştırarak çağdaş eğitim anlayışına uzaktan eğitim aracılığıyla hizmet ettiği varsayılmaktadır.

f. İnternetin uzaktan eğitimde kullanımından şu yararların elde edileceği varsayılmaktadır;

- Zamandan tasarruf,
- Fikirlerin canlandırılması,
- Karmaşık fikirleri basite indirgeme,
- Fikir, işlem ve süreçleri basamaklarıyla gösterme,
- Motivasyonu artırma,
- Pratik yapma,
- İlgi çekme, dikkat uyandırma.


1.5.SINIRLILIKLAR

Yapılacak Araştırma,

1. Bu konuda yayınlanan eserlerle,
2. Üniversitelerde yapılan uluslararası sempozyum bilgileri ile,
3. Yöntem olarak genel tarama modeli çerçevesinde yer alan tarama tekniği ile sınırlıdır.


1.6. YÖNTEM VE TEKNİK

Bu çalışmada mevcut kaynakların taranmasının yanı sıra çeşitli zamanlarda ülkemizde gerçekleştirilen seminer ve sempozyum bildirileri ile İnternet ve Uzaktan eğitim konularındaki faaliyetleri ile öne çıkmış, ODTU, Fırat, Anadolu, Sakarya, Erciyes ve Selçuk üniversitelerindeki öğretim görevlileri ile yapılan telefon görüşmeleri ile ilgili web sayfaları ve elektronik yazışmalardan yararlanılmıştır.

BÖLÜM-2



2.UZAKTAN EĞİTİM



2.1.UZAKTAN EGİTİME GENEL BAKIŞ

Teknolojinin hızla ilerlemesiyle, bilgi toplumları ortaya çıkmıştır. Sürekli artan bilgiyle beraber “yaşam boyu öğrenme” diye yeni bir kavram ortaya çıkmıştır. Böylece eğitimin nasıl daha iyi verileceği sorusu gündeme gelmiştir. Eğitimin, “fırsat eşitliği” ve “bireysel fark” ilkeleri de dikkate alındığında uzaktan eğitimin önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Uzaktan eğitim; yaş, zaman, yer, mekan gibi sınırlamalara bağlı kalmadan, öğrenci ve eğitimcinin aynı mekanda bulunmadan gerçekleştirdiği bir eğitimdir.

Uzaktan eğitimde basın yayın araçları önemli bir yer tutmaktadır. Ders materyali olarak, kitap, basılı ders notu, video, radyo televizyondaki ders programları, dergi, gazete kullanılabilir. Basılı materyallerle (mektupla) öğretim, yayın yoluyla öğretim, yüz yüze öğretim uzaktan eğitimin farklı uygulamalarıdır. Uzaktan eğitim sisteminin iki uygulanma şekli vardır:

a. Senkron Eğitim: Tek bir eğitimcinin, ayrı mekanlardaki öğrencilerle aynı zamanda bir araya gelmesiyle yapılan eğitimdir. Elektronik sınıflarda; kamera, monitör, video, mikrofon, hoparlör ve benzeri araçlar yoluyla o mekan dışındakilerle iletişim sağlanır. Bu yolla elektronik ortam kanalıyla yüz yüze ve ses sese iletişim sağlanmış olur.

b. Asenkron Eğitim: Ayrı zaman ve mekanlardaki öğrencilerin iletişim teknolojilerini kullanarak bireysel öğrenme hızlarına göre eğitim almalarıdır. Öğretici ve öğrencilerin ayrı mekanlarda bulunması durumunda gerçekleştirilen bir yöntemdir.

Derslerin İnternet ortamında izlenmesi, Web’ in eğitim amaçlı kullanılmasıdır. Öğrenci kendisine uyan, istediği bir zamanda dersin notlarını bilgisayar ekranında okuyup çıktısını alabilmektedir. Bu uygulamada öğrenci bilgiye ulaşma yolunu, araştırmayı da öğrenecek, sitedeki bilgilerden kendi işine yarayanı kullanabilecektir. Bu yolla İnternet üzerinden eğitim sağlanmaktadır.

Özaygen’e göre; uzaktan eğitimde, öğretici ders materyallerini güncelleştirebilir, öğrencilerini İnternet üzerindeki kaynaklara yönlendirebilir. Öğretmen ve öğrenci birbirlerine iletmek istedikleri notları, ödev ve ödev sonuçlarını e-posta yoluyla, hızlı bir şekilde gönderebilmektedirler. Öğrenciler arasındaki iletişimi sağlamak için ilan tahtası oluşturulabilmekte, öğrenciler birbirlerine iletmek istediklerini, problem ve yorumlarını ilan tahtasına bırakabilmektedirler. Ayrıca sınıf için oluşturulan ev sayfasında ders hakkındaki bilgiler bulunabilmekte, böylece öğrenciler ve öğrenci-öğretici arasında bir paylaşım oluşmakta ve etkileşim sağlanabilmektedir.

Özer’e göre; Öğretmen Uzaktan eğitimde öğrencinin öğretimsel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için iletişim teknolojilerini de bilmelidir. Uzaktan eğitimde öğretmenin rolü yol gösterici olmaktır.


2.1.1. UZAKTAN EĞİTİMİN FARKLI TANIMLARI

Uzaktan eğitim bir öğretmenin fiziksel olarak öğrencilerin bulundukları yerlerde olmasını gerektirmeksizin, teknolojinin imkanlarından yararlanılarak, öğrenci ve öğretmenlerin bir sanal dershane ortamında değişik şekillerde karşı karşıya getirildikleri, planlı bir eğitim şeklidir.

Birçok kez duyduğumuz, sistemin içinde yer aldığımız veya bir yakınımızın yararlandığı, “Mektupla Öğretim, Açık öğretim (Açık Üniversite ve Açık Lise)” birer uzaktan eğitim modelidir. Uzaktan eğitim; farklı ortamlarda bulunan öğrenci ve öğretmenlerin, öğrenme-öğretme faaliyetlerini, iletişim teknolojileri ve posta hizmetleri ile gerçekleştirdikleri bir eğitim sistemi modelini ifade etmektedir. Uzaktan eğitim; özel organizasyonların ve uygulamaların yapılması yanında, ayrıca özel bir ders planı yapma tekniği, özel öğretme teknikleri, elektronik olan veya olmayan sistemlerin kullanıldığı, özel iletişim metotları olan, normal olarak öğretme faaliyetlerini farklı ortamlarda oluşturan planlı bir öğrenmedir.

Isman, Moore ve Kearsley’nin tanımlarından hareketle uzaktan eğitimi farklı biçimlerde uygulamak mümkündür. İletişim teknolojilerinin kullanımı bakımından birbirinden çok farklı uzaktan eğitim modelleri bulunmaktadır.

Uzaktan eğitim programı, eğitim kurumlarının, öğrencilerin tek başına eğitimi gerçekleştirmesine yardımcı olmak için belli bir düzende hazırladıkları ders programı ile gerçekleştirilen çalışmaya verilen addır. Ders yapılacak sayıda öğrenci ayarlandıktan ve her dersin tamamlanılmasının ardından faks, posta ya da e-posta gibi yöntemlerle öğrencilere, vasıflı bir öğretmen tarafından hazırlanan dersle ilgili ödev konuları verilir, sınavlar iletilir, bu
ödevler ve sınavlarla ilgili değerlendirmeler yapılır, yorumlarla birlikte öğrenciye iade olunur. Bu yolla öğrenci-öğretmen diyalogu olumlu yönde etkilenmektedir.


2.1.2.UZAKTAN EĞİTİMİN BELİRLEYİCİ ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ

Uzaktan eğitimin en belirli iki özelliği aşağıda verilmiştir;

a. Eğitimin gerçekleştirildiği zaman diliminin büyük bir kısmında öğrenci ve öğretmenin ayrı fiziksel mekanlarda bulunmaları,

b. Öğrenci ve öğretmen arasında ders esnasında iletişimi sağlamak amacıyla eğitsel medyanın kullanılması (bilgisayar, telefon, faks, teyp, video vb gibi) ve kurs içeriğinin bu materyaller aracılığıyla öğrenciye ulaştırılması.

Uzaktan eğitimin türleri ise Tablo 1’ de özetlenmektedir. Tabloda örnek açıklamalar uzaktan eğitim çeşitlerini açıklamaktadır.



Tablo 1. Uzaktan eğitim türleri


EĞİTMEN / ÖĞRENCİ
Aynı mekanda Bir kısmı aynı bir kısmı farklı mekanda Tamamen farklı bir mekanda
ZAMAN Zamandan bağımsız A
Zamandan yarı bağımsız D E B
Zaman bağımlı
C


“A”, eğitmen ve öğrencinin hiçbir şekilde karşılaşmadığı, bir başka deyişle eğitimin yer ve zamandan bağımsız olarak yürütüldüğü durumdur. Bu
tür uzaktan eğitimde ders içeriğinin dağıtılması için Dünya Çapında Ağ (World Wide Web - WWW), iletişim için ise e-posta kullanılmaktadır.

“B”, eğitimin tamamen yerden bağımsız, fakat zamana ise yarı bağımlı olarak yürütüldüğü durumdur. Bu tür uzaktan eğitimde, karşılaşılan özel bir problemi çözmek ya da ders kapsamında yer alan bir soruyu cevaplandırmak

için İnternet Bağlantılı Sohbet (Internet Relay Chat - IRC) gibi etkileşimli Web araçları kullanılmaktadır.

“C”, eğitimin tamamen yerden bağımsız, ancak zamana tam bağımlı olarak yürütüldüğü durumdur. Karşılıklı olarak soruların sorulduğu ve cevaplandığı video konferans sistemi bu tür uzaktan eğitim çalışmalarında kullanılmaktadır.

“D”, eğitimin bir kampus içinde elektronik tartışma destekli olarak yüz yüze sınıf ortamında yürütüldüğü durumdur.

“E”, eğitimin bir kısmının yüz yüze gerçekleştirildiği (yer/zaman tam bağımlı), bir kısmının ise tamamen uzaktan verildiği (yer/zaman bağımsız) durumdur. Genel olarak, programın başlangıç kısmı ve sonunda yer alan sınav aşamaları yüz yüze gerçekleştirilirken, ara aşamalar “A” durumundaki gibi yürütülür.

Uzaktan eğitimin kendine has, küreselleşme, kişiselleştirme, özelleştirme ve endüstrileşme gibi özellikleri vardır.

Küreselleşme. Uzaktan eğitim hizmeti veren kurumlar genel olarak küresel düzeyde eğitim verebilecek niteliğe sahiptirler. 100 yılı aşkın bir süredir Avrupa’da (özellikle İngiltere ve Fransa) bu tür faaliyetlerde bulunan eğitim kurumları deniz aşırı ülkelerdeki çalışan resmi görevli ya da ticaretle uğraşan vatandaşlarına düzenli olarak uzaktan eğitim hizmeti vermektedir.

Kişiselleştirme. Doğu ve Batıdaki Geleneksel Eğitim sisteminin en belirgin özelliği eğitmen ve öğrencinin yüz yüze iletişim kurmasıdır. Bu tip eğitim genel olarak öğrencilerin değişik zeka ve öğrenme yetenekleri yerine grubun genel seviyesine göre düzenlenmektedir. Ancak ideal olan, her öğrencinin kişisel özellikleri dikkate alınarak hazırlanmış ders içerikli eğitim sistemidir. Geleneksel Eğitim anlayışı ile gerçekleştirilmesi çok zor olan bu sistem, uzaktan eğitim sayesinde hayata geçirilmeye başlanmıştır.

Özelleştirme. Uzaktan eğitim sistemi, öğrenciyi sınıf ortamından alarak bireysel olarak eğitilebileceği bir konuma taşımaktadır. Bu sistemde, kurumsal öğrenmenin yerini bireylere göre özelleştirilmiş öğrenme alır. Bu durumun sağlayacağı avantajların yanı sıra getireceği sosyolojik ve psikolojik dezavantajlar da halen tartışılmaktadır.

Endüstrileşme. Büyük bir kitlenin bir ürüne olan artan ihtiyacını karşılayabilmek için ilgili endüstrilerin kurulmasına benzer bir şekilde, insanların artan eğitim taleplerine hızlı ve etkin bir şekilde cevap verebilmek için uzaktan eğitim kurumlarının açılması kaçınılmaz duruma gelmiştir.

Geleneksel Eğitime uygun olmayan öğrencilere hizmet verme. Uzaktan eğitim, dünya çapında her yıl milyonlarca kişi tarafından tercih edilen bir eğitim sistemidir. Bununla beraber ilgili eğitim kurumundaki ders saatlerine yer/zaman açısından katılma imkanı olmayanlar (tam zamanlı olarak çalışanlar-memurlar, askerler-farklı şehir/ülkede yaşayanlar) için beklenilen bir seçimdir. Bu eğitim sistemi hasta, özürlü ve suçlu insanlar için ise tek seçenektir.

Hareket kabiliyeti. 1980’li yıllarda, uzak mesafeler arasında iletişim kurmak amacıyla sabit bilgisayar konferans sistemleri ve iki yönlü video konferans sistemleri kullanılmakta iken, günümüzde bunlara ilave olarak portatif bilgisayarlar ve cep telefonları önemli düzeyde kullanılmaya başlanmıştır.

Yer/zaman bağımsız uzaktan eğitim sistemi. Kablosuz iletişim imkanı sayesinde kişilere eğitim esnasında hareket özgürlüğü de sağlanmıştır.

Hızlı geri besleme. Günümüzde uzaktan eğitim sayesinde öğrenciler, e-posta yolu ile dünyanın herhangi bir yerinden günün herhangi bir saatinde ödevlerini gönderebilmekte ve bu çalışmalarının değerlendirme sonuçlarını hemen aynı şekilde WWW üzerinden alabilmektedirler.

Diğer eğitim sistemlerine göre ucuz olması. Altyapıya yönelik yatırımın çok yüksek düzeyde olması ya da öğrenci başına düşen ücretlendirmenin Geleneksel Eğitime göre daha yüksek olması veya yapılan yatırım maliyetini karşılayacak sayıda öğrencinin bulunamaması durumları hariç, genel anlamda uzaktan eğitim, eğitim sistemleri arasında en ucuz olanıdır.

Teknoloji ve Eğitim. Sanal sınıflar uydu veya sıkıştırılmış video kodlama ya da tam bant genişliği kullanılarak birbirlerine bağlanabilmekte ve bu sayede kişiler uzak yerlerde olsalar bile yüz yüze eğitim alabilmektedirler.

Vergi yükümlülerine eğitim. Milli eğitim bütçeleri kullanılarak, ilköğretim, lise ve üniversite düzeyinde vatandaşların eğitim görmeleri sağlanmaktadır. Devlet bu bütçeyi çalışan kesimden topladığı vergiler ile oluşturmaktadır. Günümüzde profesyonel iş hayatı sürekli yenilenmeyi bir başka deyişle hayat boyu eğitimi gerektirdiğinden, uzaktan eğitim bu kişilerin işlerini devam ettirebilmeleri için vazgeçilmez olmaktadır. Bu sayede ulusal eğitim bütçesi için daima kaynak bulmak mümkün olacaktır.


2.1.3. UZAKTAN EĞİTİMİN ETKİNLİĞİ

Uzaktan eğitim alan öğrencilerin, geleneksel eğitim alanlar kadar bilgilendirilip bilgilendirilmediği eğitimciler arasında bir tartışma konusudur. Ders hazırlamada uygun metot ve teknolojiler kullanılması, öğrenci-öğrenci etkileşimi ve öğrenci-eğitmen geri beslemesi sağlanması halinde uzaktan eğitim, geleneksel eğitim kadar etkili olmaktadır.

Başarılı bir uzaktan eğitim programı için önemli olan üç temel nokta şunlardır:

a. Bilgilendirme Biçiminin Tasarımı: Geleneksel eğitim yöntemlerinin uzaktan eğitim için de kullanılması her zaman uygun olmayacaktır. Yeni teknolojilerin kazandıracağı faydalardan yararlanmak için yeni bilgilendirme biçimlerinin tasarlanması ve yaratılması gerekmektedir.

b. Teknoloji: Bir eğitim programının başarılı olmasında uygun tipte teknolojilerin kullanılması çok önemlidir. Kullanılacak teknolojiler seçilmeden önce beklentilerin belirlenmesi, zaman ve para tasarrufu sağlayacaktır.

c. Destek: Konu ile ilgili birçok değişik kaynaktan alınabilecek destek, hem öğrencilerin hem de eğitmenlerin etkin ve verimli uzaktan eğitim yöntemleri geliştirmelerini teşvik edecektir.

Sonuç olarak, etkin bir uzaktan eğitim programı, öğrenci ihtiyaçlarına cevap verebilecek ve ders ihtiyaçlarını karşılayabilecek şekilde planlanmalı ve geliştirilmelidir.


2.2.SINIRSIZ EĞİTİM

Önceleri eğitim denildiğinde; genelde sadece yüz yüze sınıf ortamlarında sürdürülen eğitim modeli anlaşılmaktaydı. Bireyler okul yıllarında öğrendikleri ile yetinirlerdi ve kazanılan diploma ile eğitimin tamamlandığı varsayılırdı. Oysa gelişen teknolojiye bağlı olarak eğitim kavramı da çok değişik biçimlerde uygulanmaya başlamış ve bunun sonucunda yaşam boyu eğitim, sürekli eğitim, yetişkinlerin eğitimi vb. birçok yeni kavramlar ortaya çıkmıştır.

Eğitim alanı dinamik bir yapıya sahiptir. Eğitim programları hem teknolojiye ayak uydurabilmek hem de bir takım eksiklikleri giderebilmek için sürekli yenilenmektedir. Eğitim programlarının sık sık yenilenmesi ve kapsamlı hale gelmesi doğrudan sınırsız eğitim kavramını da etkilemektedir. Her iki kavram doğru orantılı şekilde birbiriyle bağlı olduğundan eğitim programlarının gelişmesi açısından sınırsız eğitim kavramını da daha önemli kılmaktadır.

İnsanoğlunun varlığı ile birlikte eğitim de başlamış oldu. Gelişim süreci içerisinde eğitim sürekli değişikliğe uğramaktadır. Eskiden öğrenme süreci sadece okulda öğretmenin verdiği bilgilerle sınırlıydı. Çünkü araştırılan konu hakkında kaynaklar ya yeterli değildi ya da erişilebilmesi zordu. Öğrenci okul duvarları arasında aldığı eğitim ile kendini yetiştirmek zorundaydı. Fakat gelişen teknoloji ile beraber öğrenciler bilgi seviyelerini daha üst noktalara çekme şansı bulmuşlardır. Çeşitli teknolojik iletişim araçları (televizyon, bilgisayar, İnternet, radyo vs) bilgiye erişmeyi kolaylaştırmıştır. Eğitim amaçlı bir çok CD-ROM hazırlanmıştır. Örgün ve yaygın eğitime de hitap eden bu CD’ler sayesinde öğrenciler evlerindeki bilgisayarlardan veya yolculuk yaparken diz üstü bilgisayarları sayesinde bilgilere ulaşabilmektedirler. Öğrencilerin kendi kendilerini geliştirmeleri okullardaki eğitim düzeylerini de arttırmıştır. Öğretmenler karşılarında konuya hakim birilerini gördüklerinde, o konu hakkında kendilerini daha iyi hazırlamaları gerektiğini bilmektedirler. Önemli olan bu gelişmeyi daha da üst sınırlara taşıyabilmektir. Bunun için de yeni iletişim teknolojileri çok çabuk izlenebilmeli ve uygulama alanına dönüştürülebilmelidir.

Sınırsız eğitim kavramı iki başlık altında incelenebilir. Birincisi eğitimin her yaşta gerçekleşebileceği düşüncesidir. Bir başka deyişle bireyin doğuşundan itibaren hayatının sonuna kadar aldığı veya alacağı eğitimdir. İkincisi ise isteyene, istediği yer ve zamanda, istediği hızda öğrenmeyi sağlayan uzaktan eğitim sistemidir.


2.2.1.EĞİTİMİN YAŞININ OLMAMASI

Önceleri eğitim kavramının sadece ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim dönemlerini kapsadığı ve eğitimin genelde ancak okulda verilebileceği yanılgısına düşenlerin sayısı gelişmemiş toplumlarda yüksek oranlara ulaşabiliyordu. Bu tür bir düşüncenin hakim olmasının ana nedeni ise eğitim kavramının yeterince bilinmemesinden kaynaklanmaktaydı. Ama zamanla gelişen eğitim programları, okullarda okutulan eğitim dersleri ve çeşitli haberleşme teknolojileri sayesinde eğitim çok değişik şekillere bürünmüştür.

Eğitim kavramı insanın doğumundan başlayan ve hayatının sonuna kadar devam eden bir öğedir. Eğitim kavramını sadece örgün veya yaygın eğitim kurumlarından insanlara öğretilen bir takım bilgiler bütünü olarak değerlendirmek yanlıştır. Eğitim insanın davranışlarında meydana gelen ve hayatında devamlı veya kalıcı izler bırakan bilinçli değişimlerin tümüne denir. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi eğitim, 3+3=6 gibi bilgilerin yanı sıra bireylerin kendi davranışlarını geliştirmelerini ve topluma uyum sağlayabilmelerini öğreten bir sistemdir.

Bu sistemde öğrenilecek bir takım öğeler sadece o ferdin okul yıllarını kapsamamaktadır. İnsanlar hayatları boyunca sürekli yeni şeyler öğrenirler. Örneğin okul hayatını çoktan bitirmiş bir insanın İnternet hakkında çeşitli araştırmalar yaparak kullanmayı öğrenip bunu hayatına adapte etmesi bir eğitim çeşididir.

Eğitim kurumlarından aldığı eğitimler insanlar için yeterli değildir. İnsanlar sürekli gelişmek, çevre ile bütünlük sağlamak için yeni şeyler öğrenmek durumundadırlar. Eğitim olgusunu tamamlamanın sınırı yoktur. Bir başka deyişle eğitimin yaşı ve zamanı yoktur. Yalnız bazı olguları insanların bazı dönemlerde alması gerekir. Bu dönemde o eğitim faslını tamamlayamamış insanda kişisel bozukluklar ortaya çıkabilir. Bu zamana kritik dönem adı verilmektedir.


2.2.2. UZAKTAN EĞİTİMİN TERCİH EDİLME NEDENLERİ

Uzaktan eğitim kavramı son yıllarda sıkça konuşulan, üzerinde yoğun çalışmalar yapılan bir eğitim sistemidir. Bu sistemin en önemli özelliği öğretimin klasik öğretim yerlerine göre çok farklı yerlerde yapılabilmesidir. Klasik öğrenmede öğrenci ile eğitmen aynı ortamda, aynı havayı teneffüs ederken, uzaktan eğitimde ise; eğitmen ile öğrenci birbirinden fiziksel olarak uzaktadır. Uzaktan eğitim, 1920’li yıllarda teknolojik gelişmelerle paralellik göstererek ortaya çıkmış, eğitim alanında devrim sayılabilecek ve adeta eğitimde çığır açan bir uygulama alanı haline gelmiştir.

Uzaktan eğitimin tercih edilir hale gelmesinin bir çok nedeni vardır. Bunlardan birkaçı şunlardır;

a. Eğitim talebindeki artış,
b. Eğitimde maliyet problemi,
c. Bilimsel ve teknolojik gelişmeler,
d. Eğitimde etkililiği artırma ve yaygınlaştırma isteği,
e. İnternet, TV, CD, Bilgisayar imkanları,
f. Öğrencilerin bu sistemi daha fazla desteklemeleridir.

Uzaktan eğitim sisteminin diğer özellikleri ise şunladır;

a. Öğrenci ile eğitenin derslerin büyük bölümünde fiziksel olarak ayrı yerlerde bulunmaları,
b. Ders notlarının hem öğrenciyi hem de eğiticiyi birleştirecek özel eğitim medyası kullanılması,
c. Öğrenci ile eğiticinin karşılıklı iletişimi sağlamak için bilişim ve iletişim teknolojilerinden yararlanması,
d. Etkili eğitim yöntemlerinin uygulanması,
e. Maliyet açısından düşük olması,
f. Yüksek öğrenme hızı,
g. Daha uzun süre aktif bellekte tutulması,

Uzaktan eğitim 7’den 70’e herkese hitap eden bir sistemdir. Sistem yetişkinlere uygulanabileceği gibi hem örgün hem de yaygın eğitim gören insanlara da uygulanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konu, materyallerin seçiminde ve hazırlanmasında sistemin uygulanacağı toplumun özelliğine göre ayarlanması ve uygulanmasıdır.

Bilgisayar ve İnternet belki de son yüzyılın eğitim açısından en büyük silahı olmuştur. Bilgisayarlarda kullanılan disketler, CD-ROM’lar, DVD’ler uzaktan eğitimin en önemli öğeleri olmuş ve olmaya da devam etmektedir. İnternet ise son yüzyıl içinde üretilen en önemli eğitim yöntemlerinden biri olup, uzaktan eğitim modelinin ana unsuru konumuna gelmiştir. Günümüzde İnternet bir çok kişi tarafından kullanılmakta ve daha da artan taleple uzaktan eğitim sisteminin gelişmesinde büyük rol oynamaya devam etmektedir. Son yılların en önemli iletişim araçları olan bilgisayar ve İnternet; içinde bulunduğumuz yüzyılın da en önemli eğitim öğesi olmaya adaydır.


2.2.3. UZAKTAN EĞİTİMİN KURAMSAL İLKELERİ

Uzaktan eğitimin kuramsal ilkeleri olarak şunlar sayılabilir;

a. Eğitim sektöründe, her geçen gün öğretilmesi ve öğrenilmesi gereken bilgilerin miktarı artmakta buna karşılık da eğitime ayrılan kaynaklar azalmaktadır. Yani daha fazla eğitim, daha az bütçeler ile karşılanmak durumundadır.

b. Uzaktan eğitim, bu problemi aşmak için üzerinde çalışılması gereken bir eğitim yöntemidir.

c. Kullanılan yöntemler ne olursa olsun, uzaktan eğitimin hiç değişmeyen boyutu mesafedir. Uzaktan eğitimin en önemli işlevi de mesafe boyutunu ortadan kaldırmak ya da minimuma indirmektir.

d. Bu işlevi gerçekleştirmek için teknolojinin sağladığı imkanlardan faydalanılır.


2.2.4.UZAKTAN EĞİTİMİN AMAÇLARI

Uzaktan eğitimin amaçları olarak şunlar sayılabilir;

a. Daha fazla kitleye erişim sağlamak,
b. Fiziksel uzaklık boyutunu eğitim sürecinden kaldırmak,
c. Eğitim maliyetlerini düşürmek,
d. Eğitimin verilmesi düşünülen hedef kitleye daha hızlı erişebilmek,
e. Eğitim sürecini çabuklaştırmak,
f. Klasik dershane ortamının getirebileceği psikolojik baskıları yok etmek,
g. Öğrenme olayını hızlandırmak,
h. Öğrencileri öğrenme sürecinde daha fazla aktif hale getirmek,
i. Öğrenme fırsatlarını ve alternatiflerini arttırmak.
Görüldüğü gibi uzaktan eğitimin amaçları klasik eğitim sistemine alternatif olmaya değil tamamlayıcı olmaya yöneliktir.


2.2.5.UZAKTAN EĞİTİMİN FAYDALARI

Uzaktan eğitimin faydaları ise şöyle sıralanabilir;

a. Artan eğitim fırsatları,
b. Farklı farklı coğrafik konumlarda bulunan daha fazla kişiye gereken eğitimin zamanında verilmesi,
c. Çok farklı yerlerde olabilen konu uzmanlarına gerçek zamanda erişim,
d. Eğitim medya ve metotlarında artan esneklik,
e. Öğretmen ve eğitim medya kaynaklarının paylaşılması,
f. Öğrencinin çalıştığı yerde eğitilmesinin sağlanması ile artan üretkenlik,
g. Öğrenci yolculukları ve masraflarında azalma,
h. Eğitim ortamı ile gerçek çalışma ortamı arasındaki farklılığın azalması,
i. Eğitim masraflarında önemli ölçüde azalma,
j. Öğrencilerin derslere erişimini kolaylaştırma,
k. Bilgiye erişimin hızlanması ve kolaylaşması,
l. Eğitim materyallerinin dağıtımının hızlandırılmasıdır.

Uzaktan eğitimin sağladığı bu faydaların ülkemizdeki eğitim ile ilgili çok yönlü problemlerin çözümünde etkili olacağı beklenmektedir.


2.2.6.UZAKTAN EĞİTİMİN MAHZURLARI

Uzaktan eğitimin mahzurları ise;

a. Öğretmenle öğrencinin göz temaslarının olmaması,
b. Uzaktan eğitime uygun olmayan derslerin uzaktan eğitim ile verilmesi halinde, dersin etkin olmayışı,
c. Öğretmenlerin öğrencilerini klasik eğitimdeki gibi kontrol edememesi,
d. Kullanılacak teknolojilere bağlı olarak, maliyetin yüksek olabilmesi,
e. Ders içeriklerinin hazırlanması için daha fazla emek ve zamana ihtiyaç duyulması,
f. Plan ve koordinasyonunun daha zor ve karmaşık oluşu,
g. Öğretmenlerin derse hazırlanmaları için daha fazla zamana ihtiyaçlarının olması,
h. Uzaktan eğitimin yeteneklerinin yanlış yorumlanması ile öğretmen ve öğrencilerin öğretme ve öğrenme motivasyonlarının azalabilmesidir.


Tablo 2. Eğitim teknoloji ve tipleri

EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ TİPLERİ
Geleneksel Medya

Yazılı Materyal Video Kaseti
Yazılı Materyal ve Slayt Ses Konferansı (Audioconferencing)
Yazılı Materyal, Ses ve Slayt Televizyon ve Kablo
Ses Kaseti Model ve Maketler
Bilgisayar Aracılı İletişim Ses Grafikleri (Audiograpichs)
Bilgisayar Aracılı Konferans (Computer Mediated Conferencing
İnteraktif Multimedya Eğitim İnteraktif Ders Sistemi
Bilgisayar Destekli Eğitim
Akıllı Bilgisayar Destekli Eğitim
Elektronik Performans Destek Sistemi
Bilgisayar Simülasyonu
İnteraktif Video Tele Eğitimi İnteraktif Metin
Video Telekonferansı
İnternete Dayalı Eğitim Sadece Metin
Multimedya
Sanal Konferans
Destek Teknolojileri
Elektronik Test
Bilgisayar Yönetimli Eğitim (Computer Managed Instruction)
İleri Dağıtık Eğitim (Advanced Distributed Training)
Elektronik Yardım Masası
Elektronik Yayınlar
İnteraktif Elektronik Teknik Kullanım Kılavuzları
Elektronik Posta, Bilgi Bankaları, Faks Konferansları
Ses Postası (Voice Mail)
Öğrenci Cevap Üniteleri, Ses Konferansı Üniteleri



2.2.7.UZAKTAN EĞİTİMİN SUNULUŞ BİÇİMLERİ

Uzaktan eğitimin verilmesinde oldukça geniş ve değişik alternatifler vardır.

Bunları dört ana grupta toplayabiliriz.

a. Ses: Etkileşimli teknoloji araçlarından telefon, videokonferans ve kısa dalga radyo öğretimsel işitsel materyaller olarak sayılabilir. Pasif (tek yönlü) audio araçları ise teyp ve radyodur.

b. Görüntü: Öğretimsel video araçları olarak slayt, hareketli görüntüler (film ve videokaset), ses ile birleştirilmiş gerçek zamanlı görüntüleri örnek verebiliriz.

c. Veri: Bilgisayarlar elektronik olarak bilgiyi taşırlar. Bu nedenle, veri kelimesi öğretimsel araç olarak yaygın bir kullanıma sahip bu grubu temsil etmektedir. Uzaktan eğitim için kullanılan bilgisayar uygulamaları çok çeşitlilik gösterir ve aşağıdaki türleri içerir:

− Bilgisayar Destekli Öğrenimde (BDÖ); bilgisayar belirli dersleri özel ama sınırlı amaçlar dahilinde öğrenciye öğretmek için kullanılır.

− Bilgisayar Yönetimli Öğrenimde (BYÖ); bilgisayar öğretimi düzenleme ve öğrenci kayıt ve başarısını saklamak için kullanılır. Bu sistemde öğretim bilgisayar üzerinden verilmek zorunda değildir, ama genellikle BDÖ (öğretimsel bileşen) BYÖ ile birlikte kullanılır.

− Bilgisayar Aracılığıyla İletişim (BAİ): Bilgisayar uygulamalarının iletişimi kolaylaştırmasında kullanılmasıdır. Elektronik posta, bilgisayar konferans, elektronik ilan tahtaları ve WWW (World-Wide Web) örnek olarak verilebilir.

d. Yazı: Uzaktan eğitim programlarını ana unsuru basılı kaynaklardır ve diğer araçlara temel oluşturur. Bir çok basılı kaynak türü mevcut olup, bunlar ders kitapları, çalışma kitapları, ders planı, yardımcı kitaplar olarak sıralanabilir.


2.2.8.ETKİN UZAKTAN EĞİTİM

Etkili bir uzaktan eğitim, dikkatli bir planlama, ders ihtiyaçlarının anlaşılması ve öğrenci ihtiyaçlarının göz önünde bulundurulmasıyla başlar. Uygun teknoloji ancak bunların iyice anlaşılması ile belirlenebilir. Başarılı uzaktan eğitim programlarının geliştirilmesi anlaşılmaz değildir, bir anda oluşmazlar; birçok kişinin uzun, zorlu ve özverili çalışmasının sonucudur. Aslında etkili bir uzaktan eğitim programı, öğrencinin, öğretim üyelerinin, öğretmenin, idarecinin ve yardımcı hizmetlilerin bir arada bütünsel çabasının meyvesidir.


2.3.ÇAĞIN YENİ SEÇENEĞİ OLARAK UZAKTAN EĞİTİMİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Uzaktan eğitim en temel biçimiyle bir öğretmen ile öğrencinin fiziksel bir uzaklıkla ayrılmasından doğan bir ihtiyaçtır. Bununla birlikte ses, video, bilgisayar verisi ve basılı yayın gibi teknolojiler, genellikle yüz yüze eğitimin yerini alan bir köprü görevi görür. Bu yolla verilen eğitim programları, yetişkinlere aldıkları eğitime ek olarak yeni eğitim imkanları sağlar. Zaman mesafe ya da fiziksel engelli kişiler içinse bu sistem, bulundukları iş-ev ortamında bilgilerini artırma, eğitimlerini sürdürme imkanı demektir.

Uzaktan eğitim 1800’lerin sonunda baskı temelli yazışmalı çalışmaların ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte uzaktan eğitim büyük kitlelerin öğrenme ihtiyaçları açısından potansiyel çözüm olarak görüldü. Film, radyo, televizyon gibi iletişim araçları bu kavramın oluşmasını sağladılar. Buradaki en büyük avantaj “iyi” bir ders vericiyi binlerce defa kopyalayarak öğrenciye hem ses, hem de görüntü olarak ulaştırmaktı.

İşte bu açılardan İnternet, uzaktan eğitim seçeneği olarak tartışılmaz üstünlüklere sahip bir teknoloji olarak karşımıza çıkmaktadır. Radyo-televizyonun bütün avantajlarına ek olarak zamansal özgürlüğü ve iki yönlü iletişimi getirmekte olup, ayrıca kişiye özel olmak gibi ek avantajları da vardır.

Bütün bu avantajlara rağmen bir çok eğitimcinin uzaktan eğitim ile ilgili kuşkuları vardır. Uzaktan eğitimin yüz yüze eğitime kıyasla ne kadar etkili olabileceği ile ilgili kuşkulardır bunlar. Ancak, uzaktan eğitimle yüz yüze eğitimi karşılaştıran araştırmalara göre etki bakımından ikisi arasında göze batacak büyük bir fark yoktur. Dikkatli bir planlama ve ders ile öğrenci ihtiyaçlarının doğru olarak belirlenmesi ile etkili bir uzaktan eğitimden bahsetmek mümkündür.

Son zamanlarda yapılan bir çalışma İnternet ve uzaktan eğitimin etkililiği hakkında bize daha çarpıcı bir bilgi vermektedir. Zuhal Özer’in Bilim ve Teknik dergisinde yayınlanan haberine göre California’da yapılan bir çalışma, tüm öğrenimlerini yalnızca İnternet kanalıyla gerçekleştiren öğrencilerin, var olan düzen içinde öğrenenlere göre daha iyi öğrendiklerini ortaya koymuştur. Çalışma California Eyalet Üniversitesi’nde 33 sosyoloji öğrencisi üzerinde yapılmıştır. Sınıf rasgele ikiyi bölünmüş ve gruplardan biri 14 hafta boyunca, haftada bir gün bir sınıf içinde geleneksel yöntemle eğitim görmüştür. “On-line” adı verilmiş olan diğer gruptaki öğrenciler ise bu eğitim döneminin başında ve sonunda sadece sınav için bir araya gelmişlerdir. Hiçbir öğrenci kendisinin bir deneyin parçası olduklarını bilmemişlerdir.

On-line grubu, rasgele oluşturulmuş üçerli gruplar halinde, elektronik postayı kullanarak eğitimini sürdürmüştür. WWW’deki haftalık tartışmalara, çalışmayı yürüten Jerald Schutte’nin her hafta gerçekleştirdiği canlı oturuma katılmışlardır. Nihayet eğitimin sonunda yapılan sınavlar da ise bu gruptaki öğrenciler %20 daha yüksek notlar almışlardır. Schutte, sanal öğrencilerin on-line çalışmaları sırasında tartışmaya daha açık olmalarının daha başarılı olmalarına neden olduğunu ileri sürmektedir.

Uzaktan eğitim ile ilgili bir diğer yanlış kanı ise; uzaktan eğitimin kendi kendine öğrenebilecek kişilere yönelik bir uygulama sanılmasıdır. Elbette ki ders notları, ödevler, sanal laboratuarlar gibi on-line uygulamalar, öğrencinin değerlendirmekte özgür olduğu şeylerdir, ancak eğitim uzaktan verildiğinde; öğrenci kendi bilgi ve ilgilerini öteki öğrencilerle ve eğitmenle paylaşamayacaktır. İşte bu yüzden aradaki boşluğu kapatmak için teknolojinin bir köprü görevi üstlenmesi gerekmektedir. Bunun için de İnternete dayalı uzaktan eğitimde, etkileşimi sağlamak amacıyla forum, e-posta, söyleşi gibi ortamlar sağlanır. Bunun yanı sıra öğrencilerin katılımını, öğretmenlere soru yöneltmelerini kolaylaştıracak ortamlar da sağlanmaktadır.

Bütün bu sağlanan imkanlar öğrenciler için rahat bir ortam sağlamakta ve sınıf ortamında kendini ifade edemeyen ya da soru sormaktan çekinen öğrenciler için bir avantaj yaratmaktadır. Yapılan incelemeler sınıfta utangaç olup soru soramayan öğrencilerin İnternette çok daha rahat ve katılımcı olduklarını ortaya koymaktadır.

Ayrıca İnternete dayalı uzaktan eğitimi hazırlayanlar bazı eğitim yöntembilimlerinin gelişen İnternet teknolojisiyle hazırlanmasının (etkileşimli çoklu ortam, bireysel öğrenci izlenmesi, rahat ve sınırsız tartışma ortamı) çok daha etkin ve başarılı olacağı görüşündedirler. Çünkü yöntem, öğretmenin yardımı ve ortak çalışmaların yanında öğrencinin kendi başına öğrenmesini sağlamaktadır. Ayrıca artık yaşam boyu eğitimin önem kazanması ve bu yoldan verilen bir eğitimin yer ve zamandan bağımsızlığı da tercih nedeni olmaktadır.

Bütün bunlara rağmen İnternete dayalı uzaktan eğitimin olumsuz yanları da bulunmaktadır. Yeterli bilgisayar ağ altyapısının bütün bir ülkede oluşturulması zaman ve para isteyen bir iştir. Hızla gelişen bilgisayar ve yazılım teknolojisinde hangi yeniliklerin kullanılacağı problem oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra dünya da ve ülkemizde bilgisayar okuryazarlığının yaygınlaşmamış olması bir başka problem olarak karşımıza çıkmaktadır.





2.4.UZAKTAN EĞİTİM TEKNOJİLERİ, KONUMU VE ETKİLEŞİM

Toplumlar bilgi teknolojilerinin hızla gelişmesi ve öteki etkenler sebebiyle çok büyük ve ciddi değişmeler geçirmektedirler. Buna bağlı olarak eğitim sistemleri de değişmekte, eğitim reformu yapmak pek çok ülkenin gündemine gelmektedir. İşte gerçekleştirilmesi hiçte kolay olmayan bu gündem maddesi bugün yeni bir alternatif olarak ülkeleri uzaktan eğitimin eşiğine getirmiştir. Bu yeni seçeneğin daha çok yeğlenmesinin bir başka sebebi de giderek benimsenen “hayat boyu öğrenme” kavramıdır. Teknolojinin hızla ilerlemesi, toplumların hızla karmaşıklaşması, bilginin hızla üretilmesi gibi nedenler öğrenmenin bir hayat boyunca sürmesini mecburi kılmaktadır. Bu durumda teknolojiye ulaşabilen herkes öğrenmelerini yaşamı boyunca devam ettirebilecektir.

Uzaktan eğitim herkes içindir, yetişkinler, yükseköğretim, yükseköğretim öncesi öğretimin tüm aşamalarındaki çocuk ve gençler, özürlüler, herhangi bir nedenden ötürü okula gidemeyenler, dil öğrenmek isteyenler, değişen iş şartları sebebiyle çeşitli konularda kendisini yetiştirmek isteyenler, çalıştığı için okula gidemeyenler, eğitim kurumları açısından sınırlı imkanlarına sahip olan kırsal kesimde yaşayanlar gibi. İşin özü, öğretmenlere aynı mekanda bulunamayan öğrenci olsun olmasın, herkes uzaktan eğitim görebilir. Uzaktan eğitimin bu yönleri, eğitimde fırsat eşitliği ilkesinin gerçekleştirilmesi için gereken şartları sağlaması yönünden önem arz etmektedir.

Uzaktan eğitim, sesleneceği kitlenin genişliği sebebiyle Türkiye için de büyük önem arz etmektedir. Halk eğitiminden öğretmen eğitimine, farklı yaş ve düzeydeki öğrenci eğitiminden milletlerarası iletişim ağlarının sağlanmasına kadar uzanan kitleye hizmet verme, Türkiye’nin eğitim problemlerinin birçoğuna kendiliğinden bir çözüm getireceğe benzemektedir.

Uzaktan eğitimin TÜRKİYE açısından faydaları şöyle sıralanabilir;

a. Türkiye’nin her bölgesine ve değişik sosyo-ekonomik kesimlerine eğitim hizmetlerinin hızla ve düşük maliyetle götürülmesini sağlayabilir. Böylece fırsat eşitliği sağlanmasının gerçekleştirilmesine katkıda bulunur.

b. Uzaktan eğitim, uygulamaları, geleneksel müfredatı zenginleştirir ve etkinliğini artırır.

c. Eğitime, uzaktan eğitim yoluyla etkileşimin katılması eğitimin niteliğini yükseltir.

d. Etkileşimli uzaktan eğitim uygulamaları, katılımı daha çekici kılarak öğrencilerin ilgisinin yüksek tutulmasını sağlar.

Uzaktan eğitim uygulamalarına etkileşimin getireceği önemli faydalardan biride sadece bilgi aktarımına dayanan bir eğitim anlayışından, günümüzde geçerli olan araştırmacılık ve yaratıcılığa dayanan bir eğitim anlayışına geçilmesine yardımcı olmasıdır.

İletişim ve ulaştırma gibi alanlarda görülen altyapısal farklılıklar, yanında kültürel ve sosyal seviye farklılıkların da bilinçli olarak yapılacak eğitim uygulamalarıyla azaltılabilmesi ve bu uygulamanın yurt çapında yaygınlığının sağlanması mümkündür. Bu ise, eğitimin fırsatlar bakımından daha da demokratikleşmesi anlamına gelmektedir.

Uzaktan eğitim, sadece yurt içinde değil, Orta Asya’daki Türk Cumhuriyetleri ve diğer Türkçe konuşan gruplarla Avrupa’daki yurttaşlarımızın da ülkelerinden kopmadan eğitim uygulamalarına katılmalarını mümkün kılabilir.


2.4.1.UZAKTAN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ

Uzaktan eğitimin, öğretmen ve öğrencilerin farklı mekanlarda buluşmaları durumunda, farklı teknolojilerden faydalanarak devam ettirilen eğitim faaliyetleri olduğu söylenmişti. Geleneksel eğitimden en temel farkı, uzaktan eğitimde iletişim araçlarının kullanılmasıdır. Bunlar da ses, video, veri baskı gibi gruplara ayrılabilir. Bunlar; biraz daha ayrıntılandırılabilir; Öğretimde kullanılan işitsel araçlar, telefon, telekonferans sistemi ve kısa dalga radyo gibi teknolojiler içermektedir.

Bilgisayarlar bilgiyi elektronik olarak alıp gönderirler. Uzaktan eğitimdeki bilgisayar uygulamaları çok çeşitlidir. Bilgisayar destekli öğretimde bilgisayar, dersleri bireysel olarak öğreten bir öğretmen makinesi işlevi görür. Bu yüzden bilgisayar yönetimli öğretim, bilgisayarı bilgiyi düzenleyen ve öğrencinin kayıtlarını tutan, gelişimlerini inceleyen bir araç olarak kullanmaktadır.

Bilgisayar odaklı eğitim ise, elektronik posta, faks, aynı anda bilgisayar konferansı ve İnternet uygulamaları gibi bilgi aktarımını kolaylaştıran bilgisayar uygulamalarından oluşmaktadır. Basılı malzemeler ise, kitaplar ve çalışma kılavuzları gibi araçları içerir. Bunlar uzaktan eğitimin en temel uygulamalarından biridir. Bilgisayarlar ve bilgisayar ağları, bireysel öğrenmeyi güdülediği, sesli-görüntülü iletişimden tamamen faydalandığı, etkileşimli olabildiği ve çift yönlü iletişime imkan tanıdığı için diğer uygulamaların sakıncalarını gidermesi mümkündür.

Uzaktan eğitimin, geleneksel, eğitimdeki gibi çift yönlü olabilmesi ve yüz yüze iletişime imkan sağlayabilmesi için merkezler kurulmaktadır. Bunlar aracılığıyla öğrencilerin, yaşadıkları yerlerde bulunan uzaktan öğretim merkezlerine bağlı yetkin eğiticilerle bir araya gelme imkanları yaratılmaktadır. Video konferans, İnternet gibi metotların kullanılmasıyla da yüz yüze iletişimin yerini daha çağdaş ve kapsamlı uygulamalar almaktadır.

Uzaktan eğitimin teknik alt yapısı, elektronik sınıf ve okul aygıtları, sinyal iletişim kanalları, bilgisayar ağları, video ve bilgi bankaları gibi öğeleri içermektedir. Elektronik sınıflarda, kamera, video, monitör, mikrofon, hoparlör ve kontrol kumanda aletleri bulunur. İletişim metotları da bölgelerin teknik alt yapısına göre çeşitlilik göstermektedir. İletişim alt yapısının gelişmiş olduğu yerlerde fiber optik kablo sistemleri, bazı özelliklerinin üstünlüğü sebebiyle daha etkili olarak kullanılabilir. Uzak bölgeler arasındaki mikrodalga, radyo link, uydu ve telefon hatları ile sağlanmaktadır.

Son yıllarda varolan teknolojilere giderek yenileri eklenmektedir. Eğitimciler bunlar arasında nasıl bir seçim yapacaklardır, hangi teknolojinin en iyisi ve en uygunu olduğuna nasıl karar vereceklerdir? Bilim adamlarının bu soruya cevap arayan eğitimcilere önerileri ise şöyle sıralanabilir; uzaktan eğitimde teknolojinin bilgi aktarıcısı olarak anahtar bir rolü vardır. Buna mukabil eğitimcilerin teknolojinin bilgi aktarım biçiminden çok, bu yöntemle yapılan öğretimin neticeleri üzerinde durmaları gerekir. Uzaktan eğitimin etkililiği, bilgi aktarım sisteminin seçiminden önce; öğrencilerin ihtiyaçları, öğretilen konu kapsamının gerektirdikleri ve öğretmenin karşı karşıya kaldığı sıkıntıların dikkate alınması halinde sağlanabilir. Bu yaklaşımlar benimsendiğinde ise, her biri farklı amacı karşılayan çok çeşit teknolojik metot ve araçlar birlikte kullanılabilir. Örnek vermek gerekirse;

− İyi hazırlanmış basılı malzemeler (ders kitabı, notlar, özetler gibi) öğretim kapsamının temelini oluşturabilir.

− Etkileşimli tele ya da video konferansı aynı anda yüz yüze ya da ses sese etkileşimi sağlayabilir. Bu yol aynı zamanda konuk konuşmacılar ve uzmanlarla etkileşim kurmanın da en uygun ve ucuz biçimidir.

− Bilgisayar konferansı ve elektronik posta, öğrenciler ve öğretmenler arasında karşılıklı iletişimin artmasına yardımcı olabilir.

− Önceden kaydedilmiş video filmleri dersin görsel içeriği ehemmiyet arz ettiğinde etkili olabilir.

− Son dakika duyurularının iletilmesi, ödevlerin toplanması ve öğrencilere kısa sürede geri bildirim vermeyi kolaylaştırması açısından İnternet, faks, vb. kullanılabilir.

Eğitimcinin görevi bu teknolojilerden amaca en uygun olanlarını seçmektir. Amaç, kullanılacak öğretim araçlarını, öğrencilerin ihtiyaçlarını etkili olarak karşılayabilecek ve ekonomik olacak biçimde tespit etmektir.

Uzaktan eğitimde, teknoloji seçimi, planlama, öğrenci ihtiyaçları ve dersin gerektirdiklerine özen göstermek gerekir. Bunun yanı sıra ders programlarının etkili olabilecek biçimde geliştirilmesi de büyük önem arz eder. Programların etkililiğini sağlamak kolay değildir; bu kendiliğinden olabilecek bir iş olmadığından, çok sayıda kişi ve kuruluşun küçük çabalar harcamasını mecburi kılar.


2.4.2.UZAKTAN EĞİTİMDE ETKİLEŞİM

Eğitim sürecinde iki yönlü etkileşimli iletişimin gerçekleştirilmesi eğitimin niteliğini artıran önemli bir etkendir. Uzaktan eğitimde etkileşim, teknoloji sayesinde gerçekleşmektedir. Etkileşim öğrencilerin geribildirim almalarını sağlamakta, bunun yanı sıra etkin öğrenmenin gerçekleşmesini de mümkün kılmaktadır. Araştırmalar, uzaktan eğitimde etkileşimin, öğrencinin öğrenmeye olumlu bir tutum geliştirmesine yaradığını göstermektedir. Uzaktan eğitimde etkileşim; umumiyetle, öğrenen-içerik, öğrenen-öğreten, öğrenen-öğrenen arasında oluşmaktadır.

Uzaktan eğitim programları; basılı malzemeler, ses-video kasetleri, ses-video telekonferansı, bir yönlü ve iki yönlü televizyon, elektronik posta, bilgisayar konferansı gibi bilgisayar merkezli iletişim ve İnternet gibi çok çeşitli teknolojileri içermektedir. Uzaktaki öğrencilere bilgiyi ileten teknolojiler iki yönlü ya da tek yönlü olarak sınıflandırılabilir. Etkileşim, doğrudan etkileşimli, teknolojilerin kullanılmasına bağlı olarak sağlanır ve etkileşimli teknolojinin öğretim bağlamında amacına uygun bir biçimde kullanılması ile etkili olur. Çoğu uzaktan eğitim programı, basılı malzemeler, video ya da radyo yayını ile telefon bağlantıları gibi teknolojileri birleştirmektedir. Bu yolla sağlanan etkileşim, öğrencinin bilgiyi kendi kendine kolaylıkla elde etmesini, öteki öğrenciler ve öğreticilerle iletişim kurma fırsatını bulmasını ve danışmanlık, kütüphane gibi hizmetlerden faydalanmasını sağlamaktadır.


2.5.BİLGİ TEKNOLOJİLERİNİN UZAKTAN EĞİTİM ORTAMLARINDA KULLANILMASINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Yaklaşmakta olan bilgi çağında kullanılacak olan bilgi ağları, uzaktan eğitimin her kademesinde uygulanan öğrenme ve öğretme yöntemlerini hızlı bir biçimde değişime uğratacak olup, bu alanlarda yeni bir çığır açacaktır. Bu alanlardan bir tanesi de insanoğlunun bundan sonra bilgiye çok daha kolay bir yolla ulaşacak olmasıdır. Diğer bir anlamıyla, eğitim-öğretim ortamında bulunan öğrenciler, öğretmenler ve eğitim uzmanları istedikleri bilgilere ulaşma ve bilimsel araştırma yapma yeteneklerini geliştirebileceklerdir. İnsan gurupları rahatlıkla ihtiyaçları olan bilgilere kolaylıkla ulaşıp bilimsel üretkenliklerini artırabileceklerdir. Ortaya çıkarılan bu fırsatlardan dolayı, uzaktan eğitim ve öğretimle ilgilenen öğretmenler ve eğitim uzmanları bu bilgi çağında kullanılacak bilgi teknolojileri hakkında bilgi sahibi olmalıdırlar. Çünkü bilgi teknolojilerinin uzaktan eğitim ortamlarında kullanılması, eğitimciler için öğrenme ve öğretme ortamlarının kalitesini artırma yönünde
bir çok fırsat ortaya çıkarmaktadır. Ortaya çıkarılacak olan öğrenme ve öğretme ortamları öğrenmeyi yapanların toplumsallaşmasını, zihinsel olarak gelişmesini ve iletişim yapabilme yeteneklerini geliştirecektir.


2.5.1.EGİTİM TEKNOLOJİSİ KAVRAMI VE UZAKTAN EĞİTİMDEKİ YERİ

Eğitimde kaliteyi arttırma temel amacıyla teknolojik araçlar kullanılmaktadır. Çağdaş teknolojik araç-gerecin eğitimde kullanılması durumunda, eğitimin de kalitesinin yükseleceği görüşü hakimdir. Gerek örgün eğitimde, gerekse yaygın eğitimde kullanılan araç ve gereçler giderek daha yeni teknolojik ürünleri içermektedir. Ancak eğitim teknolojisi ve teknolojinin eğitimde kullanılması gibi kavramlar birbirinin yerine kullanılır hale gelmiştir.

Eğitimde teknoloji, genel olarak teknoloji ürünlerinden eğitim alanında çeşitli hizmetlerde yararlanma anlamı ifade etmektedir. Bu terim, özellikle eğitim bilimine özgü bir teknolojiyi ifade etmemektedir. Eğitim teknolojisi ise, eğitimde teknoloji kullanımı da içeren daha kapsamlı bir anlam ifade etmektedir. Eğitim teknolojisi eğitim programının öğretme-öğrenme süreçlerini sistematik biçimde tasarlama, uygulama, değerlendirme ve geliştirmeyi esas alan bir disiplindir.

Teknoloji, uzaktan eğitimde ayrı bir önem kazanmaktadır. Özellikle son otuz yıldır, uzaktan eğitim teknoloji merkezli bir eğitim teknolojisi modeli olarak ortaya çıkmıştır. Buradaki eğitimin teknoloji deyimindeki teknoloji sözcüğü, sadece eğitim sistemi içerisinde teknolojik araç-gereç kullanımını değil, ayın zamanda hedef olarak alınan gurup içerisindeki bireysel kültür zeka, yetenek ve kavrayış farklarını giderecek biçimde düzenleyerek onlara iletilmesini sağlayan öğretim ve sunum yöntemlerini de kapsayan bir kavramdır.


2.5.2.BİLGİ İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ

Uzaktan eğitimin, öğrenme ve öğretme faaliyetlerinin kalitesini yükselten ve bilgi çağına insanları hazırlayan bilgi iletişim teknolojileri işleyiş sistemleri, basit bir yöntemle öğrenilebilir ve nasıl kullanıldığı kolay bir yöntemle öğretilebilir. Bunların yanında çok kompleks bir yapıya sahip olan bilgi iletişim teknolojileri de bulunmaktadır. Fakat bu teknolojiler daha çok belirli bir kompleks sistem için kullanılır. Her iki gurupta bulunan teknolojilerin öğrenme ve öğretme ortamlarının kalitesini artırma bakımından katkıları eşit boyuttadır. Belirtilen bilgi iletişim teknoloji sistemleri, fiziksel donanımlar (bilgisayarlar ve modemler), yazılım programları (iletişim sağlayan programlar) ve iletişim bağlantılarından oluşmaktadır. Belirtilen bu teknolojilere ayrıca “Öğrenme teknolojileri” de denilmektedir. Bu öğrenme teknolojileri ile, öğrenme ortamında bulunan öğrenciler, öğretmenler ve eğitim uzmanları kendi aralarında yazıları, resimleri, videoları ve sesleri gönderebilirler veya kendi bilgisayarlarına aktarabilirler. Bu özellikler sayesinde rahatlıkla kendi aralarında telekonferans yapabilirler. Telekonferans sayesinde, katılımcılar birbirlerinin yüzlerini görebilirler, seslerini duyabilirler ve elektronik posta (e-mail) ile haberleşme imkanı bulabilirler.

Eğitim kurumlarında, bilgi çağında kullanılabilecek bilişim temeline dayanan bilgi iletişim teknolojileri şöyledir;


2.5.2.1.Elektronik Posta Sistemi (EPS)

E-mail, elektronik bilgi transferinin alınma veya gönderilme işlemlerinin yapıldığı bir sistemdir. Bunun yapılabilmesi için eğitim kurumlarının elektronik bilgi iletişim sistemine sahip olmaları gerekir. Her kullanıcının bir EPS adresi vardır. Kurum içinde bulunan herkes bu adresler sayesinde kendi aralarında iletişim kurabilir, bilgi alışverişi yapabilirler. Her türlü deneyimlerini kendi aralarında paylaşabilirler. Günümüzde EPS Amerika’da, Avrupa’da, Japonya’da bulunan her üniversitede ve bir çok orta öğretim kurumlarında kullanılmaktadır. Hatta bazı eğitimciler, EPS sistemi ile kendi derslerini öğretmeye başlamışlardır. Türkiye’de üniversitelerimizde EPS kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır.


2.5.2.2.İnternet Sistemi (İS)

İnsanlar, İnternet ile dünyanın her yerinde bulunan ve bu sisteme bağlı olan eğitim kurumu olan veya olmayan yerlerden rahatlıkla yazılı, resimli veya video formatlı olan bilgileri bilgisayarlar arası iletişim yolu ile kendi kütüphanelerine aktarabilirler. İS kullanmak için bilgisayarın kullanılması gerekmektedir. Bugün, çoğu kurum ve kuruluşların web sayfaları İnternette bulunmaktadır. Bu konuda bir çok özel şirket İnternet hizmeti vermektedir. Çeşitli bilgileri alabilmek için bu kurum ve kuruluşların web adreslerini bilmemiz gerekmektedir. Günümüzde gelişimi ile gelişen küresel eğitimin bir parçası olan üniversiteler, hızlı bir şekilde gelişmeye başlamış ve yayılma süreci içine girmiştir. İnternet sisteminde, üniversite veya ortaöğretim hizmeti verebilecek eğitim kurumlarını kurma çalışmaları başlamıştır. Türkiye’de İnternet, eğitim kurumları tarafından yeteri kadar kullanılamamaktadır. Yetersiz kullanma sebepleri, bu teknolojilerin hala çok pahalı olması ve kurumlar tarafından bu hizmetin öneminin anlaşılamamış olmasıdır. Türkiye’de özel ve devlet kuruluşları bu hizmeti en ucuz bir şekilde her okula götürmek çabası içinde olmalıdır. Aksi takdirde bilgi çağında küresel ve üretken olamayan bir eğitim sisteminin içinde kalabilirler.

2.5.2.3.Haberleşme Bülten Sistemi (HBS)

HBS, elektronik posta sisteminde karşılıklı iletişim yapılabilmesi için, ayrılan elektronik bir yerdir. Bunun kullanılması için her bireyin bilgisayarı kullanması ve eğitim ortamının yapıldığı kurumların elektronik sisteme bağlı olmaları gerekir. Eğitim ortamında bulunan guruplar bu sistemi (öğretmenler, eğitim uzmanları ve diğerleri) ders dışı zamanlarda, birbirleri ile haberleşmek, bilgi alışverişi ile iletişim kurma amacı için de kullanılabilirler. Bunların yanı sıra HBS, ayrıca öğretim kurumları, dersler hakkında veya bireysel problemlerle ilgili danışmanlık servisi yapmak içinde kullanılabilir. Günümüzde bu sistem, Amerika’da, Avrupa’da ve Japonya’da bulunan eğitim kurumları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.


2.5.2.4.Bilgi Tartışma Servisi (BTS)

Elektronik posta servisi olan birçok eğitim kurumları, kendi guruplarındaki insanlarla çeşitli tartışmaları yapabilmek için BTS servisini kullanmaktadırlar. Bu servis sayesinde bireyler, çeşitli konular hakkında çok farklı bilgilere sahip olmakta, BTS sayesinde belirli konu alanlarında çok fazla tecrübeleri olan bir eğitimci bu tecrübelerini milyonlarca insanla aynı anda paylaşabilmektedir. Bu paylaşımı günümüz eğitim sistemi ile yapmamız çok zordur. Bunun için, gelmekte olan bilgi çağında, küresel eğitimciler ile bu sistemi insanlar arası iletişim kurmak ve bilgi alışverişini sağlamak için kullanacaklardır. Türkiye’de BTS yeterli olarak kullanılmadığı için yetişmiş nitelikli, sahasında uzman birçok insan eğitim konularındaki tecrübelerini sayıca fazla olan guruplar ile paylaşma imkanı yoktur.


2.5.2.5.Bilgisayarla Konferans Sistemi (BKS)

Milletler arası telefon ücretlerinin pahalı oluşu, insanların bu sistemle iletişimini kısıtlamaktadır. İnternet sayesinde, bu olay ortadan kalkmaktadır. Günümüzde, İnternet sistemi çok az bir para ödeyerek çift yönlü uluslar arası telekonferansların yapılmasını sağlamaktadır. CU-SE-ME’de bu sistemlerden bir tanesidir. Bu sistemle karşınızda bulunan katılımcıların sesini duyabilir aynı zamanda onları renkli olarak bilgisayar ekranında görebilirsiniz. Bilgisayara ufak bir kamera, bir mikrofon ve modem alarak BKS sistemini kurabilirsiniz. Avrupa’da, Amerika’da ve Japonya’da bulunan eğitim kurumları, bazı küresel ve lokal öğrenme-öğretme hizmetlerini öğrencilere sunmak için BKS’yi kullanmaktadırlar. Bilgi çağında kuşkusuz bu sistem, eğitim hizmetlerini bireylere sunmak için dağıtım aracı olarak etkili ve yaygın bir şekilde kullanılacaktır. Belki de bu teknolojiler sayesinde insanlar, klasik okul binalarına gitme ihtiyacı duymayacaklar, hem çalışıp hem de çeşitli eğitim kurumlarından eğitim hizmeti alabileceklerdir.


2.6.UZAKTAN ÖĞRENİM

Uzaktan eğitim, temel olarak bir çok kurum tarafından kabul edilen belirli bir anlama karşılık gelmektedir. Yapılan tanımlara göre uzaktan eğitimde önemli olan nokta, öğretmenin ve öğrencinin konumlarının birbirinden coğrafi olarak ayrı olmasıdır. Bu açıklama esas kabul edildiği takdirde; “Öğretmen ve öğrenci aynı çatı altında bulunsalar bile aralarında mesafe olması söz konusu olabilir” gibi bir sonuç çıkartılabilir. Denilebilir ki uzaktan eğitim ile alakalı yapılan bu çeşit esnek bir tanım, bu eğitim programı ile alakalı bazı teorik ve klişeleşmiş tanımları ortadan kaldırmada ve bu eğitime farklı bir bakış açısı ile bakmada büyük rol oynamaktadır.

Eğitim sürecini içerisinde, öğrencinin öğrenme konusunda, eğitmenin de eğitim konusunda sorumluluk almasını belirli bir sisteme oturtan programda üzerinde durulan nokta “eğitimde uzaklık” kavramıdır. Eğitimcilere göre eğitim ne kadar yapılanırsa eğitimciler ile öğrenciler arasına o oranda mesafe girmektedir. Ya da öğrenci kendi eğitimi üzerinde ne kadar çok kontrol ve söz hakkı sahibi olursa öğrenci ile eğitim arasındaki mesafe o oranda azalmaktadır.

Bu açıklamadan yola çıkarak denilebilir ki eğitimde uzaklık kavramı eğitimciler ve öğrenciler arasındaki fiziksel uzaklıklarla alakalı değildir. Burada önemli olan öğrenci ile öğretmen arasındaki karşılıklı etkileşimdir. Örneğin öğrenci eğitimiyle ilgili değilse ve öğretmeniyle arasında diyalog kopukluğu varsa işte o zaman asıl uzaklık kavramı ortaya çıkmaktadır. Eğitim programında öğrenci ve öğretmen arasında etkili bir diyalog ve etkileşim kurma göz önünde bulunduruluyorsa mesafe ya da uzaklık bir o kadar azalır.

Eğitimciler, eğitimin kalitesini artırmak, öğrencilerin eğitim sürecinde ihtiyaçlarına tam anlamıyla cevap verebilmek için belirli bir yapı geliştirmektedirler. Oluşturulan bu yapının eğitimde uygulanmasıyla elde edilen sonuç ve öğrenci ile öğretmen arasındaki mevcut diyalog bize uzaklıkla ilgili önemli ip uçları verecektir. Uzaktan eğitim programına yeni adım atmış olan öğrenciler genelde sistematize edilmiş bir programa, diğer bir ifadeyle disipline, ihtiyaç duyabilirler. Daha sonraları öğrencinin tecrübesi ve bilgi seviyesi arttıkça öğrenci ile öğretmen arsında diyalog kurma ihtiyacı da artacak böylelikle aralarındaki mesafe ne olursa olsun “uzaklık” kavramı anlamını yitirecektir.

Öğrenci ile öğretmeni arasındaki iletişim öğrencinin geçmişine, konu ile alakalı ön bilgisine, motivasyonuna, öğrenme isteğine bağlı olduğu gibi konunun yapısına ve fazlalığına (kapasitesine) da bağlıdır. Uzaktan eğitimde uzaklık kavramı sadece belirli bir akademik yıl içerisinde değil belirli bir dönem içerisinde de farklılık göstermektedir. Belirli bir dönem içerisindeki değişiklikler öğrencinin eğitimdeki ihtiyacı ve öğretmenin öğretimdeki ihtiyacına göre değişmektedir.

Öğrenci ile öğretmen arasında fiziksel olarak mesafe olduğu durumlarda radyo, televizyon, bilgisayar, yazılı materyaller ile kolaylıkla bağlantı kurulabilmektedir. Bütün bu teknolojik araçların kullanılması bize uzaklık kavramını hatırlamamalıdır. Öğrenci ile öğretmeni arasında kilometrelerce mesafe olabileceği gibi yine her ikisi de aynı oda içerisinde bulunabilir. Buradaki “uzaklık” kelimesine anlam yükleyecek olan öğrenci ve öğretmenin ta kendileridir. Eğitimde uzaklığı belirleyen öğrenci ve öğretmenin karşılıklı ilişkilerinin yoğunluğu ve boyutudur.


2.6.1.GELENEKSEL VE UZAKTAN EĞİTİMİN KARŞILAŞTIRILMASI

E-posta ve İnternet ortamında meydana gelen elektronik gelişmeler, uzaktan eğitimden faydalanan öğrencilerin, öğretmenleri ve birbirleriyle olan iletişimini tamamen değiştirip, birbirlerinden uzakta olan bu kişileri birbirlerine yakınlaştırmıştır.

On-line öğrenime talep bu kadar hızlı bir artış gösterirken eğitimciler, böyle bir eğitim ortamının, yüz yüze etkileşim olmadan bütün diploma seviyeleri veya kurslar için uygun olmayacağı kanısındadırlar. Örneğin, bu programlar kampüsün sağladığı toplum bilincine ihtiyacı olan lisans öğrencilerini bundan mahrum edebilir. Fakat bu bilince ve diğer insanlarla etkileşim ihtiyacına daha az ihtiyaç duyan yüksek lisans öğrencileri için bu program daha uygun olabilir.

Aynı odada bulunan biriyle konuşulurken, yüz ifadeleri, vücut dili ve ses tonu ile de aradaki iletişim desteklenebilir. Diğer yandan, bir on-line konuşmada katılımcı bir cevap vermeden önce ne söyleyeceğini düşünebilir. Bu, utangaç kimseler ya da konuşmadan önce düşünmeyi seven insanlar için oldukça faydalıdır. Sınıfta, tartışmalar esnasında fikirlerini yoğun bir şekilde yansıtan insanlar, bu konuları On-line tartışırken aynı şeyi yapamayacaklardır. On-line eğitim programlarında bulunan öğrenciler geriye dönüp daha önce geçmiş olan bir tartışmada neler söylendiğine göz atabilir, ortaya konan fikirleri daha iyi bir şekilde sindirebilirler. Canlı bir konuşmada, yani geleneksel eğitim sınıflarında yapılan tartışmalarda ise; konuşmalar kaydedilmediği sürece bu imkansızdır.

Madalyonun öbür yüzü ise İnternetin demokratik bir ortam olduğudur. Akademisyenler kanunların getirdiği sınırlamalar dolayısıyla yayınlayamadıkları fikirlerini web üzerinden rahatça insanlara iletebilmektedirler. Bu, araştırmanın ve akademik konuşmanın doğasını değiştirmektedir. Bunun en iyi örneği tartışma listeleridir. Gönderilmiş olan yazıları okurken kaynağın ünlü bir akademisyen mi, yoksa tanınmamış bir öğrenci mi olduğunu belirlemek imkansızdır. Ancak, düşünce kalitesi kaynak kişiden daha önemli olup, iyi bir düşünürün kim olduğu bilinmeyebilir.

Doğru öğretim kadrosunu seçmek çok önemlidir. Geleneksel üniversitelerde olduğu gibi, uzaktan eğitim kurumunun seçilmesi konusunda da bilgilenilebilecek ve diğer kurumlarla yeterli seviyede rekabet edebilecek bir kadro bulmak ilk şarttır. Teknolojinin uzmanları çıraklardan ayırt edebilme gibi bir özelliği yoktur ve On-line öğrenciler karşılarında uzmanları görmek isterler.

Geleneksel sınıflarda verdikleri derslerin aynısını web üzerinden yayınlayarak On-line eğitim vereceğini sanan profesörler bu düşüncelerinin ne kadar yanlış olduğunu eninde sonunda anlayacaklardır. Sanal profesörler sadece bilgi sunan insanlar değildir. Onların rolü, düşünceyi harekete geçiren soruları bulmak ve en çok ilgi duyulan tartışmaları ateşlemek, öğrencilerin ilgilerine göre konuları seçmek ve en iyi olanları onlara sunmaktır.



Tablo 3. Gerçek ve sanal sınıflar arasındaki temel farklılıklar

ON-SITE (GERÇEK) ON-LINE (SANAL)
Daha uzun zaman Hızlandırılmış / sıkıştırılmış
Ders tabanlı Tartışma tabanlı
Yapısal Esnek
Amaç güdümlü Sonuç güdümlü
Öğrenciler öğretmenlere bağlı Bağımsız öğrenciler
Geniş sınıflar Küçük sınıflar
Harici kaynaklardan öğrenebilme Öğrenme öğrenciler arasında gerçekleşir
Öğretmen bilgi sağlayandır Öğretmen öğrenimi kolaylaştıran bir araçtır




2.7.BİLGİ ÇAĞI, DEĞİŞEN TEKNOLOJİ VE EĞİTİM

Hiçbir canlı, temel ihtiyaçlarını karşılamak için çevresinden nasıl yararlanacağını öğrenmeksizin uzun süre yaşayamaz. Organizma yaşamını sürdürebilmek için, çevreye uyum sağlamada etkin olmak ve çok değişken çevrelerde ihtiyaçlarını gidermek durumundadır. Organizmaya bu esnekliği ise, ancak öğrenme süreci sağlayabilir. Yani öğrenme, organizmanın ya da bireyin çevreye uyumunda temel bir araçtır. Onu vazgeçilmez kılan da budur.

Öğrenme sadece bireyler için değil, yine bireylerin oluşturduğu, toplumlar, devletler için de vazgeçilmez bir unsurdur. Çağımızda öğrenmeye farklı anlamlar yüklenmekte, birey açısından öğrenme “para”, “mevki”, “toplumsal statü” gibi değerlere giden bir yol olarak görülmektedir.


2.7.1.BİLGİNİN AKTARILMASI

Bilgi, öğrenme, araştırma, veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek ve ilkelerdir. Ve doğası gereği artarak çoğalır. Yazının keşfinden önce bir kişi edindiği deneyimleri sözlü olarak bir başkasına aktarıyordu ve bilginin birikimi çok yavaştı. Bir kişide biriken bilginin bir başkasına geçebilmesi hem zaman hem de mekan olarak yakınlık gerektirmekteydi.

Yazının keşfi ile zaman farkı önemini yitirmiştir. Bilgiler taşlara yazılıyor ve uzun zaman saklanabiliyordu. Taş üzerine yazılan yazılar zamana dayanıklıydı ancak taşınması zordu. Bilgiye ulaşmak hala bir problemdi. Bunun çözümü ise kağıt kullanımı ile geldi. Artık bilgiyi taşımak kolaydı ancak bu sefer de çoğaltma problemi vardı, bilgi tek kopya idi. Bilgi zamandan ve mekandan bağımsız olarak taşınabiliyor ama hala çok az kişi tarafından ulaşılabiliyordu. Kağıdın kullanılmaya başlamasıyla bilgi artık bir güçtü ve onu elinde bulunduran da o güce sahip olmuş oluyordu.

Bilgi tekelleri eserlerin elle çoğaltılmasıyla kırılmaya başladı. Matbaanın bulunması ise bilginin seri olarak çoğaltılması ve büyük kitlelere ulaşmasını sağladı. Nihayet bilgisayarlar sahneye çıkıverdi, bilgiyi daha sistematik hale getirdi. Daha kolay kullanılabilir, anlaşılabilir kıldı. Bilginin yeni nesillere aktarılmasında bilgisayarların kullanılması fikri Bilgisayar Destekli Eğitim dediğimiz yeni bir ortamı doğurdu.

Bilgisayarlar birbirine bağlı olmadığı için bilgi birbirinden bağımsız adalara dağılmış gibiydi. Bilgisayar ağlarının gelişmesi ile bir bilgisayardaki bilgiye bir başka bilgisayardan erişilir olmuştur. Bu teknolojinin gelişmesi ile İnternet olgusu oluşmuştur. İnternet iki önemli özgürlüğü beraberinde getirmiştir: Bilgiyi özgürce yayınlama ve bilgiyi özgürce seçebilme. Daha önce bir bilgiyi duyurabilmek için bir yayınevi veya bir medya kuruluşuyla anlaşmak gerekiyordu. Şimdi İnternet sayesinde her isteyen kendi Web sitesini yaratabilir, duyurmak istediği bilgiyi buraya koyabilir ve bunu yaparken kişinin kendinden başka kimse ne konacağına karışmaz. Bilgi kaynağının dilediğini yayınlayabilme özgürlüğünü ilk defa İnternet sağlamıştır. Yine daha önce yayınevlerinin veya medya kuruluşlarının süzgecinden geçen bilgiye ulaşılabilirken şimdi herkes kendi tercih ettiklerine ulaşma imkanına erişmiştir.

İnternetin sağladığı bütün bu özgürlüğe rağmen hala bilgiye ulaşmada bir problem vardır. Henüz İnternet sınırlı sayıda kişinin yararlanabildiği bir imkandır. Bu da bilginin aktarılması ile ilgili maceranın henüz bitmediğini göstermektedir.


2.7.2.ENFORMASYON TOPLUMU OLMAK

Günümüzde teknoloji toplumsal yaşamın bütün alanları üzerinde etkili olmakta ve artık enformasyon toplumundan söz edilmektedir. İletişim teknolojileri olarak bilinen uydulu, denizaltı kablolu ve bilgisayarlı iletişimlerin gelişmesi yeni bir toplumsal aşamanın yaşanmakta olduğu yolunda düşüncelerin üretilmesine neden olmuştur. Bu aşamaya enformasyon toplumu ya da sanayi sonrası toplum aşaması adı verilmiştir.

Teknolojinin toplumda yaygınlaşmaya ve kullanılmaya başlanmasından sonra değişim kaçınılmaz hale gelmiştir. Eğitimin amaçlarından biri toplumun ihtiyaçları doğrultusunda bireyler yetiştirmektir. Buna göre bilgi çağına uygun, bilgi toplumlarının özelliği göz önüne alınarak öğrencileri yetiştirmek zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Günde 6000-7000 civarında bilimsel makalenin yayınlandığı, bilginin 5 yılda bir ikiye katlandığı günümüzde, nasıl bir eğitim ve nasıl bir insan sorusu karşımıza çıkmaktadır.

Nasıl bir insan sorusuna şu cevaplar verilebilir:

− Bilgiye ulaşabilen
− Araştıran
− İletişim kurabilen
− Birlikte çalışabilen
− Sürekli öğrenen (öğrenmeyi öğrenme)
− Bilgiyi paylaşabilen
− Teknolojiyi kullanabilen

Bu nedenle eğitim süreci, insanlara bilgiye ulaşma, bilgiyi analiz etme, değerlendirme, örgütleme ve paylaşma yollarını öğretmek durumundadır.

BÖLÜM 3



3.İNTERNETİN EĞİTİMDE KULLANILMASI



3.1.İNTERNET’İN TANIMI

İnternet sözcüğü International Network sözcüğünden oluşmuş uluslar arası ağ anlamına gelen bir terimdir. İnternet milyonlarca alt ağdan oluşan ve ağlar içerisinde aktif olarak bulunan insanların tümünü görsel ve işitsel olarak bir araya getirip etkileşim halinde bulunmasını sağlayan bir ağ protokolüdür.

İnternet bir çok bilgisayar sistemini TCP/IP (Transmission Control Protokol/İnternet Protokol) protokolü ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen bir iletişim ağıdır. İnternet, tüm dünyayı kapsayan, yüzden fazla ülkeye dağılmış ve iki milyondan fazla bilgisayarı (host) birbirine bağlayan yaklaşık beş bin bilgisayar ağının toplamıdır. Kısaca İnternet, birbiriyle tüm dünya üzerinde yayılmış bilgisayar ağlarının birleşiminden oluşan bir bilgisayar ağıdır.

Büyük artış hızına rağmen, Türkiye’de İnternete ulaşabilme oranı oldukça düşüktür. Bir başka ifadeyle Internet aboneliği geçen yıl yüzde altıyüz oranında artmıştır. İstanbul’da faaliyet gösteren IBS şirketinin yaptığı 2000 yılı verilerindeki bir araştırmaya göre Türkiye’de yaklaşık 2.300.000 İnternet abonesi olduğu sonucuna varılmıştır. Bu oran, her ne kadar kişi başına düşen gelir seviyesine bağlıysa da İnternete ulaşmada önemli bir yer tutan İnternet Cafelerin sayılarındaki artışın hızlandırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.


3.1.1.İNTERNET VE EĞİTİM

Etkileşim özelliği sayesinde İnternet, öğrenmeye katkı getirmekte ve doğrudan derslerde kullanılacak hemen her konu alanına yönelik kaynak ve materyaller sağlanmaktadır. Böylelikle öğrenme ortamlarının görünümü ve değerlendirme yöntemleri kökten değişmektedir.

İnterneti kara tahta, tebeşir ve sıralara alternatif bir yol olarak düşünebiliriz. Bu bağlamda, dünya daki gelişmiş ülkelerdeki tüm okul ve kütüphanelerinin İnternete bağlanma işlemeleri büyük bir hızla tamamlanmaktadır.

Bir bilgi kaynağı olarak İnternetin kullanılması, geleneksel tek bilgi kaynağı olarak görülen öğretmenin rolü konusunda günümüze kadar geçerli olan geleneksel paradigmanın değişmesine yol açmıştır. Böylece, öğrenen-merkezli öğrenme ortamları ağırlık kazanmıştır.

İnterneti kullanma, öğrencilerin aktif katılımcılar haline gelmesini sağlamakta, kendi geleceklerini planlamakta ve öğrendikleri disiplinlerin uygulamaları içine girmelerinde yardımcı olmaktadır. Hem öğrencilerin hem de öğretim elemanlarının teknoloji ve bilgi okur-yazarlığını (bilgiye ulaşma, değerlendirme, kullanma ve etkili olarak alıntı yapma) geliştirmelerini sağlamaktadır. Yine, başlangıç hem de ileri düzeylerdeki öğrenenleri, teknolojik araçları kullanmaları konusunda da cesaretlenmektedir. Akademik araştırmalara duyulan ilgi artmakta, hem akademisyenlerin hem de öğrencilerin araştırma yapmaları web tarafından desteklenmektedir. Bilginin önemli olduğu kadar, onu kullanma süreçlerinin de eşit önemde olduğu bir çağa doğru ilerlemekteyiz. İnternet bunların her ikisini de desteklemektedir.

Teknoloji, artık geleneksel metin kitaplarının ötesine geçilmesini mümkün kılmaktadır. CD-ROM kaynaklar, CMC (Computer Mediated Communication) ve İnternet kaynaklarında değişik formatlarda birçok bilgi vardır.

Bilgisayar alanındaki önemli gelişmeler artık donanımdan ziyade yazılım alanında ortaya çıkmaktadır. Yazılımdaki en önemli aşamalardan biri de web yazılımıdır. Web, 1989’da ortaya çıkmış, 1992’de yayılmış ve İnternet içinde önemli bir gelişme göstermiştir.

İnternet, bilgisayar ağlarının ağıdır. Sürekli büyümekte, ağları, okulları, kütüphaneleri, araştırma merkezlerini içine almaktadır.

İnternet, ilgi alanları benzer insanların sanal ortamlarda bir araya geldiği, bilgiyi paylaştığı, yeni grup ve topluluklar oluşturduğu ortamdır. İnternet, bütün dünyaya dağılmış olan bilgiye ve insanlara ulaşım sağlamaktadır. Artık, fikirleri ve tecrübeleri açıklayıp yayma kolaylaşmıştır. Bilgisayar ağlarının gelişmesi ve sınıflara girmesiyle bilgisayar destekli eğitimin yeni bir safhası olan, İnternet destekli eğitim başlamaktadır.

İnternet destekli eğitimde, işbirliği içinde yani hep birlikte öğrenme gerekmektedir. Çünkü tüm öğrenciler aynı anda, aynı elektronik ortamda bulunmaktadırlar. Bilgisayar destekli eğitimin sosyal aktiviteyi azalttığı ve hatta kestiği yönündeki olumsuz düşüncelerin olduğu bilinmektedir. Oysa İnternette sürekli ilişki ve haberleşme bu olumsuzluğu ortadan kaldırmaktadır.

Yüz yüze ilişkinin ötesindeki ulusal ve uluslararası düzeyde yeni interaksiyon ve yeni sosyalleşme tipleri (belki de yeni kişilik tipleri) ortaya çıkmaktadır.

Ağ üzerinde eğitim yapmak, sadece öğrencilerin değil, öğretmenlerin de izole durumda kalmalarını engellemektedir. Birçok sitede, haber ve tartışma gruplarında, e-mail vasıtasıyla yeni bilgi ve projelere ulaşılmakta, paylaşılmakta, isterse katılınabilinmektedir. Şu anda İnternette öğretmenlerin ve öğrencilerin aktif olarak katılabileceği birçok proje bulunmaktadır. Öğretmenler, İnternet üzerinden birçok ders plânına, kitaba, dergiye, veri depolarına, görüntü ve ses bilgilerine, yazılımlara vs ulaşabilmekte ve bunları kolaylıkla kullanabilmektedirler.

Günümüzde genellikle yapısal öğrenme teorisi egemendir. Burada öğrenci yeni öğrendiklerini kendi içindeki, kafasındaki yapı içine yerleştirmektedir. Burada geçmiş tecrübeler, yeni sunular, diğer insanların yapıları vs, kişinin kendi fikrini oluşturmada önemli etkenlerdir. Öğrenmeyi, insan kafasındaki bilgi yapısının yeniden organizasyonu olarak kabul ettiğimizde, hypermedia bağlantılarının da bunu sağlayıcı şekilde çoğulcu, doğrusal olmayan bir yapıda olduğu ortaya çıkmaktadır. Hypermedia içindeki öğrenci kendi kararlarını veren, sorumluluk duyan, aktif olarak öğrenen bir kişi olmaktadır.

Bilgisayar ağları üzerindeki web temelli öğretimde, geleneksel öğretimde öğrencilerin karşılaştıkları bazı öğretim metodu engelleri de ortadan kalkmaktadır ve daha özgür bir eğitim ortamı meydana gelmektedir.

İnternet ve başka bilgisayar ağlarındaki konferanslarla; herhangi bir zamanda, dünyanın herhangi bir yerindeki bilgilere ulaşabilmekte, on-line bilgi akışında interaktif ilişki kurulabilmekte, geleneksel ortamlarda tartışma aynı mekanda ve aynı anda olurken, ağ üzerinde sohbet veya tartışmalar farklı zamanlarda farklı kişilerle kolaylıkla yapılabilmektedir.

Günümüzün İnternet teknolojileri yer ve zaman bağımsız bir eğitim ortamına imkan sağlamaktadır. Mektup, TV gibi yollarla uygulanmakta olan uzaktan eğitim yöntemlerinin tersine İnternet ortamı dinamik bilgi kaynaklarına ulaşmanın yanı sıra öğrencilerin birbirleri ve eğitmenler ile etkileşim kurmasına imkan sağlamaktadır. Bugün pek çok üniversite derslerini web merkezli bir ortama taşımaya çalışmaktadır. Web merkezli dersler farklı hizmetleri bir arada sunabilmektedir. Sınıf tartışmaları, grup toplantıları, sunular, On-line seminerler, değerlendirmeler, öğrenci projeleri, ofis saatleri gibi.

Bireysel olarak akademisyenlerin ya da kaynakları sınırlı fakültelerin fazla teknik kaynağa gerek duymadan etkileşimli bir öğrenme ortamı yaratmalarına imkan sağlayacak çeşitli ürünler ve teknolojiler önerilmektedir. Bunlardan bazıları;

a. Web üzerinde ders hazırlama: Microsoft Front Page 98 kullanarak Office 97 ile hazırlanmış ders notları kolayca İnternet ortamında yayınlanabilir. Hypertext Markup Language (HTML) hakkında hiçbir bilgiye sahip olmadan FrontPage 98 editörü ile profesyonel görünüşlü sayfalar düzenlenebilir. Dokümanlarınıza ekleyeceğiniz grafik, tablo ve görüntüler FrontPage tarafından uygun formata çevrilir. Üründeki yol gösterici bilgiler kullanılarak tartışma grupları kolaylıkla oluşturulabilir. Bunun yan ısıra Microsoft Exchange Server çok daha zengin bir e-posta, İnternet haber grupları ve tartışma ortamına imkan sağlayan bir altyapı olarak kullanılabilir.

b. Eş zamanlı etkileşim: On-line seminer ve konferanslar, sanal sınıf tartışmaları, ve ortak projelere yönelik öğrenci grupları oluşturmak için Microsoft NetMeeting konferans yazılımından yararlanılabilir.

c. Görsel ortam: Derslere canlı veya multimedya görüntüler eklemek için Microsoft Windows NT Server Netshow Servislerini kullanarak İnternet üzerinden geniş katılımcı kitlelerine dinamik dersler ve görsel sunular ulaştırılabilir.

Teknolojinin bireyleri sosyal ortamdan uzaklaştırdığı yönündeki endişelerin tersine teknoloji, sağladığı imkanlar ile aslında geleneksel sınıflardaki iletişim ortamını arttırmaktadır.

Etkileşimli eğitim ortamı kurulurken güvenilir, kullanımı ve yönetimi kolay bir ağ altyapısı gerekmektedir. Hem ağ ortamındaki sunucunun hem de bağlı PC’lerin kolay yönetimi bilgi teknolojilerinin başarıyla uygulanması için büyük önem taşımaktadır. Güvenli, yönetimi kolay, farklı işletim ortamları ile kolayca iletişim sağlayan, ve üzerinde değişik amaçlara yönelik binlerce uygulama geliştirilen Microsoft Windows NT Server, bu mimarinin ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Windows NT Server üzerinde iletişim ağlarını daha kolay yönetebilmeleri için okullara özel birtakım araçlar da sağlanmaktadır.

Ülkemizde gündemde olan eğitimde çağı yakalama projesinin başarılı olması için öncelikle aşağıdaki adımların tamamlanmasına önem verilmelidir:

a. Tüm öğrenci ve öğretmenlerin evde ve okulda bilgi teknolojilerine erişmeleri ve benimsemeleri,

b. Öğrenci ve öğretmenlerin bilgi teknolojilerinden tam olarak yararlanabilecek şekilde eğitilmeleri,

c. Tüm okullara İnternet bağlantısının gerçekleştirilmesi,

Bugün pek az kişinin bilincinde olduğu bir gerçek, toplumlarda endüstri devriminin etkilerinden çok daha büyük etkisi olacak bilgi çağının içinde bulunduğumuzdur. Bu imkanı değerlendiren; eğitime yatırım yapan ve bilgisayar teknolojilerinde beceri sahibi insan gücüne sahip ülkeler 21. yüzyılda başarıyla büyüyeceklerdir.


3.1.2.İNTERNETİN ÖĞRETİM SÜRECİNDE KULLANIMI

Günümüzde bilgi sürekli artmakta, sürekli yenilenmekte, paylaşılmakta, aktarım biçimi değişmektedir. Bilgi üretimi toplumların sosyal durumunu ve iletişim biçimlerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen yeni teknolojiler, bireylerin farklı özelliklere, farklı yeterliklere ve farklı becerilere sahip olmalarını gerektirmektedir. Bunun sonucunda yeni öğrenme ve çalışma biçimleri oluşmaktadır.

Örneğin; sınırsız öğrenme gibi yer, zaman ve kişiden bağımsız olarak sürdürülen öğrenme biçimi sınırsız öğrenmedir. Yeni bilgi ve iletişim teknolojileri, bireylere, bilgiye zamandan bağımsız olarak yaşanılan yerde çok kısa sürede ve doğrudan ulaşabilme, bilgiyi kısa sürede işleyip şekillendirme ve paylaşma, kendilerini sürekli geliştirme açısından sınırsız öğrenme imkanları sunmaktadır. İnternet ve bilgisayarın profesyonel bir öğretim aracı olduğu kabullenilmelidir. Bir ders öğretim aracı olan İnternet derslerde şu amaçlar için kullanılabilir;

a. Öğrencilerin ziyaret etmelerinin mümkün olmadığı bölgeleri tanımasında,
b. Uzaya ilişkin görüntüleri izlenmesinde,
c. Öğrencilerin konuları daha iyi anlamalarını sağlayacak olan, harita ve grafiklerin oluşturulmasında ve analizinde,
d. Öğrencilerin çalışmalarını yayınlamakta,
e. Okullarda elde edilemeyen gazete, dergi, kitap gibi yayınların okunmasında,
f. Bilim adamları ve diğer öğrenciler tarafından sürdürülmekte olan bilimsel araştırmalara katılmakta,
g. Tüm konularda ders planı ve metotları elde etmekte,
h. Profesyonel eğitim örgütleri ve meslektaşlarla iletişime geçmekte,
i. Yabancı dili geliştirici uygulamalarda,
j. Kişisel uzmanlık ve tecrübeleri başkalarıyla paylaşmada,
k. Tartışma gruplarında yer almakta,

Aslında İnternet kullanımını getiren amaçlar insan oğlunun ihtiyaç ve ihtiyaçlarından kaynaklanan bir ağ yapısıdır. Bu amaçlardan bazı temel kavramlar verilmesine rağmen İnternette amaçlar ve hedefler sınırsızdır.




3.1.2.1.İnternetle Öğretim

Eğitim teknolojisindeki gelişmelerin öğrenme ortamlarına sağladığı esneklik, kendi kendine öğrenebilme ortamını düzenlemede getirilen kolaylıklar, bireyin neyi, ne zaman ve ne kadar öğrenmesi gerektiği konusunda karar verebilmesi ve bu kararın denetimi, fırsat eşitliği, kendince yaratma, çeşitliliği arttırma, kaynakların etkin kullanımı vb. katkılar İnternete dayalı öğretim kavramının yaygın ve sürekli olarak toplum kalkınmasında işlevsel olabileceğini göstermiştir.

İnternetle eğitim, geleneksel okul ve sınıf yönetimi karşısında öğretici ile öğrencilerin fiziksel olarak birbirlerinden ayrı mekanlarda uyumlu bir biçimde bütünleştiği bir yöntemdir. İnternete dayalı eğitim; zaman, yaş, mekan, para sıkıntısı, günlük yaşam şartları örneğin iş ve çalışma hayatı, sağlık problemleri, ailevi durumlar ve benzeri kısıtlamalar nedeniyle eğitim imkanı bulamayan ve okuma arzusunda olan kişilere eğitim verilmesini sağlamaktadır. Eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması konusunda önemli bir konuma yükselmektedir.


3.1.2.2.Sanal Üniversiteler

İnternetle birlikte sanal ortamda eğitim imkanlarının ortaya çıkıp gelişmesi, sanal üniversitelerin kurulmasına sebep olmuştur. Hatta 1990’lı yılların başından günümüze yalnızca İnternet üzerinden belirli eğitim programları uygulayan sanal üniversiteler ve eğitim kurumları oluşmaya başlamıştır.

Bunların sanal eğitimi, artan bir ilgi ile takip edilmektedir. Bu üniversiteler lisans, yüksek lisans doktora sonrası araştırma ve sertifika eğitimleri vermektedir. Dünya da çeşitli üniversiteler, öğrenenlere yüksek lisans ve doktora düzeyinde İnternete dayalı eğitim imkanı sunmaktadır. İnternete dayalı eğitim Türkiye’de ise; ilk olarak 4 Mayıs 1998 tarihinde ODTÜ tarafından gerçekleştirilmiştir.

Sanal Üniversitelerin özellikleri şöyle sıralanabilir;

a. Evrensel düzeydedir,
b. İleri iletişim teknolojileri kullanılmaktadır,
c. Herhangi bir zaman diliminde,
d. Öğrencinin kendine bağlı öğrenme hızında,
e. Öğrencinin kendi beklentileri doğrultusunda ve kendi belirlediği içerikle,
f. Öğrencinin kendi istediği biçimde, çalışma imkanları sunarak eğitim vermektedir.
Sanal üniversite sistemi, geleneksel eğitim sistemindeki gereksiz sınırlıkları ortadan kaldırmakta, dinamik bir toplum oluşturmak için bireylere önemli eğitim programları sunabilmektedir. Bu eğitim programlarında kişiler kendi ilgi ve ihtiyaçlarına, öğrenme ve düşünme sentezleri yaratabilmelerine yönelik bir eğitim programı seçiminde bulunabilmektedir. Ayrıca, sanal üniversiteler çok geniş bir yelpazede eğitim sunmaktadırlar. Örneğin; akupunktur, enformasyon teknolojileri, bilgisayar mühendisliği, matematik, fen teoloji, şarap test etme vb.


Öğretim üyesinin esas görevi öğrenme içeriğini hazırlamaktır. Burada en önemli nokta öğretmenin ders sunmanın yanında artık olarak yol gösterici rolünü üstlenmesidir.


3.1.3.İNTERNETE DAYALI ÖĞRETİMİN İŞLEYİŞİ

Öncelikle sanal eğitim programı hazırlanmakta, öğrenen bu eğitim programlarına kayıt olmakta, derslerini İnternet ortamında izlemekte, isterse dersin çıktısını yazıcıdan alabilmektedir.

İnternete dayalı eğitimde etkileşimi sağlamak amacı ile tartışma gurupları, elektronik posta, söyleşi gibi ortamlar sağlanmaktadır. Eğitim sonunda yapılan sınavda ise geçenlere birer sertifika ya da diplomaları verilmektedir.


3.1.4.ÖĞRETİM SÜRECİNDE WEB SAYFALARININ KULLANIMI

Öğrenci kendisini en uygun saatte kayıtlı olduğu programın web sayfalarına girerek ders materyallerini okuyabilmekte ve alıştırmaları çözebilmektedir. Bu sistem öğrenci için normal bir eğitim disiplininden daha fazlasını göstermesini gerektirmektedir. Her sınıf kendi grubuna ait e-posta kutusuna sahiptir. Bu elektronik sınıf olarak hizmet verir. Bu sınıftaki bireyler arasındaki iletişim gurup üyelerinin hepsine açık olup, her sınıf bir grup formu oluşturmaktadır. Öğrenciler ödevlerini, çalışmalarını, sorularını ve düşüncelerini buraya yazarak, diğer grup üyeleri ile paylaşma ve tartışma ortamı bulmakta, bu tartışmalardan sonra öğrenci ödevini formal bir şekilde hazırlayarak öğretim üyesine sunmaktadır.

Bu süreçte öğrenci sanal sınıfta eğitime başladığında ilk gün ilgili sınıftan sorumlu öğretim üyesi tarafından öğrenciye sınıfı ve dersi tanıtıcı bilgi ve o haftanın ders ve ödev konuları içeren e-posta gönderilmekte; öğrenciden dersini çalışarak hafta sonunda ödevini hazırlayarak e-posta ile kendisine göndermesini istemektedir. Öğretim üyesi ayrıca haftalık olarak öğrencisine okuyacağı ve ders çalışacağı ilgili materyallerini de e-posta ile göndermektedir.

Öğrenci her hafta kendisine bildirilen ders konularında çalışarak ödevlerini hazırlamakta ve bu ödevlerini tamamlayınca öğretim elemanına göndermektedir. Öğretim elemanı da kendisine ulaşan ödevleri, okuyarak değerlendirmekte, notlarını vermekte ödevdeki eksik ve yanlışları da göstererek öğrenciye geri göndermektedir.

Ayrıca her hafta düzenli olarak öğrencilerin ve öğretim üyelerinin katıldığı gerçek zamanlı sohbet seansları düzenlenmektedir. Öğrenciler ders ile ilgili problemlerini öğretim üyelerine forum veya e-posta yolu ile bildirebilmektedirler.


3.1.5.İNTERNETLE EĞİTİMİN MUHTEMEL YARARLARI

İnternetle eğitim yapılması halinde şu yararların sağlanacağı beklenmektedir;

a. Daha etkin bir eğitim,
b. Zaman ve mekandan bağımsızlaşma,
c. İletişimde artış,
d. Öğrencilerin katılımı,
e. Daha kaynaşmış bir toplum,
f. Fırsat eşitliği,

İnternete dayalı eğitim ülkeye daha kısa vadede daha kaliteli ve üretken bir eğitim, öğretim sağlayacaktır. Hizmet içi eğitime harcanan paralardan tasarruf edilebilecektir. İnternet yolu ile eğitim her öğrencinin kendi hızında ilerlemesini sağlayacaktır. Böylece öğrenci kendi hızından yavaşlarca engellenmeyecek ve kendinden hızlı öğrenenlerce zorlanmayacaktır. Herkes öğrenme kapasitesini en etkin bir biçimde kullanabilecektir.

İnternetin öğretim sürecinde kullanımı, öğretim işlevini zaman ve mekandan bağımsızlaşmasını sağlayacaktır. Bundan böyle öğretmen ve öğrenciler eğitim faaliyetlerini sınıfın dışına taşıyabilecektir. Böylece öğretmen öğrenciler için zaman ve mekanla kısıtlanmış bir kaynak olmaktan çıkacaktır. Öğrenci kendisine en uygun saatte web sayfalarına girerek ders materyallerini çalışacaktır. Eğitimde mekan önemini yitirdikçe uzak ve ulaşımı zor yerlerde oturan ya da özürlü olma nedeni ile zorluk çeken öğrencilerin, eğitim imkanları artacaktır.



3.1.6.İNTERNETLE EĞİTİMDE MUHTEMEL PROBLEMLER

İnternetin eğitimde kullanılmasının bazı problemleri de beraberinde getirmesi muhtemel olup, bunlardan bazıları şunlardır:

a. En önemli problemler iletişim teknolojisi konusunda öğretmenleri eğitmektir. Öğretmenler bu yeni eğitim araçlarından çekinir ve kendilerini yeterli hissetmezlerse öğrencilere de yararlı olmaları da zorlaşır.

b. Kişilerin İnternetin sağladığı “bilinmezlik” arkasına sığınarak bu alanı istismar, insanları rahatsız etmeyi denemeleridir. Fakat bu tip insanlar azınlıkta olup yeni kontrol sistemleri geliştirildikçe bu kişileri caydırmakta kolaylaşacaktır.

c. Öğrencilerin İnternet ortamında kendileri için uygun olmayan alanlardan korunması da çözüm bekleyen önemli bir problemdir. Bu amaçla hazırlanan çocuklar için filtre görevi gören paket programlar vardır. Fakat bu düşünce İnternette her türlü sansüre karşı olanların tepkisini çekmektedir.

d. Uzak iletişim teknolojileri bir amaç değil, daha iyi bir eğitim için bir araçtır.


3.2.BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİMDEN İNTERNET DESTEKLİ EGİTİME

Son otuz kırk yıllık zaman dilimi içinde, önce merkezi daha sonra da kişisel bilgisayarların yaygınlaşması ve bilgisayarların daha yaygın kullanımı konusundaki sürekli arayışlar çerçevesinde ilk akla gelen bilgisayar uygulaması alanlarından biri, eğitim olmuştur. Özellikle 60’lı ve 70’li yıllarda hakim olan ve bilgisayarlara bakış açısının fantezi, tüm problemleri çözücü vb. nitelendirilebileceği görüşler çerçevesinde, her ne kadar tüm eğitim/öğretim kadrolarının yerini bilgisayarların alacağı, bu şekilde öğretmen/öğretim üyesi problemlerinin bir çırpıda çözülebileceği varsayıldıysa da bilgisayarların eğitimde kullanımının tam olarak böyle olamayacağı, ama bilgisayarlardan eğitimde daha kısıtlı bir şekilde faydalanılabileceği bir süre sonra anlaşılmıştır.

Klasik eğitimin öğeleri anlatım, etkileşim, yazılı materyaller, laboratuar çalışmaları ve ölçmedir. Eğitimin kalitesi, derslerin ya da konuların özelliği, hedef kitlenin büyüklüğü, maliyetler, öncelikler, eğitim ihtiyaçlarının aciliyeti vb konular düşünüldüğünde öğelerin ağırlıkları farklı olabilir. Söz konusu öğelerde bilgisayar ve İnternet nerelere oturtulabilir, bunu kısaca inceleyelim;

Anlatım en temel ve önemli öğedir. Dar bir kitleye verilen ve eğitmenin özelliklerinin önemli olduğu bir eğitimde, anlatımda, eğitmeni bilgisayar ile değiştirmek zordur. Anlatımın daha geniş bir kitleye ulaştırılmasında İnternet kullanılabilir, fakat bu da anlatım etkileşim dengesi ile ilgilidir. Etkileşimin hiç olmadığı ya da asgari olduğu bir ortamda anlatım geniş kitlelere İnternet aracılığı ile ulaştırılabilir. Ayrıca, konuşma temelli anlatımın İnternet ortamına bire bir aktarılmasında çeşitli teknik problemler vardır. Bu yaklaşım şu anda televizyon aracılığı ile kullanılmaktadır. İnternet aracılığı ile yapılmasında maliyetler, içerik, çoklu ortam problemleri, teknik altyapı dengeleri önemlidir. Ders içi etkileşimin olmadığı durumlarda, anlatımda İnternet kullanmanın televizyona göre çok farklı bir avantajı vardır, bu da asenkron eğitim, yani öğrencilerin kendi hızlarında ve zaman dilimlerinde anlatımı izlemeleridir.

Ders dışı etkileşim için, özellikle İnternetteki asenkron etkileşim, ideal bir ortamdır. Yalnız burada çoklu ortam (multimedya) problemleri bir süre daha varolacak ve bu problemler ancak teknolojik gelişmeler ve maliyetlerin düşmesi ile çözülebilecektir. Büyük kitleler için İnternet üzerinden senkron etkileşim şu anda zordur. İnternette varolan elektronik posta, tartışma ya da sohbet grupları gibi imkanlar, klasik eğitimdeki senkron etkileşimin tam olarak yerini alamamakta, ama bazı yeni alternatifler de (soru/cevap ve tartışmaların otomatik olarak arşivlenmesi gibi) sunmaktadır.

Yazılı materyallerin bilgisayar/İnternet ortamına aktarılmasında avantajlar ve dezavantajlar vardır. Avantajlar arasında üretim maliyetinin düşüklüğü, çoklu ortam (ses, video) imkanlarının yazılı ortamla birleştirilebilmesi, arama mekanizmalarının kurulabilmesi ve uzaktan erişim kolaylıkları sayılabilir. Dezavantajlar arasında, aynı anda bakılabilecek bilgi parçacıkları sayısının düşük olması, yazılı materyalde kullanılan klasik işaretleme yöntemlerinin (altını kırmızıyla çizme ya da üstünü sarıyla boyama ya da yanına not yazma vb) kullanılamaması, yazılı materyale her türlü ortamda ulaşılamaması sayılabilir. Laboratuar çalışmalarının bir bölümü bilgisayar/İnternet ortamında sanal bir şekilde yapılabilir ama burada problemler vardır. El becerilerini sanal ortamda kazanmak zordur. Eğitimde bilgisayar/İnternet ortamının en zayıf olduğu noktalardan biri herhalde laboratuar çalışmaları olarak adlandırdığımız öğedir. Ölçmenin bilgisayar/İnternet ortamında daha etkin bir şekilde yapılabileceği durumlar vardır. Özellikle ölçmenin büyük kitlelerde, mekandan bağımsız ve çoktan seçmeli bir şekilde yapıldığı ortamlarda bilgisayar/İnternet kullanımının önemli avantajları vardır. Bunlar arasında ölçme hızı, sonuçların çok kısa bir zamanda ilgililere aktarılması ve ölçme istatistiklerinin çok kısa sürede üretilebilmesi sayılabilir. Asenkron ölçme ile ilgili kimlik kanıtlama ve güvenlik problemleri etkin bir şekilde tam olarak çözülemediğinden, ölçme şu anda senkron olarak yapılmaktadır. Ölçmenin çoktan seçmeli olmadığı durumlarda bilgisayar/İnternet ortamının avantajlı olduğunu şu anda söylemek mümkün değildir.

Eğitimde bilgisayar/İnternet ortamı kullanımında daha alınacak çok yol vardır. Çözülmesi, teknolojinin gelişmesine bağlı problemler olduğu gibi, klasik eğitim modelinde nelerin tutulması, nelerin değiştirilmesi gerektiği, yeni modellerin ne olabileceği, verimlik ve maliyetler konularında epey bir araştırma yapılması gereklidir.


3.2.1.TEKNOLOJİ VE EĞİTİM

Aslında sınıflarda şu anda da kara tahtadan kitaba, haritadan laboratuar âletlerine kadar birçok teknoloji kullanılmaktadır. Ama tarihte, her yeni teknolojinin sınıflara girmesinde hep bazı problemler çıkmıştır. Yeni teknolojiler öğretmenlere ek görevler yüklemekte, (ek eğitim, ek hazırlık öğrenci kontrolü vs) ve külfetler getirmektedir.

Şu anda eğitimde en çok kullanılanlar basılı malzeme, görsel-işitsel araçlar, masa, sandalye, kara tahta vs. dir. Bu ortama bilgisayar girmeye çalışmaktadır. Audio-visual araçlar okullarda tam yerleşememiştir. Çünkü film, radyo, TV tek yönlü medya idi ve bunları etkin olarak kullanma öğretmenin niteliklerine bağlı idi. Öte yandan öğretimde audio-visual materyal kullanan öğrencilerle geleneksel metotları kullanan öğrencilerin öğrenmeleri arasında pek fark bulamayan birçok araştırma vardır. Şu anda eğitim sistemlerinde amaçlanan etkin öğrenme, aktif ve işbirliğine dayalı öğrenme demektir. Oysa yazı, ses ve doğrusal video pasif bir öğrenme meydana getiriyor. İnternet destekli eğitimde ise öğrenci pasif öğrenici olmaktan çıkıp kendi kendisini yönlendirici (self-directed) bir konuma gelmektedir.


3.2.2.BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM

1951 yılında ilk iş bilgisayarının geliştirilmesinden bugüne, eğitimciler bu aleti sınıfta ve eğitimde kullanmak istemektedirler. Bunu yazı kadar önemli görmüş olacaklar ki, geleneksel eğitimdeki yazı, okur-yazarlığının (literacy) başına alındığı gibi, burada da temele bilgisayar kullanma (computer literacy) koyulmaktadır.

İlk bilgisayar destekli öğretim (Computer Based Instruction) geliştirme çalışmaları 1960’ların sonu ile 1970’lerin başında, geleneksel öğretime destek mahiyetinde Amerika’da ortaya çıkmıştır. 1970’lerin sonunda iki büyük sistem geliştirilmiştir: PLATO (merkezi ders kütüphanesine bağlı eğitim ağı) ve TICCIT (bir öğrenci bilgisayarına ders desteği veren sistem) dir. Bunlar, başta ilan ettikleri potansiyele ulaşamamışladır.

1980’li yıllarda geleneksel öğretim yöntem ve ortamlarıyla bilgisayar destekli eğitimi deney ve kontrol gruplarında karşılaştıran birçok araştırma yapılmıştır ancak burada, aslında çok anlamlı bir fark çıkmamıştır. Bu arada da multimedya ve İnternet gelişmiştir. Aslında bilgisayar temelli eğitim multimedya gibi görünmesine rağmen unimedia’dır. Çünkü bilginin tüm formları (yazı, resim, ses gibi) bu ortamda dijital olarak saklanıp işlenmektedir.

Bilgisayar destekli eğitim genellikle CD-ROM paketlerinde sunulmaktadır. Bu programlar ilgi çekmekte, bilgiye kolay ulaşım sağlamakta, açıklayıcı bilgi ve örnekler vermekte, beceri pratiği yapma imkânı sunmaktadır. Şimdiki Bilgisayar destekli eğitimde kitaplar, tek kişilik (ağa bağlı olmayan) bilgisayar ve tek yönlü audio-visual medya kullanılmaktadır.

Geleneksel bilgisayar destekli eğitim ile bilgisayar desteği olmayan eğitim ortamlarında öğrenme sonuçlarını karşılaştıran ve dünyanın değişik yerlerinde yapılan yüzlerce araştırmada, bilgisayar destekli eğitim çalışması lehine anlamlı bir fark bulunamamıştır.


3.2.3. EĞİTİMDE YENİ UFUKLAR

Yeni eğitim ortamı büyük ölçüde bir siber uzayda oluşacaktır. Bilgisayar ağlarının gelişmesiyle birlikte bir siber kültür gelişmektedir. Bu kültür içinde sanal kişilikler (virtual identities), sanal toplumlar (virtual communities), sanal kent ve kasabalar (virtual cities) vardır. İnsanlar, sanal ortamlar olan bu toplumlar ve yerleşim yerleri içinde, coğrafî sınırları tanımadan, yüz yüze ilişkiye gerek kalmadan on-line olarak dolaşıp durmaktadırlar.

Geleneksel yayın faaliyetlerine bir alternatif olarak hypermedia veya “pubnetting” denilen elektronik yayıncılık vardır. Kitaplardaki doğrusal metinler (linear text) yerine hypertext geçmektedir. Dünya çapında hemen ulaşılabilinir, dinamik, sık sık yenilenen yayınlar vardır. Aslında kütüphaneciler dünya üzerinde bilgisayar ve Web teknolojisine en erken ve aktif olarak uyan grupların başında gelmektedirler. Bütün kütüphaneler dünyaya kendilerini açmak, birer elektronik kütüphane (Elibrary) haline gelmek istemektedirler. Bilgisayar ağlarında sanal sınıf ve laboratuarlar kurulup, sanal toplantılar ve dersler yapılmaktadır. Bilgiye ulaşmada artık zaman ve yer kavramlarının önemi kalmamıştır, hatta okul, ülke, millet kavramları da ortadan kalkmakta; dünyanın bütün sınıfları birbirine bağlanmaktadır. Yeni oluşacak bu On-line sınıflarda (On-line classroom) her sınıf ve öğretmen, kendi ders plân ve çalışmalarını bütün dünyaya açmaktadır. Geliştirip Web sayfalarına koydukları projelerle sınıf duvarlarını kaldırmakta, öğrenciler, dünyanın değişik yerlerindeki müzeleri ve parkları İnternet vasıtasıyla gezmekte, kendi sınıflarına ve tartışma gruplarına dünyanın başka yerlerinden sanal ziyaretçiler gelip derse (veya projeye) katılmakta, sanki bütün dünya bir okul gibi olmaktadır. Dolayısıyla öğretim ve öğrenmede de bir şeylerin değişmesi gerekmektedir.

Yeni İnternet ortamlarında, öğrencilerin problem çözme ve yazma, iletişim, eleştirel düşünme yetenekleri artmaktadır. Yaş, sınıf, cinsiyet, milliyet, din, özel ihtiyaçlar gibi farklar önemli ölçüde ortadan kalkmaktadır.

Yeni eğitim ortamlarında öğretmenlerin rehberlik özellikleri (ve meslekî doyumları) artmaktadır. Zorla öğretmeye çalışan öğretmen yerine, öğrenen öğrencilere yardım eden öğretmen tipi gelişmektedir. Gelecekte eğitim faaliyetlerini organize edecek siber uzayda, öğretmenlerin de “siber tutor” olması beklenmektedir.

3.2.4. İNTERNETİN EĞİTİMDE KULLANILMASI İLE İLGİLİ ÖN KARARLAR VE ÖNERİLER

İnternetin, her eğitim seviyesinde ve her eğitim alanında kolaylıkla kullanılabilmesi mümkündür. Ağ üzerinde eğitim yapmak, tek başına (ağa girmemiş) bilgisayarlı eğitim yapmaktan daha kolaydır. Çünkü tek bilgisayarda bilgi az, program yetersiz, her programın ayrı, ayrı incelikleri vardır. Oysa bilgisayar ağlarında bilgi kovalama ve kullanmayı öğrenmek daha kolaydır. İnternet, bilgisayarı işbirliğine dayalı eğitim aracı haline getirmekte ve işbirliği içinde öğrenmeyi teşvik etmektedir. Öğretmenler, buna uygun öğretme ve öğrenme teknikleri geliştirmelidir.

İnternet sınıf faaliyetlerinin tamamlayıcı bir parçası haline gelmektedir. Problem, geleneksel sınıf faaliyetleri ile İnternetin nasıl birleştirileceğidir. Bunun için her ülke değişik programlar (CANARIE, NREN, EDUCOM gibi) uygulamaktadır. Klâsik öğretmen, sınıfta, basılı malzemeyi kullandığı gibi ustalıkla İnternet kaynaklarını da kullanabilmelidir. Bu kaynakları ders araçlarının içine kolaylıkla yerleştirebilmelidir. Gelişmiş ülkelerde, öğretmene bu noktalarda yardım edecek birçok haber grupları ve siteler vardır.

İnternette konferans, haber ve tartışma gruplarında en son bilimsel araştırmalara ulaşmak kolaylaştığı gibi, yapılan bilimsel araştırmalar üzerinde tartışmalar ve İnternet gruplarında anketler uygulayarak uluslararası araştırmalar da yapmak gittikçe kolaylaşmaktadır. Öğrenci bu ağ üzerinde araştırmayı kolayca yaptığı gibi, problem çözmeyi de öğrenecektir. Burada sadece bilimsel araştırmalar değil, bu araştırmaların sade yazıdan multimedya özellikleri kullanılan zengin formlarına kadar birçok şekilde ağ üzerinde yayınlanması da mümkün olmaktadır.

Eğer bilginin, anlamanın, gücün temeli enformasyon ise, bu bilgilere anında ve dünya çapında ulaşmayı sağlayacak İnternet ve bu bilgileri işleyecek bilgisayar çok önemlidir. Çağdaş eğitimde İnternete dayanmadan bir eğitim reformu yapmak mümkün değildir.


3.3. İNTERNETİN BİR EĞİTİM ARACI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

En genel tanımı ile İnternet, dünya çapında bilgisayarların birbiri ile bağlandığı ağ olarak tanımlanabilir. İnternet, öğrencilerin öğrenme alışkanlıklarını ve deneyimlerini zenginleştirmek için kullanabilecekleri mükemmel bir araçtır. Bu aracın kullanılmasında ilk hedef, öğrencileri İnternet ile tanıştırıp, onların dünya çapında oluşturulmuş bu ağın bir parçası olma tutumlarını kazanmalarına yardımcı olmaktır. Daha ileri seviyelerde ise, bu ağ içerisinde, öğrencilerin proje tabanlı çalışma ortamlarından etkin bir şekilde faydalanmalarını sağlamaktır. Bu projelerin seçimi ve sınıf içerisinde uygulanmasında ise İnternetin öğrenme sürecinde bir araç olarak düşünüldüğü devamlı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bağlamda, İnternetin okullarda kullanılmasının öğrencilere aşağıdaki faydaları sağlayacağı düşünülmektedir:

a. İnternet, bireylere bilgileri karşılıklı paylaşma ortamı yaratır ve diğer kullanıcılar ile fikirlerini tartışma imkanı sunar.

b. İnternet, belli bir öğrenci ve öğretmen grubuna, ortak ilgi alanları çerçevesinde farklı bölgelerdeki insanlarla iletişim imkanı sağlar.

c. İnternet, öğrencilere kendi kendilerine dünya çapındaki bu ağ üzerinde arama ve araştırma yapma becerileri kazandırır. Uygun tekniklerle bu kazanımlar erişilen bilgileri etkin kullanma davranışlarına da dönüştürülebilir.

İnternete erişimin öğrencilere kazandıracağı iki önemli girdi söz konusudur. Bunlardan ilki, öğrencilerin İnterneti iletişim, araştırma yapma, bilgiye ulaşma ve paylaşma becerileridir. Yazarlar, bu becerileri etkin kullanan bireylerin veya bu becerileri kullanma yönünde motive edilen bireylerin kendilerini mezuniyet sonrası bilgi merkezli teknolojik bir ortama daha avantajlı hazırlayacaklarını savunmaktadırlar. Bu durumda İnternet öğrencilere, birer öğrenci birey olarak yapıcı bir rol yükler ve her öğrenci birer araştırmacı, iletişimci ve beraber çalışmaya istekli bireyler olarak, kendi bilgi kümelerini kendileri oluştururlar. Diğer önemli girdi ise, İnternete erişimin, sınıf duvarlarının da içinde bulunduğu tüm sınırları kaldırmasıdır. Bu durumda İnternet, öğrencilerin kendi kendileri ile uğraşmalarını ve kendilerini terkedilmiş hissetmelerini önlemektedirler. Böylece, öğrencilerin iletişim yönünde özgüven sağlayacakları düşünülmektedir.

İnternet sayesinde öğrenciler sınıf içi projeler ile fikirlerini paylaşabilecek ve kendilerini gerekli bilgilere ulaşabilen ve eleştirel düşünce becerilerini kullanabilecek bireyler olarak yetiştirebileceklerdir.

Öğrencilerin yanı sıra öğretmenler de İnternetten etkin bir şekilde faydalanabileceklerdir. Öğretmenlere, program değişimi, iş imkanları ilanı ve bunlardan faydalanmak, yardım fonları oluşturmak veya yardım fonları bulmak, kendi aralarında eşzamanlı veya eşzamansız konferanslar düzenlemek, kendilerinin veya öğrencilerin yaptıkları çalışmaları yayınlamak yönünde faydalanabileceklerini önerilmektedir. Buna ilaveten, hazırlanacak veritabanları üzerinden ders planları, aktiviteler vb çalışmalar daha geniş bir öğretmen kullanıcı kitlesi ile etkin bir biçimde kullanılabilecektir. İnternet verilere kolay ulaşma imkanı da sağlamaktadır .

İnternet, okullarda okuma yazma becerilerinin öğretiminde de etkin bir şekilde kullanılabilir. Örneğin, öğrenciler okudukları bir metni, İnternet üzerinden okudukları parçalar hakkında düşüncelerini paylaşabilirler. Okuma becerilerini geliştirici aktiviteler ile öğrencilere okudukları hakkında yorum, analiz ve sentez yapma becerileri kazandıracağı gibi, öğrencilerin ilgi alanları hakkında da bilgi sahibi olunabilir.

İnternetin sınıf içerisinde kullanımının etkilerini araştırdığımızda, aşağıdaki hususlar eğitimin geleceği konusunda bize bir takım bilgiler verebilmektedir;

a. Öğrenme ve fikirlerin paylaşımı: Eğitimin temel hedeflerinden birisi fikirlerin öğrenilmesidir; İnternetin ise fikirlerin paylaşımıdır. İnternetin eğitime girdi olarak katkısının oldukça etkin olduğu düşünülürse, bu ortamda insanların birbirlerinden öğrenme becerilerini geliştireceği düşünülebilir.

b. İletişim tam öğrenmeye zemin hazırlar: Bir konunun gerçek hayatla kurulan bağlantısı, öğrencilerin o konuyu tam öğrenmelerinde önemli katkı sağlar. Gerçek hayat ile öğrenme alanları arasındaki bu bağ ise iletişim ile olur. İnternet böyle bir iletişim için önemli bir araçtır. Yabancı dil olarak, bir öğrencinin İngilizce öğrendiğini düşünelim. İnternet üzerinden, o dilde yazılmış dergileri okuyabilir, İngilizce yazışmak için kendisine arkadaş bulabilir ve İngiliz tarihi ve kültürü hakkında bilgi edinip kendi kültür ve değerlerini paylaşma ortamı bulabilir. Tüm bu konularda, öğrenci öğrenme ortamı içerisinde gerçek yaşamdan kesitler de kullanarak tam öğrenme süreci içerisinde eğitim alma fırsatını yakalar.

c. Kendi kendine öğrenmeye hazır öğrenciler özgüveni olan öğretmenler isterler: Eğitimin etkisi bazı alanlarda oldukça belirgindir. Özellikle İnternet üzerinde oldukça geniş bilgiye ulaşan öğrenciler, fiziksel olarak okul içerisinde ve okul dışında ulaşamayacakları kaynaklara erişim imkanı bulabileceklerdir.

Etkin ve kendi kendine öğrenmeye hazır öğrenciler, bazı durumlarda kendi öğretmenlerinden daha fazla bilen durumuna geçebileceklerdir. Bu durumda, öğretmenlerin kendilerini bu durumlara karşı hazırlamaları gerekmektedir. Ayrıca, kendi özgüvenlerini kaybetmeden, öğrencileri devamlı öğrenmeye teşvik edici bir tutum içerisinde bulunmalıdırlar. Bu durumda, öğretim kavramı bir takım bilgilerin aktarımı olmaktan çok, öğrenmeyi öğretme olarak yeniden tanımlanacaktır.

d. Ders kitapları bazen yanılabilir: Öğrenciler araştırdıkça, bazı sorulara birden fazla doğru cevabın bulunduğunu keşfedeceklerdir. İnternet, bu durumda kendilerine bir çok görüş açısı sunacağından, öğrenciler farklı yorumlarla tanışacaktır. Bu süreç içerisinde, öğrenciler ileri düşünme becerilerini geliştirebilecek olup, bu süreç içerisinde analiz ve sentez yapma becerileri oldukça önem kazanacaktır.


3.3.1. İNTERNETİN SINIFLARDA EĞİTİM ARACI OLARAK KULLANILMASI UYGULAMALARI

İnternetin sınıflarda eğitim aracı olarak kullanımında en çok kullanılan uygulamalar ve bu uygulamaların sağladığı imkanlar şunlar olabilir.

a. Etkileşimli (Öğretici-bilgi aktarıcı) ortam. Testler, formlar, veritabanları; Bu tür uygulamalar oldukça detaylı ve planlı bir tasarım gerektirir. Bu tür uygulamaların bir avantajı ise formların veya testlerin omurgasının bir defa hazırlanması ile değişik zamanlarda, değişik ortamlara adapte edilmesi oldukça kolaydır. Böylece, değişik yerlerde kullanılacak olan bu tür uygulamalar, sunulan eğitime çeşitlilik katacaktır. Bu tür uygulamalar ise eşzamansız uzaktan eğitimin avantajlarını öğrencilere sunacak, öğrenciler günün istedikleri vaktinde, dünyanın herhangi bir yerinden bu ortama ulaşabileceklerdir.

Eğitimciler, bu uygulamalar sayesinde, öğrencinin ihtiyaçlarını ve performanslarını tespit edip, bu ihtiyaç ve performansları temel alarak etkileşimli öğrenci profilleri geliştirebilirler. Bunun bir örneği olarak, öğrenci derslere değişik zamanlarda katıldığı zaman, onlara kaldığı yerden devam edebilme; sunulan testlerde eksik olan alanlara doğrudan erişim fırsatı sunabilme, gibi aktiviteler düşünülebilir.

b. Sanal Dershane: List-serv, tartışma odaları, mesaj panoları: List-servler, elektronik metin ortamında sanal dershane uygulamalarından birisidir. Bu ortamda, elektronik posta uygulamaları ve ses, grafik, üç boyutlu uygulamalar ve form-tabanlı anket uygulamaları düşünülebilir.

Süreç: Elektronik posta, öğretmen-öğrenci veya öğrenci-öğrenci arasında bir iletişim kanalı sunar.

İçerik/Tartışma: WWW ortamında formal sınıf içeriği sunulur. Söz konusu haftada veya konuda öğretim elemanının sunduğu bilgi ve ilişkili bilgiler tartışma içeriğini oluşturur. List-servler öğrencilere bu konuları tartışma, okunulan konulara karşılık verebilme, açıklanmasını istedikleri konularda daha fazla bilgi isteyebilecekleri bir ortam imkanı sunmaktadır.

Öğrenci ödevleri: Sınıf List-serv’ü aynı zamanda öğrencilere verilen ödevlerin sınıf öğretmeni ve diğer sınıf öğrencileri tarafından okunmasına imkan verir.

Tartışma (Sohbet) Odaları: Daha formol yapıda olan liste-sayfalara nazaran daha az formol yapıya sahiptir. Tartışma odalarında, belirlenen konular çerçevesinde, eşzamanlı ses, sesli görüntü veya metin tabanlı olarak eşzamanlı veya eşzamansız olarak düzenlenebilir. Bu alanlarda öğrenciler ders öğretmeni ve ders arkadaşları ile belirlenen konular üzerinde sohbet ortamı bulabileceklerdir.

c. Proje-tabanlı eğitim: İnternet, yapısı gereği, inanılmaz derecede fazla sayıda ve değişik konularda bir bilgi bankası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu özelliğinden faydalanarak, öğrenciler kontrollü, bağımsız projeler hazırlayabilirler. Bu tür uygulamalar, yüz yüze eğitimde oldukça sıkça kullanılmaya başlanmış olup, İnternet üzerinden yapılacak eğitimde de önemli bir yer tutmaktadır. Nitelik açısından tartışılmaya açık bir çok yönü olmasına karşın, bu tür uygulamaların etkili kullanımı değişik araştırma sorularına da konu olabilecek yapıdadır.

d. Olay-tabanlı Eğitim: İnternet, siber ortamda gerçekleştirilen olayları bilgisayarımıza taşıyarak uzaklık kavramını yeniden tartışmaya açmaktadır. Özellikle sanat ve bilim alanında oldukça etkin kullanım alanı bulunan bu tür uygulamalar, öğrencilere dünyanın değişik bölgelerinde gerçekleştirilen olaylara eşzamanlı veya eşzamansız katılma ortamı sağlayacaktır. Örneğin, bir müzenin On-line olarak gezilmesi, bir uzay aracının uzaya fırlatılışının gözlemlenmesi, bir müzisyenin verdiği konseri izleyebilme gibi.

Hazırlanan ders programına bu tür olayların ve siber gezilerin eklenmesi, anlamlı öğrenme ortamı yaratacağı gibi, öğrencilerin dünyanın değişik bölgelerinde yaşıtları ile etkileşimini de başlatmış olacaktır.


3.3.2. İNTERNET ÜZERİNDE DÜŞÜNÜLMESİ GEREKEN KONULAR VE PROBLEMLER

İnternetin sınıf içinde kullanılmasının ötesinde daha geniş bir pencereden bakıldığında, İnternet kullanımının getirdiği önemli problemler ve konular bulunmaktadır. Bu konu ve problemler şunlardır;

a. İnternete sahip olanlar ve olmayanlar. Yeni sunulan teknoloji ile karşılaşıldığında sorulacak en önemli sorulardan birisi, bu teknolojinin kim için olduğu sorusudur. Bilgisayarlar, sadece zengin insanlara ve bunların çocuklarını gönderdiği okullar da mı bulunmalıdır? Bu noktada, kimin sahip olması kimin sahip olmaması arasındaki fark azaltılacak, böylece bilgi herkese ulaşmış olacaktır. Bu da eğitim de eşitliği perçinleyecektir. Ancak, burada diğer önemli bir nokta da bu imkana sahip olmayan okullarda da bilgiye ulaşmadaki uçurum gittikçe artacaktır.

b. Öğretim. Bir an bilgisayarların her yere kurulduğunu varsayalım. Bir sonraki soru ise, bilgisayarları kullanacak öğretmenlerin eğitiminin nasıl yapılacağı sorusudur. Okul, bilgisayarları mevcut programa nasıl entegre edecektir? Yönetim, İnternet üzerinden görülebilecek olan pornografik sitelere, başka bilgisayarlardan okul ağına yönelik bilgisayar korsanlarına ve ekipman hırsızlığına karşı ne tür önlemler alacaktır? Bu konulara yönelik verilecek eğitimin nasıl olacağı ise oldukça göreli olabilecektir. Öğretmenlerin eğitimi basit bir kelime işlem programının nasıl kullanılacağını öğretmekle sınırlı kalmamalı, bu konular da ciddi bir şekilde ele alınmalıdır.

c. Finansman. Şüphesiz, buraya kadar anlatılanların hepsinde ortak problem olarak finansman görülmektedir. Okulların bilgisayar donanımı, sınıf içerisine bir kara tahta koymak veya okul kütüphanesine kitap alıp raflara koymak ile karıştırılmamalıdır.

Tüm bu problemlere ve üzerinde düşünülmesi gereken önemli noktalara rağmen, İnternet önümüzde bize birçok fırsatlar sunan önemli bir iletişim aracıdır. Şüphesiz, İnternetin öğretmenlerin yerini alacağı düşünülmemelidir; ancak, sınıf içerisinde önemli bir araç olarak kullanılması ve bunun nasıl daha etkin bir şekilde kullanılabileceği üzerinde durulmalıdır. Günümüz İnternetinde istenilen konuda bir çok bilgi bulunmaktadır. Bu bilgilere ulaşım, istenilen bilgilerden ihtiyaca uygun olanlarını belirleme ve bu süreç içerisinde bilgiyi kullanan insan kadar bilgiyi çoğaltan insan yetiştirme konusuna da değinilmelidir.


3.4. EĞİTİMDE TEKNOLOJİ KULLANIMI

Bilgi teknolojilerinin etkin olarak kullanımı toplumumuz için özellikle eğitim alanında çok önemli yeni imkanlar sağlamaktadır. Günümüz ve geleceğin teknolojileri, mekan ve zaman kısıtlamalarının ortadan kalktığı zengin eğitim ortamlarına ulaşılmasını kolaylaştıracaktır.

Teknolojinin bize sağladığı imkanlar, eğitimde iki önemli hedefe ulaşılmasına yardımcı olacaktır:

a. Her öğrencinin evrensel bilgi kaynaklarına erişimi,
b. Her öğrencinin kendi yetenekleri doğrultusunda öğrenme yöntemleri uygulanması,
Bu hedefler bütün eğitimciler tarafından ulaşılmak istenen fakat pratikte uygulaması mümkün olmayan konulardı. Bugün bu hedeflere doğru yol alınmaya başlanabilmesinin temelinde iki önemli teknolojik gelişme yatmaktadır:

a. Kişisel bilgisayarların hızla gelişimi sonucu birer öğrenme aracı haline gelmeleri,
b. İnternetin inanılmaz gelişmesiyle kişisel bilgisayarlar ile evrensel bilgi kaynaklarına kolay, hızlı ve ucuz bir şekilde ulaşabilmesidir.


3.4.1.İNTERNETE BAĞLI EĞİTİM TOPLUMU

Zengin multimedya yazılımların da yardımıyla bilgisayar ve İnternet teknolojilerindeki gelişmeler öğrenci ve öğretmenlere yeni bir eğitim ortamı sunmaktadır. “İnternete Bağlı Eğitim Toplumu” adıyla öngörülen bu eğitim ortamında,

a. Tüm öğrenciler PC kullanacak ve bilgi kaynaklarına “on-line” ulaşabilecek,
b. Her öğrenci böylece kendi ihtiyaçlarına en uygun öğrenme yolunu seçebileceği bir ortama kavuşacaktır.

Bilgilere erişmenin yanı sıra öğrenciler, öğretmenler, veliler ve diğer eğitim kuruluşları birbirleri ile sürekli bir iletişim ve etkileşim içinde olacaklardır.

İnternete bağlı eğitim toplumu kavramının temeli okullarda bilgisayar, üretkenliği arttıracak yazılımlar ve İnternet teknolojilerinden yararlanarak etkileşimli, paylaşımcı ve öğrenci merkezli bir öğretme ortamı yaratmaya dayanmaktadır.

Bu vizyon, eğitimde PC teknolojilerden yararlanmanın yanı sıra üç yönlü bir etkileşim ortamı önermektedir: okul içi ve okullar arası, okullar ve evler arası, İnternet aracılığı ile okullar, kütüphaneler, müzeler ve diğer eğitim kuruluşları arası. Öğrenciler ister evlerinde, ister sınıflarında ya da kütüphanede, iletişim ağına bağlı bir PC’nin bulunduğu herhangi bir yerde bilgiye ulaşabilirler. Birbirleri ile elektronik posta yolu ile haberleşebilir, dokümanlarını paylaşıp ortak görevler gerçekleştirebilirler. Bir öğrenci bir sınıf arkadaşı ya da başka okuldan bir öğrenci ile birlikte ortak bir rapor hazırlayabilir, öğretmen ve idareciler ortak veritabanlarını, ders planlarını ve öğrenci kayıtlarını paylaşabilir, elektronik posta yolu ile haberleşebilirler.

Eğitimde başarının temel şartlarından biri de velilerin desteğidir. İnternete bağlı eğitim toplumunda okullar ve evler arasında kurulan iletişim ağı sayesinde veliler öğretmenler ile etkileşim halinde olarak çocuklarının gelişimini yakından takip edebilirler. Öğrenciler ve veliler ders planlarını, ödevleri, program değişikliklerini evlerinden izleyebilirler. Öğrenciler okulun kapalı olduğu günlerde bile öğretmenlerine ödevlerini gönderebilirler. İnternet eğitime son derece heyecan verici yeni bir boyut kazandırmaktadır.
Özetle, İnternet bağlı eğitim toplumu gerçekleştiğinde zaman ve mesafe engelleri ortadan kalkacak, her öğrencinin gün boyu teknolojiye erişimi mümkün olacaktır. Öğrenciler gerekli beceri ve bilgileri edinmenin yan ısıra iş hayatının ihtiyaçlarına hazır hale gelecek, araştırmacı olmaya özeneceklerdir. Böylece toplumumuzda “yaşam boyu öğrenim” gören bireyler çoğalacaktır.


3.5. İNTERNETTE EĞİTİM

Günümüzde İnternet altyapısı kullanılarak yapılan uzaktan eğitime yönelik çalışmalar yaygınlaşmaktadır. Bu yolla üniversitelerde ve orta öğrenim kurumlarında dersler açıldığı gibi, sertifika programları da düzenlenmektedir. İnternete yönelik teknolojik yenilikler bu tür derslerin hazırlanması sırasında video, ses, animasyon gibi çoklu ortam araçlarının kullanımına imkan vermektedir. Bu da geleneksel sınıf ortamının, Web üzerine sanal sınıf olarak taşınmasını sağlamakta ve eğitimi daha zengin ve etkin kılmaktadır.

Eğitimi geliştirmek için dünya yeni arayışlara girmiştir. Özellikle gelişmiş ülkeler, bilgisayar teknolojisine bu konu için büyük ödemeler yapmaktadırlar. Dolayısıyla bilgisayar teknolojisi eğitimin, sadece okul ve üniversitelerde değil, işletmelerde ve evlerde yapılabilmesini de sağlamaktadır. İnternet, kullanıcılarını uçsuz bucaksız bilgilere ulaşmalarını sağlayan bir sistemdir. İnternet ilk olarak kolejlerde, üniversitelerde, araştırma kuruluşlarında teknik bilgilerin nasıl paylaştırılacağı üzerinde geliştirilmiştir. İnternetin ana avantajı eğitimde ve bilgiyi kullanmada kolaylıklar sağlamasıdır. Eğitimde İnternet özellikle açık öğretim ve uzaktan eğitimde kullanılmaktadır. İnternet ağı kullanıcılarına ve müşterilerine hizmet sunmaktadır ve farklı platformlarda buluşmalarını sağlamaktadır. Buna örnek HTML’dir. Çünkü HTML eğitim aracı olarak geçerli ve son zamanlarda ise çok kullanılmaktadır. İnternetle konular daha aktif hale gelmektedir. En önemli özelliği de bilgiyi kamuya aktarması ve bunlar tarafından kullanılmasıdır.

İnternette amaçsız bir şekilde gezindiğimiz zaman bile tesadüfi öğrenmeler gerçekleşmektedir. Tüm bu olumlu yanlarının yanı sıra olumsuz yanları da vardır. Bugün İnternetle sınırsız bilgiye ulaşıldığı için hoşnut olunmamaktadır ancak, öğretmensiz ve mekansız öğrenmede öğrenci asıl amacını gerçekleştirmeyip, eğlence sayfalarına ve ona ilginç gelen sayfalara girebilmektedir. Bu da öğrenmeye yardımcı olmaktan uzak bir durum olmaktadır. Bu yüzden hocanın var olması öğrenciyi disiplin altına sokmaktadır.

İnternetin İki Temel Özelliği:

a. Bilgi toplama,
b. Bilgi yayma dır.

− Bilgi Toplama: İnternette bilgiyi elde etmek ve yaymak için (gopher, e-mail, usenet, news, telnet, FTP) gibi servisler kullanılmaktadır. İnternet servisleri herkese açık bir şekilde hizmet vermektedir.

İnternette öğrenci bilgi toplama yollarını öğrenerek artık pasif bir öğrenci değil, aktif bir öğrenci konumuna gelmektedir. Öğrenci bilgiye ulaştığı zaman sadece bilginin yerini öğrenmekle kalmayıp, bilgiyi nasıl kullanacağını da öğrenmektedir. Öğrencinin bütün bunları başarabilmesi için öğretmen, öğrenciye rehberlik etmektedir. Öğrenci bu ve benzeri pratikleri yaptıktan sonra, karışık projeler üzerinde araştırmalar yapmakta, sorulara cevaplar vermekte, farklı problemlere farklı açılardan bakabilmekte ve gerçek hayatta karşılaştığı problemleri rahatlıkla çözebilmektedir.

Araştırmacılara göre İnternet eğitimi iki yönde geliştirmektedir;

1. Eğitim materyallerine (kütüphane, video, vs) zaman, mekan problemi olmadan çok daha kolay olarak hipermedya aracılığıyla ulaşılabilir.

2. İnternette bulunan bilgiler için linkler oluşturularak, bağlantılar kurularak yapılmaktadır. Bunların başlangıçta pedagojik amaçlarda gerekli olmadığı anlaşılabilir ancak, ileriki zamanlarda akademik düzeydeki araştırmalarda, araştırmacılara rehberlik yapmaktadır.

− Bilgiyi yayma: Eğitimde bilgi bir öğrenci açısından, birde öğretmen açısından yayılmaktadır. Yayma araçlarının içerisinde en gelişmişi HTML’dır. Bu program araştırmalara hem ulaştırır hem de kendi projelerini yaratmalarını sağlar.

Bilgiyi yaymada kullanılan HTML ve Mozaik programları aynı zamanda öğrencilerin bu programlara ilaveleri ile iki alternatif eğitim metodu oluşmaktadırlar. Bunlardan birisi işbirliğini oluşturma, diğeri de yapılandırıcı öğrenmedir.

İnternette Eğitim üç parçaya ölünmüştür:

1.Kişisel Alışverişler: Elektronik komünikasyonla bireyler bireylerle, bireyler gruplarla veya gruplar diğer gruplarla konuşmaktadır.

Beyin Fırtınası: Öğrenciler birbirleriyle komünikasyon kurmakta ve tartışılacak konuyu seçmektedir ki bu diğer öğrencilerin kültürlerini de öğrenme imkanı vermektedir.
Global Sınıflar: İki veya daha fazla sınıf grubuna belirli bir başlık verilir ve bunu tartışmaları istenir ki bunların yapıldığı sınıftır.

Elektronik Görüşme: Elektronik görüşme, e-mail, yeni gruplar vb.

Elektronik Danışma: Her konuda öğrencilere danışmanlık yapmaktır.

Soru ve Cevap Servisi: Kişileştirme: Kullananlar, bir başkasının rolünü oynamaktadır.

2.Bilgi Toplama: Bilgileri toplama ve karşılaştırma.

Bilgi Alışverişi: Kültür alış verişi yapılmaktadır.

Bilgi Oluşturma: Çeşitli bilgileri toplayıp bir veri oluşturma ve herkesin kullanımına sunmaktır.

Elektronik Yayma: Magazin üretmektir.

Alanlarda Gezinti: Öğrenciler ve öğretmenler yaptıkları araştırmaları paylaştıkları alan gezintileridir.

Birleştirilmiş Veri analizi:

3.Problem Çözme Projeleri: Eğitimde öğrenciler için en yarayışlı programlar olarak bilinmektedir.

Bilgi Araştırması: Öğrencilere problemler verilmektedir ve onları çözmeleri için referanslar kullandırılmaktadır.

Elektronik Metot Yazıları: Şiir, makale vb şeyleri yazma ve İnternette yayımlamaktır.

Dizin Oluşturma: İnternet kullanan, farklı yerlerde yaşayan öğrencilerin işbirliğiyle oluşturdukları text, metin ve resimle bilgi oluşturmaktır.

Eşzamanlı Problem Çözme: Öğrencilere verilen benzer problemler tek, tek çözülmekte, çözülen metotlar alış-veriş yapmaktır.

Sanal Getiri: Farklı coğrafya daki katılımcıların aynı zamanda bir çeşit bilgisayar ortamında yaptıkları toplantı sonucu elde ettikleri bilgilerdir.

Simülasyon: Öğrencilerin on-line simülasyonlara katılmasıdır.



3.6.İNTERNET YOLUYLA ÖĞRETİMDE ERGONOMİ

Bilgisayar ağı bulunan ortam üzerinde eğitim yapılabilmektedir. En büyük bilgisayar ağı olarak kabul edilen İnternet ile sağlanan bilgi ulaşımı ve paylaşımının en fazla eğitim sektörünü olumlu etkilediği söylenebilir. İnternet yoluyla insanlar; kendi kendilerine çalışarak ya da aynı anda arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle bilgisayar ortamındaki bir sınıfta buluşarak eğitim görebilmektedirler. İnsanların bu biçimde eğitim görmeleri uzaktan eğitim kapsamına girmektedir. Günümüze kadar, mektupla, radyoyla, televizyonla, basılı materyallerle, CD-ROM ile ya da bunların birkaçıyla yapılan uzaktan eğitim uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Uzaktan eğitimin yakın bir gelecekte yaygın olarak, hatta tümüyle İnternet üzerinden yapılabileceğini söylenebilir. İnternet günümüzde birçok amaçla kullanıldığı gibi öğrenme-öğretme amacıyla da kullanılmaktadır. İnternetin öğrenme-öğretme sürecinde bir araç olarak kullanılmasına İnternet yoluyla öğretim denilmektedir. İnternet yoluyla öğretimde her hangi bir konu önceden hazırlanmış yazılımlarla sunulmaktadır. İnternet yoluyla yapılan öğretimde; tekrar ettirme, alıştırma yaptırtma, kavram, yöntem, ilke ve yasaları öğretme, problem çözme yollarını kavratma ve gözlem ya da deney yaptırtma etkinlikleri gerçekleştirilebilmektedir.


3.6.1. İNTERNET VE ÖĞRETİM

Günümüzde, gelişen teknolojiye ayak uydurabilmek için her geçen gün daha fazla beceriye ihtiyaç duyulmaktadır. Hemen, hemen herkesin bir yüksek okul bitirmesinin kaçınılmaz bir ihtiyaç olduğu günümüzde, “Yaşam Boyu Öğrenim” artık bir slogan olmaktan çıkıp toplumsal bir ihtiyaç haline gelmiştir. Çağdaş yaşam oldukça karmaşık ve dinamik bir hal almaktadır; bu ortamda tutunabilmek için etkili ve süregelen bir eğitime ihtiyaç vardır.

Günümüzde yaşam boyu öğrenme kavramı gittikçe yerleşmektedir. Bu da eğitim kurumlarını zorlamaktadır. Böyle bir baskı, uzaktan eğitim anlayışının yerleşmesinde etkili olmaktadır. Uzaktan eğitimde şu an gelinen son nokta İnternet yoluyla öğretim uygulamalarıdır. Bu uygulamalar, gelişen web teknolojileri ve bilgisayarlı konferans sistemleri sayesinde zaman, mekan ve uzaklıktan bağımsız bir şekilde öğrencilerin birlikte çalışmalarına imkan vermektedirler.

Yakın zamanda İnternet alanında yaşanan hızlı gelişme, dijital uydu teknolojisinin ilerlemesi ve sanal gerçeklik alanındaki yeni uygulamalar sayesinde öğrenme ortamının benzetiminin sağlanabileceği öngörülmeye başlanmıştır. Bu benzetimin öğrenme ortamı üzerinde dramatik etkileri olacağı düşünülmektedir. Pek çok eğitim kurumu, var olan programlarının erişilebilirliğini artırmak ve yeni teknolojilerin sağladığı avantajlardan yararlanmak için yeni programlar tasarlama yolunu seçmektedir. Yaratacakları yeni programlar sayesinde daha fazla kişiye yeni yöntemler kullanarak klasik eğitim anlayışının dışında bir eğitim vermeyi hedeflemektedirler. Bu eğitimi vermenin temellerini ise İnternet ile bilgisayar yanında öğretim yazılımları oluşturmaktadır.

Bilgisayar, bireylerle hızla etkileşime girmeyi, çeşitli biçimlerdeki çok sayıda bilgiyi saklayıp işlemeyi ve geniş bir dizi görsel-işitsel girdiyi göstermek için diğer medya araçlarıyla birlikte kullanmayı sağlayabilmektedir. Bilgisayar bu özellikleriyle öğretimde potansiyelini de ortaya koymaktadır. Çeşitli öğretim etkinliklerinde bilgisayarın kullanılması giderek yaygınlaşmaktadır. Öğretim etkinliklerinde öğrenci odaklı yaklaşımı benimseyerek bilgisayarı kullanan kurumlarda bilgisayara dayalı öğrenmeden sıkça söz edilmektedir. Bilgisayara dayalı öğrenme terimi kavrayıcı diğer bir deyişle şemsiye niteliği taşıyan bir terimdir. Bilgisayarla yönetilen öğretim ve bilgisayarla desteklenen öğrenme kaynakları terimleri yanında İnternet yoluyla öğretim de bilgisayara dayalı öğrenme terimi kapsamında yer almaktadır.


3.6.2. İNTERNET YOLUYLA ÖĞRETİMDE DERS YAZILIMLARI

İnternet yoluyla öğretim, ders içeriğini sunmak için bir bilgisayarın öğrenciyle doğrudan etkileşime girmesi için kullanılmasıdır. Öğretimi sunmada bilgisayarın etkili olup olmadığı uzun süre tartışılmıştır. Ayrıca, bilgisayarın öğretimde gerçekten işe yarayıp yaramadığını belirlemek üzere birçok deneysel araştırma da yapılmıştır. Bu araştırmalar, tüm öğretim alanlarında bilgisayarın giderek artan ölçüde etki kazandığını göstermektedir. Küllik ve diğerlerinin bir dizi araştırma bulgusunu özetlediği çalışmasında, bilgisayarla yapılan öğretimin, geleneksel öğretime oranla, öğrenci erişlilerini %10 ile %18 arasında artırdıkları belirtilmektedir. Ancak, bilgisayarın olumlu etkisi de, öğretim ihtiyacının iyi belirlenmesine bağlanmaktadır.

İnternet yoluyla öğretim, uygun öğrenme ortamlarına uygulanır bir öğretim aracıdır. İnternet yoluyla öğretimin uygulanmasında kullanılan altı değişik yazılım türü vardır. Bunlar; birebir öğretim, alıştırma ve tekrar, öğretimsel oyun, model oluşturma, benzetim ve problem çözme yazılımlarıdır.


3.6.2.1.Birebir Öğretim Yazılımları:

İnternet yoluyla öğretim alanında yeni olan kişiler için en fazla bilinen tür budur. Bu türde, öğrenci yazılımla bire bir etkileşimdedir. Derste bazı bilgiler sunulmakta ve daha sonra öğrencinin anlayıp anlamadığı ya da ne ölçüde anladığı kontrol edilmektedir. Bu süreç, ders boyunca tekrar edilmekte ve öğrencinin anlama düzeyine dayalı olarak öğrenci bir başka yöne geçirilmektedir. Öğrenci eğer anlamışsa, ilk konu yeni bir şekilde sunulmaktadır. Pekiştirme süreci, öğrenciye doğrulayıcı yorumlar sunar. Bire bir öğretim yazılımları herhangi bir nedenden dolayı dersi kaçırmış olan öğrencilere de büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Öğrenci kaçırdığı derse ait yazılımı çalışarak bir sonraki derse hazır duruma gelebilmektedir. İyi bir birebir öğretim yazılımının “dallandırma” biçiminde hazırlanmış olması gerekmektedir. Dallandırma biçiminde hazırlanmış yazılım öğrencinin, öğrenme sürecine etkin katılımını sağlamaktadır. Dallara ayrılmış yazılımdaki bir dersin genel yapısı Şekil 2’de verilmiştir.




Şekil 2. Dallara Ayrılmış Bir Yazılımdaki Dersin Genel Yapısı

Şekil 2’deki yapının etkileşimli olması gerekmektedir. Etkileşim öğrencinin derse katılımını sağlamakta, böylece de öğrenme edilgen, diğer bir deyişle pasif olarak gerçekleşmemektedir.

Bire bir öğretim yazılımlarının doğrusal olanları da vardır. Doğrusal olarak hazırlanmış yazılımlar “sayfa çevirenler” olarak da adlandırılabilmektedir. Bu tür yazılımlar bire bir öğretim için kötü bir örnek olarak kabul edilmektedir. Doğrusal olarak hazırlanmış yazılımdaki dersin genel yapısı Şekil 3’ de verilmiştir.

Şekil 3’de görüldüğü gibi, bu tür bir yapıda çok az etkileşim vardır. Etkileşimin az olması doğrusal olarak hazırlanmış yazılımdaki dersin niteliğini düşürmektedir. Bu tür bir ders oluşturmak çok fazla çaba harcamayı gerektirmemektedir. Az çaba harcanması da doğrusal olarak hazırlanmış yazılımdaki dersin maliyetini oldukça düşürmektedir.


Şekil 3. Doğrusal Olarak Hazırlanmış Yazılımdaki Dersin Genel Yapısı
3.6.2.2.Alıştırma ve Tekrar Yazılımları:

Bu yazılımlar da İnternet yoluyla öğretimde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılmasının nedenlerinden biri, bu tür yazılımların diğer yazılımlara göre daha az çabayla üretilmesidir. Alıştırma ve tekrar yazılımlarının daha az çabayla üretilmesi, değerli olmadığı anlamına gelmemektedir. Alıştırma ve tekrar yazılımları oldukça değerlidir. Alıştırma, öğrenciye problemlerin sürekli olarak sunulmasıdır. Örneğin alıştırmalarda öğrencilere “iki ile beş kaç eder?” gibi sorular sorulur. Öğrenci bu soruya cevap verdikten sonra “üç artı dört kaç eder?” gibi bir başka soru sorulur. Alıştırma ve tekrar yazılımlarındaki dersin genel yapısı Şekil 4’ te verilmiştir.


1-n arasındaki sorular


Şekil 4. Alıştırma ve Tekrar Yazılımlarındaki Bir Dersin Genel Yapısı

Şekil 4’de görüldüğü gibi değişik sorulardan sonra sistem öğrenciye, sorulan toplam soru sayısını, doğru ve yanlış cevapların sayılarını gösteren bir rapor sunmaktadır. Toplama problemleri, alıştırma tekniğinin basit bir örneğidir. İnternet yoluyla öğretimin alıştırma ve tekrar yazılımları zor olarak nitelenen derslerde de başarıyla kullanılabilmektedir.


3.6.2.3.Öğretimsel Oyun Yazılımları:

İnternet yoluyla öğretimde öğretimsel oyun, her zaman bir “oyun” olarak görülmemektedir. Öğretimsel oyun yazılımlarında eğlence öğesinin yer alması şaşırtıcı olmamalıdır. İnternet yoluyla öğretim oyununda bilgisayar tablolara bakar, puanları toplar ve kaydeder. Öğrenciler oyun içinde yer alan olaylar üzerinde odaklaşır. Ne yazık ki eğlence ile öğrenme arasında çizgi çekmek her zaman kolay olmamaktadır. Aslında böyle bir çizgiye pek gerek de yoktur. Çünkü, oyun oynarken öğrenmek öğrenmedir.

Öğretimsel oyunlar, öğrenmeyi yönlendirmede tümüyle geçerli ve uzmanca bir yol olarak kabul edilmektedir. Bazı kişilerce, öğrencilerin öğrenmekten zevk alarak değerli bir deneyim edinebileceklerine inanılmamaktadır. Bu önyargı nedeniyle İnternet yoluyla öğretimin bu türü bütün öğretim alanlarında kullanılmamaktadır. Çünkü, oyun seçimi ayırt etme gerektirmektedir.

Oyunlar, bir öğretim kurumunun İnternet yoluyla öğretime geçişinde ilk evre olarak düşünülmemelidir. Öğretimsel oyunların temelini çoğu zaman modeller oluşturmaktadır. Oyunlarda kullanılan modellerin geçerlilik düzeyleri değişmektedir. Öğretimsel bir oyunda hedefler, puanlama ve rekabet öğesi bulunur. Bu rekabet öğesi kişinin kendisiyle rekabet etmesiyle ilgili olabilmektedir.

3.6.2.4.Model Oluşturma Yazılımları:

İnternet yoluyla öğretimde bir sistemin, başka bir sistemi ya da süreci temsil etmede kullanılması model oluşturmadır. Model oluşturma yazılımlarında öğrenci, değer değiştirebilir ve modeldeki değişimin etkilerini görebilir. Bir model, sistemin gerçekçi olmayan gösterimidir. Evren modeli buna bir örnektir. Öğrenci modeldeki doğum oranı, çocuk ölümü ya da ölüm oranı gibi demografik değişkenleri değiştirebilir. Öğrenci bu değişikliklerin yaratacağı sonuçları görür. Bunlar bir tabloda ya da grafikte gösterebilir. Öğrenci zamanla nüfustaki etkileri görür. Nüfusu yeterli şekilde model alınabilir, ancak bu gerçekçi gösterimler oluşturmaz.

3.6.2.5.Benzetim Yazılımları:

Benzetim, gerçek yaşamdaki olayların kontrollü bir şekilde temsil edilmesi olarak tanımlanabilmektedir. Benzetimde belli ölçüde gerçeklik bulunacak biçimde bir durum ya da aracın gösterimi yer alır. Benzetim yazılımlarında bilgisayar, donanım, araç, sistem ya da alt sistemin bir parçası benzetilebilir. Benzetim öğrencinin, bir donanımı kullanma deneyimine sahip olmasını sağlamaktadır. Benzetimin olumlu yönü, donanıma zarar verilmeden ya da öğrenci zarar görmeden öğrenmeyi gerçekleştirmesidir. Benzetim yazılımları, benzetimin el ile yapılmasını, ya da hem elle hem de bilgisayar desteğiyle oluşturulmasını ya da yalnızca bilgisayar gücüyle yapılmasını sağlayabilmektedir.
3.6.2.6.Problem Çözme Yazılımları:

Eğitimin en önemli görevlerinden biri, öğrencilerde karşılaştıkları problemleri çözme becerisini geliştirmektir. Ancak, problem çözümünün öğretilmesi kadar, problemi çözmek için gerekli bilginin de öğretilmesi gerekmektedir. Problem çözmede öğrenci çalışmasıyla ilgili bir problemi çözmek için bir araç olarak bilgisayarı kullanır. Herhangi bir yazılım kullanılabilir. Bu, öğrencinin hangi beceriye ihtiyacı olduğuna bağlıdır. Problem çözme her zaman Matematik ve Fen Bilgisi derslerinin öğretiminde uygulanabilmektedir.

İnternet yoluyla öğretimde kullanılan değişik yazılımlar öğretimin niteliğini artırabilmektedir. Ancak, İnternet yoluyla öğretim sürecini etkileyen etmenler de vardır. Bu etmenlerden başlıcalar; güdülenmişlik düzeyi, bilginin niteliği, etkileşim, bireysel farklılık, yazılım türü, öğretmenin ve yöneticinin İnternet yoluyla öğretimi algılama biçimi, ders programının İnternet yoluyla öğretim yazılımıyla ilişkisi ve ergonomidir. İnternet yoluyla öğretimde süreci etkileyen bu etmenlerin tümünün önemli olduğu söylenebilir. Ancak, ergonominin insan sağılıyla doğrudan ilgili olması İnternet yoluyla öğretimde ergonomiyi diğer etmenlere göre daha önemli hale getirebilmektedir.


3.6.3. ERGONOMİ

Bilgisayar kullanımına ilişkin olarak iki önemli öğe vardır. Bunlardan biri kullanıcının bulunduğu fiziksel ortam, diğeri de bilgisayar programının kullanıcı ara yüzüdür.

Fiziksel ortam: İnternet yoluyla öğretimde insanlara ergonomi bir ortam sağlamak gerekir. Ergonomi, insan ile işin birbirine en uygun biçimde uydurulması amacı ile insan biyolojisi bilimlerinin teknik bilimlerle birlikte kullanılmasıdır. Eğitim Ergonomisi ise eğitim kurumlarında eğitim sürecine katılanların çalışma koşullarını iyileştirmek suretiyle bireylerin dengeli gelişmesine ve eğitimin niteliksel yönden iyileştirilmesine katkıda bulunma anlamına gelmektedir. İnternet yoluyla öğretimde ergonomi de çoğu zaman, bilgisayarda çalışmanın yaratacağı zararlı etkiler olarak ele alınmaktadır. Bilgisayarda çalışmanın zararlı etkilerini belirlemeye yönelik araştırmalar yoğun bir biçimde sürdürülmektedir. Son zamanlarda bilgisayarla ilgili manyetik alanlar kaygıya neden olmaktadır. Bazı araştırmalar, manyetik alanların insanlara zararları olduğunu göstermiştir. Üreticiler, yaptıkları ürünlerle oluşan manyetik alanları azaltmaya başlamışlardır.

Bazı çalışanlar, bilgisayarda çalışırken uygun olmayan duruş biçimi nedeniyle şikayette bulunmaktadırlar ancak bu problem ortadan kaldırılabilmektedir. İnternet yoluyla öğretimin strese neden olduğunda da söz edilmektedir. Stresin bilgisayarda çalışmaktan mı, yoksa fazla çalışmaktan mı kaynaklandığı yeterince bilinmemektedir. Nedeni ne olursa olsun stres, en yaygın ofis problemidir ve çözümü ise biraz daha zordur. Stresi azaltmak için insanın yerinden kalkıp dolaşması gerekmektedir. Dolayısıyla İnternet yoluyla öğretimde de etkili çözümün, zaman, zaman İnternet yoluyla öğretime ara vermek olduğu ortaya çıkmaktadır.

İnsan rahatlığıyla ilgili bir araştırmanın sonuçlarına dayalı olarak bilgisayarla çalışılırken şu özellikleri dikkate almak gerektiği önerilmektedir.

a. Ekrandan göz uzaklığı 46-71 santimetre,
b. Klavyenin yerden yüksekliği 70 santimetre,
c. Koltuğun yüksekliği 41 santimetre,
d. Ekran merkezinin yerden yüksekliği 99 santimetre,
e. Parlamayı azaltmak için ekran eğimi 15 derece olmalıdır.

Bu özellikler az da olsa insanların boyuna göre değişebilmektedir. Yapılan birçok çalışmanın sonuçlarına dayalı olarak İnternet yoluyla öğretim için sunulan öneriler de vardır. Bu önerilerden başlıcaları şunlardır.

a. Oturulan yer yüksek olmamalıdır. Çünkü, ayakların yüksekte kalarak sallanması kan akışını azaltmaktadır. Kan akışının azalması da, diz ve bileklerin ağrımasına yol açmaktadır. Oturulan yer; ayarlanabilir, geriye yaslanılabilir, yanlara kol konulabilir olmalıdır.

b. Ekranda parlama olmamalıdır. Güneşten ya da aşırı ışıklı aydınlatmadan gelecek doğrudan ışıktan kaçınılmalıdır.

c. Yazılı materyal ekrana yakın olmalıdır. Kağıda uzaktan ya da yandan bakılması göz bozukluğu oluşturabilir. Piyasadaki kağıt tutuculardan yararlanılmalıdır. Kağıt tutucuların konabileceği en iyi yer ekranın yakınıdır.

d. Klavye ve fare, kolların yatay olmasını sağlamalıdır. Parmakları ya da bileği aşırı geniş açılarda çalışmaya zorlayan bir klavye sinirlerin gerilmesine, hatta kasılmasına neden olur. Bunun için ayarlanabilir setler kullanılmalıdır.

e. Ekran eğimli ve dönebilir olmalıdır. Ekran göz düzeyinde ya da aşağısında olmalı ve görüş hattının 20 dereceden fazla üstünde olmamalıdır. Baş yukarı uzandıkça boyun ve sırttaki gerginlik artar. Ekranda radyasyon camı olmalı ya da ekran düşük radyasyonlu yapılmış olmalıdır.

İnternet yoluyla öğretim için öğrenme ortamı oluştururken dikkate alınması gereken başka öneriler de vardır. Söz konusu öneriler de şunlardır:

a. İyi akustik sağlayabilmek için yerler halı ile kaplanmalıdır.
b. Parlamayı azaltmak için ışıklandırma dolaylı olmalıdır.
c. Tavan akustik olmalıdır.
d. İdari alan ayrı olmalıdır.
e. Kulaklıklarla öğrencilere ses iletilmelidir.
f. Donanım için değil, insan rahatlığı için havalandırma olmalıdır.
g. Donanımı voltaj düşmesinden oluşacak etkilerden korumak için elektrik gücü sabit olmalıdır.

İnternet yoluyla öğretimde kullanılan programların öğrenci dostu olmasının da büyük önemi vardır. Öğrenci dostu olarak tasarlanmış iyi bir program öğrenciyle uyum sağlar. Öğrencinin programa uyumu da öğrenmeyi kolaylaştırır.

Kullanıcı Ara yüzü; Yazılım sistemlerinde, kullanıcı ile bilgi alışverişini sağlayan kısımdır. Kullanıcı ara yüzü İnternet ortamlarında; elverişlilik, iletişim kolaylığı özellikleri ile önem taşımaktadır.

1.Elverişlilik:

Bir kullanıcı ara yüzünün elverişli olması aşağıda özellikleri vurgulamaktadır:

a. Kullanıcı, kullanım belgesine ihtiyaç duymadan bilgisayardan yararlanabilmeli, yardım almak zorunda kalmamalıdır.

b. Kullanıcı, yazılımı kullanırken birçok bilgiyi aynı anda karşısında görebilmeli, birçok bilgiyi belleğinde tutmak zorunda kalmadan programı kullanabilmelidir.

c. Kullanıcı, yazılımı ve sistem araçlarını kullanırken ya da programda dolaşırken pencere ve mönü seçimlerini kolaylıkla yapabilmelidir.

Elverişlilik ile ilgili kalite ölçütleri aşağıda verilmiştir:

a. Dilin Doğallığı: Ara yüzde kullanılan dil kullanıcının rahatça anlayabileceği ve işini güvenli bir şekilde yapabileceği bir dil olmalıdır.

b. Metaforun Doğallığı: Ara yüz metafor u uygulama alanına uygun olarak; kullanıcının uygulamayı nasıl algılayacağını yönlendirmeli bütün bilgi, uygulama alanına uygun olarak, doğal ve mantıksal bir sıralamada bulunmalıdır.

c. Girdilerin Doğallığı: Girdiler en çabuk ve hatasız bir şekilde uygulama yapılabilmeli, uygulamaya uygun olarak değişik çevre birimlerinden veri girişini desteklemelidir.

d. Basitlik ve Tutarlılık: Ara yüz uygulama için lüzumsuz bilgi içermemeli, karmaşık olmayıp, mümkün olduğu ölçüde tekdüze olmalıdır. Ara yüzün değişik bölümlerinde işlemlerin başlatılmasında çelişik durum olmamalıdır. Başka bir deyişle, ara yüzün değişik yerlerinde aynı işlem, benzer şekilde başlatılmalı veya aynı tür sonuçlar benzer şekilde verilmelidir.

e. En Az Hatırlama Yükü: Kullanıcı, program komutlarını hatırlamak zorunda kalmamalıdır. Program kullanıcıya yardımcı olmalıdır. Kullanıcı, bölümler arası geçişlerde bir önceki bölüm(ler)deki bilgiyi hatırlamak zorunda bırakılmamalıdır.

f. Dolaşabilirlik: Etkinlikler doğrudan başlatılabilmelidir. Dolaşmada gereksiz basamaklar olmamalıdır. Program içinde dolaşma en az hareketle yapılabilmelidir. Sistemin bütün durumlarında, kullanıcı o andaki etkinliğini tamamlayıp, sistemden kolaylıkla çıkabilmelidir.

g. En Az Öğretim: Ara yüz, önceden bir eğitime ihtiyaç duyurmamalı, az bir öğretim gerektirmelidir. Gerekli olan bilgileri ara yüz kullanılırken vermelidir.

2.İletişimsellik:

Kullanıcı ara yüzünün iletişimsel olması da kullanıcı açısından çok önemlidir. Kullanıcı ara yüzünün iletişimsel olabilmesi görsel olmasıyla yakından ilgilidir. Bununla birlikte: bilgilendirici, yönlendirici, algılayıcı, açıklayıcı ve iletişim kolaylığı sağlamalıdır.

a. Bilgilendiricilik: Ara yüz, kullanıcının sistemle ilgili veya ilgili olabilecek bir çok türdeki bilgiye erişebilmesini sağlayabilmelidir. Bu bilgilerden bazıları şunlardır:

− Sistemin kullanıcıdan aldığı ya da sistemde bulunan diğer bilgilerden çıkardığı (veya çıkarabilmesi gerekli olan) bilgi,
− Sistemin dayandırıldığı yöntembilim hakkında bilgi,
− Uygulama alanı hakkında bilgi,
− Yazılım sistemi ve bileşenleri ile ilgili bilgi. örneğin, odaklama yapıldığında ikonlarla ilgili ek bilgi,

b. Algılayıcılık ve Yönlendiricilik: Bir ara yüz, kullanıcı hareketlerini izleyerek, kullanıcının deneyimsiz olması durumlarında, kullanıcının yanlış harekelerini algılayabilmeli kullanıcıyı yönlendirebilmelidir. Ayrıca ara yüz, çeşitli bilgiler sağlayarak kullanıcıya problem çözümünde seçenekler, örnekler, gerektiğinde değerlerin değiştirilmesi ve sağlanabilmesinde kılavuzluk edebilmelidir.

c. Açıklama ve İletişim Kolaylığı: Bir ara yüz çeşitli açıklamalar yapabilmeli; sistem tarafından alınan kararlar açıklanabilmeli ve yazılım sistemi tarafından yapılan önerilerin sonuçları açıklanabilmelidir. Ayrıca ara yüz herhangi bir uygulama tarafından gerek duyulan çıkış kiplerini sağlayabilmelidir. Sesli uyarılar, görüntülü yardımlar, farklı çıkış kiplerine örnek olarak verilebilir.

d. Estetik/Kültürel/Seviye Olarak Kabul Edilirlik: Ara yüz, kullanıcın eğitim seviyesini, kültürel yapısını göz önüne almalıdır. Biçim, büyüklük, yer, renk, görüntülenen nesnelerin hareketleri, sesli işaretler, mesajlar ve onların diğer nesneler ile ilişkileri estetik ve kültürel normlara uygun olmalıdır.

İnternet yoluyla öğretimde; birebir öğretim, alıştırma ve tekrar, öğretimsel oyun, model oluşturma, benzetim ve problem çözme olmak üzere altı değişik öğretim yazılım türü olduğu daha önce açıklanmıştı.. İyi hazırlanmış yazılımları öğrencilere birçok yarar sağlamaktadır. Bu yararlardan bazıları; geleneksel yöntemlere göre daha az zamanda öğretimi sağlaması, öğretimi uygun olan yer ve zamanda sunması, planlamada esneklik sağlaması, öğrenmeyi kolaylaştırması ve öğretmeni, dersi tekrar etme, ödev, düzeltme gibi görevlerden kurtararak öğrencilerle bireysel olarak ilgilenme zamanı kazandırmasıdır. Daha birçok yararı da bulunan İnternet yoluyla öğretimin amacına ulaşabilmesi için, İnternet yoluyla öğretim uygulamalarında mutlaka ergonomiyi de dikkate almak gerekir. Ergonominin iki temel boyutu vardır. Bunlardan biri fiziksel ortam diğeri de kullanıcı ara yüzüdür. Hem fiziksel ortamın hem de kullanıcı ara yüzünün kullanıcıya uygun olması gerekmektedir.


3.7.EĞİTİM İÇİN İNTERNET; İNTERNET İÇİN EĞİTİM: ELEKTRONİK İLETİŞİM VE ETİK

Günümüzde tüm disiplinleri hemen, hemen aynı anda etkileyen elektronik ortamlı iletişim, ya da yaygın adıyla İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan önemli pek çok etik soru mevcuttur.

Gelişmiş ülkelerde, her yeni teknolojiyle birlikte gelen yeni toplumsal davranış biçimleri, bireylerin bu teknolojileri en güvenilir ve etkin biçimde kullanmaları için yeni toplumsal standartları, etik kuralları ve yasal düzenlemeleri de beraberinde getirmektedir. Ancak, ülkemizde hukukun üstünlüğü konusunda hala tartışmalar sürerken bu yeni iletişim ortamının getireceği (ya da halihazırda getirdiği) problemlere henüz etik ve yasal bir açıdan yaklaşılamamıştır. “Eğitimde Küresel Yaklaşımlar” konularında yapılan çalışmalar doğrultusunda elektronik ortamlı iletişimin kullanımı için geliştirilmiş eğitim programlarında etik kurallara yer verilip yaygınlaştırılmasının ve bu kuralların eğitim yoluyla hayata geçirilmesinin zorunlu olduğu açıktır.

Günümüzde bilgisayar ortamlı iletişim hem geleneksel hem de uzaktan öğretim veren kurumlarca benimsenmekte ve bu ortamın eğitimde kullanımı tüm dünya da hızla yayılmaktadır. Bugüne kadar bilgisayarın eğitimde alışılagelmiş kullanımı bilgisayar destekli eğitimle sınırlıyken İnternetin sınırları aşan esnekliği konuya yeni bir anlam ve yeni bir boyut kazandırmıştır. Sayıları her geçen gün artan bilgisayar kullanıcısı eğitimciler arasında bu ortamın bu denli yaygınlaşması her yeni akımda olduğu gibi bilgisayar ortamlı iletişim ve eğitimde de kendi dilini, davranışlarını, kurallarını içeren bir dizi kültürel değişiklikleri beraberinde getirmiştir.

Bugün pek çok ülkede İnternet sayesinde aralarında bir haberleşme, dayanışma ve kaynak alışverişi ağı oluşturan eğitimciler önceden programlanmış kaynaklara bağımlı kalmaksızın araştırma ve haberleşmelerini sürdürebilmektedirler. Tüm bu çabalar sürerken bilgisayar ortamlı iletişim akışı içinde eğitim ve bu eğitimin içeriği de ayrı bir önem kazanmaktadır. Burada sözü edilen eğitimin hem bilgi kullanıcısına hem de bilgi sunucusuna yönelik olması gerektiğinin altını çizmek gerekmektedir. Bu yeni ve neredeyse sınır tanımaz iletişim ortamının doğru bilgiyi içermesinden başlayarak, bilgi kaynağının doğru ve eksiksiz bildirimi ve tüm diğer bilimsel etik kurallarının tam uygulanmasına kadar bilgisayar ortamını kullananlar arasında ortak bir etik anlayışın geliştirilmesi elektronik ortamın neden olduğu değişik boyuttaki problemlere de çözüm getirecektir.


3.7.1. EGİTİMDE BİLGİSAYARLAR VE İNTERNETTEN İSTİFADE EDİLMESİ

Çağımız değişmiş ve bununla birlikte eğitim paradigmaları da değişmiştir. Bu gün eğitim verenler artık eskiden olduğu gibi bir nesil önce kendilerine öğretilenleri bir sonraki nesillere aktarmakla görevlerini yerine getirmiş olamamaktadırlar. Bilgisayarın eğitime girişiyle bu eğitimi verenlerin de alanların da belli bir entellektüel kapasiteye ve alt yapıya sahip olması gerektiği gibi, bu ortamın eğitimin hangi noktasında hangi yaş grubuna ne tür objektiflerle verileceğinin de önceden belirlenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda eğitimin içeriği artık yalnızca kuru bilgi ile kalmamalı bunun yanı sıra teknolojiye eleştirel yaklaşımlar, bu yaklaşımların neden sonuç ilişkileri ve diğer toplumsal, yasal yaptırımlar da göz önünde bulundurulmalıdır.

Teknolojinin dinamik yapısı her gün karşımıza yeni teknolojiler çıkarırken bu hızlı değişimin sistematik değil progresif, yani sürekli gelişen bir yol izlediği görülmektedir. Bu nedenle, eğitsel amaçlı elektronik ortamlar kullanımının eğitimciler ve eğitmenler tarafından sistematik bir biçimde sunulması ve hızla değişen teknolojinin yaratacağı kaosların eğitimde kilitlenme ya da eşitsizlik yaratmayacak şekilde önlenmesi ya da öngörülmesi gerekmektedir. Ülkemizde her ne kadar büyük ticari kuruluşlarda, bankalarda, özel sektörde, özel okul ve üniversitelerde ve bazı büyük devlet üniversitelerinde bilgisayar kullanımı kurumsallaşmışsa da bugün için elektronik iletişimin ya da eğitimde İnternetin Türkiye’de yaygın biçimde kullanıldığını söylemek henüz zordur. Tabii bu durumun çok kısa süre içinde değişeceğini düşünmek ve bu doğrultuda eğitsel çalışmaları sürdürmek de acelecilik sayılmamalıdır.

Bugün eğitimde bilgisayarlardan yararlanılması şu gruplarda toplanabilir:

a. Simülasyon ve oyunlar,
b. Yazılım kullanımı eğitimi,
c. Bilgisayar programcılığı,
d. Bilgisayar destekli öğretim,
e. Bilgisayar destekli öğrenim,
f. Elektronik iletişim/ bilgiye ulaşım ve bilgi alış verişi (İnternet).

Konumuz İnternet ve eğitim olduğu için burada İnternetten eğitimde ne şekilde faydalanılabileceğine değinmek gerekmektedir. Eğitimde İnternet kullanıcıların eğiticiler ve eğitilenler yani öğrenenler ve öğretenler olarak iki gruba ayırırsak; her iki grubun da İnternetten yararlanma amaçları ve yöntemlerini ayrı, ayrı değerlendirmek gerekmektedir.

Öncelikle öğretmenlerin yararlanma alanlarını ele alalım:

İnternet sayesinde öğretmenin, diğer öğretmen ve eğitimcilerle bağlantı kurulması, bir düşünce zenginliği yaratacağı gibi verdiği öğretimi de zenginleştirecektir. Öğretmen dört duvar arasına sıkıştırılmaktan çıkıp dünyaya açılabilecektir;

a. Büyük şehir merkezlerinden uzakta olan öğretmenler, öğretimde gerekli kaynak, doküman, bilgi ve desteği İnternetten edinebilecektir,
b. İletişim yoluyla öğretmenler arası işbirliğini sağlayacaktır,
c. Telekomünikasyon yoluyla deneyimli öğretmenlerle doğrudan öğretim yapma imkanı sağlayacaktır; Uzaktan öğretim yapma imkanı sağlayabilecektir.

Tüm bu imkanlar kaliteli eğitimin merkeze uzak alanlardaki öğrencilere kolaylıkla taşınmasını sağlayabilecek imkanlar olduğu için elektronik iletişimin eğitimde yerini alması eğitimde eşitliğin sağlanmasında büyük rol oynayacaktır. İnternetin eğitimde kullanılmasında öğrenciler açısından imkanlar sınırsız gibi görünse de yine de bu konuları bazı ana başlıklar altında toplamak mümkündür:

a. Dil öğrenmede,
b. Yazılı tenkitlerde,
c. Diğer kültürleri tanımada,
d. Fen ve sosyal bilimler derslerinde uzmanlarla iletişim kurmada,
e. Kütüphanelere ulaşmada,
f. İstediği zaman ve ilgi alanı içine giren konuları öğrenmede,

İnternet, özellikle lise ve yüksek öğrenim seviyesindeki öğrenciler için
fırsatlar yaratmaktadır. Tüm bu sayılanlardan daha da önemli olanı öğrenme inisiyatifinin ya da bilgiye ulaşma isteğinin kişinin kendisinde olmasıdır. Elektronik iletişimin işte bu “kişiye özel” durumu kişilerin kamusal alandaki bazı sıkıntılarını ortadan kaldırırken bazı problemleri de beraberinde getirmektedir.

Her toplumsal yenilik ve başlayan her yeni dönem tümden kültürel bir değişiklik yaratmakta ve artık hiçbir şey “eskisi gibi” kalamamaktadır. Yeni dalganın getirdiği değişimler: “böyle gelmiş böyle gider” mantığıyla sürdürülen uygulamaların geçersizliğini ortaya koyduğu gibi yeni davranış biçimleri ve yeni ilkelerin benimsenmesini de zorunlu kılmaktadır. Bu yeni kültürün gerekleri yerine getirilmediğinde bazı problemler ortaya çıkacak ve bu problemler teknolojinin sunduğu imkanların yaygınlaşmasını güçleştirecektir.

Bu bağlamda ele alınan bilgisayar eğitimi ve eğitimde bilgisayar konusunda çalışanların ortak problemler; şu gruplarda toplanabilmektedir;

a. İnternetin yetkili/ehil olmayan kişilerce kullanımı,
b. Yazılım çalınması,
c. İnternetin sahtekarlık ve yolsuzluk amacıyla kullanılması,
d. İnternette izinsiz girilerek veri çalınması,
e. Virüs sabotajları,
f. Sunulan bilginin doğruluğu, güvenirliliği ve sorumluluğu,
g. Sunulan bilginin tahribatı,
h. İnternetten alınan bilgilerin kaynağına kredi verilmeden benimsenmesi ve kullanımı,
Elektronik ortamın hayatımıza ve eğitim sistemine girmesiyle ortaya çıkan bu problemleri ve “yanlış” diye tanımladığımız bu istenmeyen davranışları onaylamayan elektronik ortam kurucu ve kullanıcıları, ki burada, burada bu gruba giren herkese elektronik ortam tüketicisi demek gerekmektedir, ortak bazı ilkeler edinmeye yönelmişlerdir. İşte bu ilkelere genel olarak İnternet etiği denilmektedir.


3.7.2. ETİK TANIMI

Kavramları tanımlamak her zaman değişik yorumları beraberinde getirmektedir. Bu bakımdan tanımlamaların esnekliğinden yola çıkarak yapılan yorumlar da değişik durumlarda değişik uygulamalar içerecektir. Elektronik iletişimde etik konusunun da bu bağlamın dışında kalması beklenemez. Esas olarak etik, doğruyu, yanlışı, iyiyi ya da kötüyü tanımlamaya çalışan bir felsefe dalıdır. Bu çerçevede etiği tanımlarken “kurallar” denilse, “kimin kuralları?” diye sorulabilir, “doğrular” denilse, “doğrunun tanımı nedir?” denilebilir; “ortak standartlar” denilse “hareket noktası neresidir?” sorusuyla karşılaşılabilinir. O yüzden burada “etik” sözcüğünü fazla genişletmeden bilinen “altın kural” çerçevesinde tanımlamak gerekmektedir. Nedir bu altın kural? “Kendine yapılmasını istemediğini başkalarına yapma.” Buna bazı literatürde “netiket” yani İnternetin görgü kuralları, başka bir kaynakta da “İnternetin on emri” denildiğine rastlanılmaktadır.


3.7.3.ELEKTRONİK İLETİŞİMDE ETİK KURALLAR

Bugün geldiğimiz noktada bilgisayarlar merkezi otoritenin değil tek tek kişilerin gücünü temsil eder hale gelmiştir. Bireyin elinin altındaki bu dünyaya açılan bilgi makinesi kişiyi bilgiye ve dünyaya ulaşmada kendi kararıyla baş başa bırakmaktadır. Elektronik iletişim ortamının bireye tanıdığı bu özgürlük ne yazık ki her zaman aynı akılcı ve yapıcı amaçlarla kullanılamamaktadır. Amerika’da elektronik iletişim yasasının yürürlüğe girmesiyle bu konuya yasal bir düzenleme getirilmişse de bugün bu yasaların içeriği çoğunlukla İnternet eğitimini üstlenen kitapların bir bölümünde verilen bir dizi “emir, ” “kurallar” veya “ilkeler” kapsamında tartışılmaya devam edilmektedir.

İnternetin On Emri şunlardan oluşmaktadır;

1.İnternetin insanlara zarar vermek için kullanmayacaksın,
2.Başkalarının İnternette yaptığı çalışmalara engel olmayacaksın,
3.Başkalarının gizli ve kişisel dosyalarına girmeyeceksin
4.İnternet yoluyla çalmayacaksın,
5.İnternette yalancı şahit olarak kullanmayacaksın,
6.Parasını ödemediğin yazılımları kopyalamayıp kendi malın gibi kullanmayacaksın,
7.Başkalarının elektronik iletişim kaynaklarını izinsiz kullanmayacaksın,
8.Başkalarının entelektüel ürünlerini kendi malınmış gibi sunulmayacaksın,
9.Tasarımladığın programların doğuracağı toplumsal sonuçları önceden düşüneceksin,
10.Elektronik iletişim ortamını başkalarının haklarına saygı göstererek kullanacaksın,

Benzer şekilde elektronik iletişimde uyulması gereken görgü kuralları da şunlardır;

1.Elektronik posta ya da elemek denilen mesajları mesaj gönderilen kişiye hitaben yazılıp kendi adının yazılarak bitirilmesi,
2.Hitap edilen alıcının kimliğine göre bir dil ve ifade tonu seçilmesi,
3.Konu hanesine mutlak uygun bir başlık koyulması,
4.Mesajın kısa ve özlü yazılması,
5.Gelen mesajları cevaplamadan önce dikkatle okunması,
6.Esprili veya alaycı dil kullanımında dikkatli olunması,
7.Kişiye değil konuya cevap verilmesi,
8.Sinirlenilecek bir mesaj alındığında cevaplamadan önce kendimize zaman tanınması,
9.Mesaj gönderilecek her türlü bilgi ve ifadenin saklanabilir olduğu ve ertesi günkü gazetelerde baş sayfaya haber olabileceğinin hiç unutulmaması,
10.Mesajlarda kötü niyetin değil yanlış anlamaların daha fazla meydana geldiğinin bilinmesi,
11.Elektronik iletişimde uygun nazik bir ifade kullanmanın sağ duyunun gereği olduğunun hatırlanması,

Türünden genel kurallar iletişimi kolaylaştıracağı gibi doğabilecek yanlış anlaşılmaların çok daha çabuk ve kolay yoldan giderilmesini sağlayacaktır.


3.7.4.ETİK KURALLARIN ELEKTRONİK İLETİŞİM EĞİTİMİNDE UYGULANMASI

Eğitimcilerin İnternet eğitimi verirken dikkatli olması gerekmektedir, zira bu sansürsüz ortamda pek çok yetişkin özgürce her konuda fikir alışverişinde bulunmakta ve yalnızca “yetişkin”e hitap edecek türden malzemenin uygunsuz dil ve görsel donanımla sunulduğu görülmektedir. Bu ve benzeri türden durumlarda bu tür sitelerin kodlarla kapatılması mümkündür.Öğrencinin bu tür sitelere girmesi önceden engellenebilir. İnternet eğitimi verenlerin bu kodlamaları eğitimcilere öğretmeleri gerekmektedir.
Aynı şekilde İnternet kullanan öğrencilere, sanal ortamda üçüncü kişilere zarar verici, uygunsuz dil ve ifadelerin kullanıldığı mesajlar göndermelerinin doğuracağı sonuçlar önceden anlatılmalı ve bu konudaki yaptırımlar önceden belirlenmelidir. Kişilik haklarına, gizli ve özel mesajlara saygının önemi, sanal ortamın kolay ulaşılabilir ve aktarılabilir bir ortam olmasının kötüye kullanılmasını önleyecektir.

İnternet eğitiminin ya da eğitimde İnternetin bu etik ve ilkeli kullanımdan ayrı tutulması düşünülmemelidir. Kuralları önceden konmuş bir eğitim anlayışı ifade özgürlüğüne sonradan yersiz ve tehlikeli boyutlara ulaşan kısıtlamalar getirilmesini önleyecektir. Bu tür kısıtlamalara meydan vermemenin tek yolu düşünülmüş, planlanmış, geliştirilmiş normların, ve kabul görmeyen davranışların saptanması, öğretilmesi ve bunlara sadık kalınması ve İnternetin sağlıklı bir şekilde kullanılmasıyla mümkün olacaktır. Eğitimin yaptırım ve uygulamayla birlikte yürütülmesi İnternet tüketicilerini bu ortamın girdaplarına girmekten alıkoyacaktır.

Genç kuşaklar İnternet ortamını bu etik anlayış içinde kullanırlar ve bu modelden yola çıkarak bilinçlendirilirlerse İnternetin erdemleri dertlerini aşacaktır. Buradaki mesaj şu olmalıdır: “ekrandaki sözcükler insanları incitebilir. İnternetteki bir konuşma telefonda yapılan bir konuşmaya benzese de, yazılı anlatımın bir kalıcılığı vardır”, bu yüzden de çok dikkatli olmak gerekmektedir.

Küreselleşen dünya da elektronik iletişim ortamlarından uzakta kalmak bunu eğitime entegre edemeyip bu bilgi ve iletişim zenginliğinden yararlanamamak çağın gerisinde kalmakla eş anlamlıdır. Henüz İnternet kullanmamış olanlar bu ortamın toplumsal, bilimsel ve kişisel yönlerden hayatımızı nasıl değiştirebileceğinin ne yazık ki farkında değillerdir. Ancak yarını bugünden öngören sanal ortamların tüm olumlu yanları ve eğitime yapacağı katkılar geniş bir platformda değerlendirilmeli ve İnternet eğitimi yalnızca bu ortamın nasıl kullanılacağının öğretilmesiyle kalmayıp İnternet etiği, eğitimde İnternetin bir parçası olmalıdır. İnternet kullanımı yol haritasına benzetilebilir, yani haritaya bakarken nereden nereye gidileceğinin bilinmesi gerekir. Sanal ortamın kuralları da bulunulan yerden nereye gidileceğini bilmekle başlamaktadır. Mektup yazmaktan ya da telefonda konuşmaktan farklı bir ortamda gerçekleşen iletişimde etik prensiplere uyanların ve karşısındakilere saygılı davrananların bundan zararlı çıkmayacağı açıktır.

Bilişim çağında hiç bir ortam İnternetin sunduğu imkanları sunmamış ve ulaştığı kaynaklara ulaşamamıştır. Bugün artık doğru soruyu sorma zamanı değil doğru cevapları bulma zamanıdır. Ve doğru cevap da İnternetle dünyaya bağlanmaktır, gelecek işte bu bağlarla kurulan dünyayı içine alan geniş ağdadır bunu yaparken de bireylerin sorumluluklarını üstlenmesi ve bu ortamı kaotik değil daha iyi bir dünya amacıyla kullanmalarıdır.


BÖLÜM 4



4.İNTERNET VE WEB’İN UZAKTAN EĞİTİMDE KULLANILMASI



Eğitimde kullanılan öğrenim modelleri ve stratejileri sürekli yenilenmektedir. Günümüze kadar süregelen öğrenim modellerinden; düz anlatım yöntemi, soru cevap, tartışma, gösteri, grup yöntemi gibi birçok model sınıf içi öğrenme ortamlarında kullanılmıştır.

Bu öğrenme model ve stratejileriyle birlikte son iki yüz yıl içerisinde eğitimciler tarafından kabul görmekte olan bir başka öğretim yöntemi de uzaktan eğitimdir. Uzaktan eğitim yöntemi 1850’li yıllarda mektupla başlayan uygulama olup, 1960’lı yıllarda TV’lerdeki kapalı devre yayın yöntemleri ile devam etmektedir. Mektupla uzaktan eğitimde gelişen olumsuzluklardan en fazla göze çarpanı iletişimin diğer yöntemlerde olduğu gibi tek yönlü olmasıdır. Tek yönlü uygulamalardan çift yönlü etkileşim boyutuna geçiş 1960’lı yıllardan sonra olmuştur. Son yıllarda gelişme gösteren ağ protokolleri ve bu protokollerin uluslararası boyutlara ulaşması uzaktan eğitim uygulamalarına yeni bir uygulama alanı meydana getirmiştir. Uzaktan eğitim; öğrenci ve öğretim elemanlarının farklı coğrafi mekanlarda olduğu, ders malzemesi aktarımı ve etkileşimin teknolojiden yararlanılarak gerçekleştirildiği eğitim biçimidir. Son 20 yıl içerisinde farklı kıtalarda İnternet alt yapısını tamamlamış, farklı ülkelerde İnternet tabanlı uzaktan eğitim yöntemleri farklı modeller uygulanarak geliştirilmiş ve uzaktan eğitim adına çok önemli gelişmeler kaydedilmiştir.

Bu modeller ve yöntemler; kurumlar arasında standardize edilmiş sistemler ile yürütülmekle beraber, İnternetin bireylere özgür eğitim ortamları sağlaması, kullanıcıların birbirleri arasında sürekli değişen ve ihtiyaca cevap verebilecek düzeyde eğitim ortamları da sağlaması, bireyler arası uzaktan eğitim modellerinin geliştirilebileceğine ilişkin en güzel örnekleri oluşturmaktadır.

Günümüzde bilgisayar ortamlı iletişim hem geleneksel hem de uzaktan öğretim veren kurumlar tarafından benimsenmekte ve bu ortamın eğitimde kullanımı tüm dünya da hızla yayılmaktadır. Günümüze kadar bilgisayarın eğitimde alışılagelmiş kullanımı bilgisayar destekli eğitimle sınırlıyken, İnternetin sınırları aşan esnekliği konuya yeni bir boyut kazandırmıştır. Bilişim teknolojilerinin 1995-2002 yılları arasındaki sınırsız büyümesi, İnternet protokolleri ve PC multimedya devrimi yaşanmasına neden olmuştur. Yaşanan bu gelişmeler eğitim uygulamalarında interaktif oluşumlar meydana getirirken eğitim için hem yeni ihtiyaçlar oluşturmuş hem de yeni imkanlar sunmuştur.


4.1.İNTERNET’E DAYALI UZAKTAN EĞİTİM

Teknolojik gelişmeler ve modern eğilimlerin, sınırları ortadan kaldırarak sanal bir dönemi başlatması, gelecekte “uzaktan eğitim” veren kuruluşların daha etkin olacaklarını göstermektedir. Bu bağlamda, ülkemiz açısından da özellikle İnternet ile uzaktan eğitim çalışmalarının başlatılıp, yaygınlaştırılması önem kazanmaktadır.

Bu bölümde, İnternete dayalı uzaktan eğitim, İnternete dayalı eğitimin avantaj ve dezavantajları, İnternet ortamında uzaktan eğitim için web tabanlı bir model oluşturulması konuları ele alınmıştır.


İnternete dayalı uzaktan eğitim, “uzaktan eğitimde her türlü İnternet imkanlarının kullanılmasıyla verilen eğitim” olarak tanımlanabilir.

Teknolojinin ve bireylerin hızlı gelişimine yönelik olarak eğitim sisteminin de değişmesi gerektiği açıktır. Çünkü bireyler, bilgi toplumu olma yoluna giren dünya da, bilgiye olan açlıklarını her geçen gün daha çok hissetmekte ve daha üretken, daha verimli ve daha mutlu olmanın yollarını aramaktadırlar.

Böyle bir ortamda özellikle Türkiye gibi eğitime ayrılan kaynakların nüfus artış hızının çok altında kaldığı ülkelerde gelişen teknolojilerin de gerisinde kalmak ülkenin geleceği için çok önemli riskler içermektedir. Bu yüzden eğitim programlarının toplumun gelişen ve değişen yeni ihtiyaçlarına göre değiştirilmesi, teknolojinin eğitim alanında etkin olarak kullanımı sözü edilen riskleri önemli ölçüde azaltacaktır.

Ülkemiz yükseköğretim bağlamında YÖK’ün hazırladığı, “Üniversitelerarası Bilgisayar Ağına Dayalı Yüksek Öğretim Yönetmeliği” ne göre, üniversitelerde “ileri iletişim ve bilgi teknolojilerine” dayalı uzaktan eğitim yönteminin kullanılacağı ön lisans, lisans ve lisansüstü programlara başlanmış olması önemli bir gelişmedir.

Dünya çapında İnternet üzerinden On-line üniversite eğitim ağı oluşturmayı hedefleyen Global Network Academy’ nin www.gn.academy.org adresi veya www.occrediteddldegres.com siteleri bu çalışmaları yapan üniversiteleri göstermektedir. Sanal eğitim ortamları sağlayan yurtdışındaki üniversiteler arasında, “California State, City University, Herriot-Watt University, Roger State University, Duke University, Purdue University, Tulane University, Rochester Instute of Technology, Syracuse University ve Ohio University” sıralanabilir. Bu eğitim kurumları fen, sosyal ve tıp bilimleri ile ilgili eğitimlerini, kurslarını ve başarı değerlemelerini sanal ortamda yapmaktadırlar. Ülkemizdeki uzaktan eğitim faaliyetlerinde ise, ODTÜ, İTÜ ve Boğaziçi Üniversitesi’nin öncü çalışmaları gözlemlenmektedir. Bunların sanal kampüslerinde sertifika programları ve çeşitli ders ortamları sunulmaktadır.


4.2. İNTERNET’E DAYALI UZAKTAN EĞİTİMİN ÖNEMİ

İnternet ağı her geçen gün zenginleşerek çoğalırken, kullanıcı sayısı hızla artmaktadır. Tablo 4 dünya da İnternet kullanım hızına ilişkin bilgileri içermektedir.

Tablo 4. Dünya daki İnternet Kullanıcıları (Milyon Kişi)

ÜLKELER 1999 2000*
AVRUPA 48.00 61.40
ABD 83.30 94.80
JAPONYA 13.70 19.00
DİĞER ÜLKELER 40.50 55.20
TÜRKİYE 0.75 1.50
TOPLAM 192.50 231.90

*Tahmini Değer.


İnternet kullanımı ülkelerin gelişmişlik düzeyi ile de yakından ilgilidir. Dünya o yöne koşarken, ülkemizin farklı yöne koşması beklenemez. Bu anlamda, ABD’nde yaşayan yetişkinlerle ilgili istatistik sonuçların yer aldığı Tablo 5’in incelenmesinde yarar vardır.

Tablo 5. ABD’deki İnternet Kullanıcı Sayısı (Milyon Kişi)

YIL KULLANICI SAYISI
1998 65
1999 100
2003* 177


*Tahmini Değer.


İnternete dayalı eğitimin önemi, bireyler ve eğitim kurumları açısından da inkar edilemez boyutlardadır. Belli başlı yararlar arasında; “değişik eğitim seçeneği sunulması, fırsat eşitsizliğinin en aza indirilmesi, ilk kaynaktan bilgi sağlanması, öğretim elemanı açığının kapatılması, kitle eğitiminin kolaylaşması, ders ihtiyaçlarının teknolojiyi kullanarak yaygın olarak karşılanması ve eğitim kalitesinde standardın sağlanması” sıralanabilir.

İnternet ortamında, iletişim ve multimedya imkanlarının (Hypermedia= Hypertext* Multimedya) birlikte sunulması da önemlidir. Ayrıca İnternete dayalı eğitim, öğrenme etkililiğinin yükseltilmesinde de önemli bir araçtır. Öğrenenlerin çeşitli ortamlarda öğrenme etkililiğinin ölçülmesine ilişkin yapılan bir çalışmada Tablo 6’daki verilere ulaşılmıştır.

Tablo 6. Öğrenme Piramidi

ÖĞRENME TÜRÜ ÖĞRENME ETKİNLİĞİ
KONFERANS % 5
OKUMA % 10
GÖRSEL-İŞİTSEL DESTEK % 20
GÖSTERİ % 30
TARTIŞMA GRUBU % 50
YAPARAK UYGULAMA % 75
DİĞERLERİ İLE ÖĞRENME/HEMEN KULLANMA % 80


Tablodaki verilerden de anlaşılabileceği gibi, “öğrenme ortamlarının interaktif düşünülüp, teknolojinin sunmuş olduğu her türlü imkandan yararlanılması” ön plana çıkmıştır.


4.3. İNTERNET’TE KULLANILAN ARAÇLAR

İnternette kullanılan araçlar kapsamında www, elektronik posta, FTP, tartışma-haber grupları ve posta listeleri, dinleme, ses akışı ve video konferans sistemi, ortak çalışma, yardımcı yazılım programları, sanal gerçeklik ile chat odaları ve paylaşılabilen beyaz tahtalar ele alınabilir.


4.3.1 WWW (WORLD WIDE WEB)

WWW İnternet temelli bir gezinti, bir enformasyon dağıtım ve yönetim sistemi olup, kitlesel ya da kişisel iletişimde dinamik bir biçimde işlemektedir. Her geçen gün katlanarak artan İnternet üzerindeki web siteleri, on binlerin üzerine çıkmıştır.

Web’in en önemli özelliği multimedya olmasıdır. Grafik ortamda ses, görüntü ve yazılı bilgi alışverişinde bulunulup, web sayfalarında bulunan ve hyperlink adı verilen bağlantılarla diğer hizmetlerden de yararlanılabilmektedir. Bu yönüyle kullanım bakımından diğer İnternet hizmetlerinden çok daha kolaydır.

Web sayfaları, aşağıdaki özelliklere sahiptir:

a. Basımı çok kolaydır.
b. Doküman hazırsa çok çabuk basılabilmektedir.
c. Aimasyonlar eklenerek dersin anlaşılabilirliği arttırılabilmektedir.
d. İşitsel, görsel ve grafiksel öğelerle zenginleştirilebilmektedir.


4.3.2. ELEKTRONİK POSTA (E-MAİL)

Elektronik posta, İnternetin en yaygın ve en kullanışlı hizmeti olup, bu ortamda istenilen kullanıcıya elektronik mektup yollanabilmektedir. İnternet kullanıcılarının önemli bir kesimi yalnızca bu hizmetten yararlanmaktadır.

Elektronik posta, aşağıdaki yararları sağlamaktadır:

a. İnteraktif çalışma hızını arttırır.
b. Yüz yüze iletişimden daha rahattır.
c. İletişimdeki yanlış algılamaları ortadan kaldırır.
d. Sözlü ifadesi iyi olmayanlar için daha etkindir.
e. Grafik, resim, yazı vb her şey iletilmektedir.


4.3.3. FTP (FILE TRANSFER PROTOCOL)

İnternet üzerinden dosya transferini sağlayan bu erişim tipi, web erişimi kadar sık kullanılmasa da aktarılan bilginin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda, bant genişliğinin kullanımında dikkate değer bir orana sahiptir.

Gelişen web tarayıcılarının aynı zamanda FTP istemcisi görevini de gerçekleştirmeleri sayesinde, FTP kullanımı çoklukla kullanıcı tarafından web erişiminden farksız bir biçimde gerçekleşmektedir.




4.3.4. TARTIŞMA HABER GRUPLARI ve POSTA LİSTELERİ

İnternet ortamı, benzer konuda çalışan çeşitli mekanlardaki insanları, aynı veya farklı zamanlarda bir araya getirerek fikirlerini birbirlerine aktarma imkanı yarattığı gibi, karşıt fikirlerin tartışma listelerine dahil edilerek tartışılmasını da sağlayabilmektedir.

E-posta kişiden kişiye iletişim sağlarken haber grupları tartışma forumlarında birçok insan birbiriyle iletişimde bulunabilmektedir. Bir mesaj haber gruplarına gönderildiğinde herkes tarafından okunur hale gelmektedir. E-postanın tersine kişiye özel değildir.

Posta listeleri, tartışma ve haber grupları ile e-postanın bir çeşit birleşimidir. Gönderilen bütün mesajlar otomatik olarak listedeki herkese postalanmaktadır. Tartışma ve haber grupları ile posta listeleri bireylerin birbirleri ile etkileşimlerini sağlamalarına rağmen, eşzamanlı iletişimler değillerdir.


4.3.5. YARDIMCI YAZILIM PROGRAMLARI

İnternet imkanlarından faydalanılması yönünde piyasada, bir çok yazılım programı mevcuttur. Bunlardan bir veya birkaçını kullanarak öğrenciyi takip etme, sınavlarını yapma, dersin güvenliğini sağlama, ders hakkında istatistikleri anında alma vb bir çok çalışmayı düzenli olarak yapma imkanı vardır. Bu anlamda, TÜBİTAK Bilten Enstitüsü tarafından hazırlanan DANS (Duy-Anla-Sorgula) ve ILINC (Interactive Learning International Corporation) şirketi tarafından hazırlanan LearnLinc programları birer örnektir.


4.3.6. SANAL GERÇEKLİK (Virtual Reality)

Gerçeklik üç boyutlu iken, web sayfaları iki boyutludur. Kullanıcı dünyanın içinde olup, görüntüyü önünde görebilmektedir. Dahası kullanıcı nesneler ve insanlar ile sanki aynı mekanda gibi iletişim kurulmaktadır. Bu yöntem, teknik problemler giderildiğinde, eğitim açısından tatminkar sonuçlar doğurabilecektir.


4.3.7. CHAT ODALARI, PAYLAŞILABİLEN BEYAZ TAHTALAR

Aynı anda izin verildiği takdirde bilgisayar ekranı başkaları tarafından da kullanılabilmektedir. Kullanıcılardan birinin yaptığı yanlış bir diğeri tarafından düzeltilebilir veya eksik kalanlar eklenebilir. İnternet ortamı yardımıyla açıklamalar karşılıklı çok daha kolay anlaşılır. Burada, geleneksel çizgi yeteneğinin kullanımı yararlı sonuçlar doğurabilir.

Başlangıçta sadece gelişmiş ülkelerde bulunan bazı üniversitelerin önderliğinde gündeme gelen uzaktan eğitim, günümüzde çok hızlı gelişme göstermektedir. Teknolojinin sağladığı imkanlar ile uzaktan eğitimde birçok yeni araç kullanılmaya başlanmıştır.

Gelişmiş ülkelerde yakın gelecekte cep telefonları ile uzaktan eğitim kavramının ortaya çıkacağı bir süreçte, Türkiye’de İnternet üzerinden uzaktan eğitim kavramının mazisi sadece birkaç yıl eskiye dayanmaktadır. İnternet kullanılarak diplomaya yönelik programların açılması konusu bile çok yakın bir geçmişe sahip bulunmaktadır.


4.4. İNTERNET TABANLI UZAKTAN EĞİTİM VE MODELLERİ

Uzaktan eğitim, öğrenci ile eğitici arasında, basılı ve diğer teknolojik araçları da kullanan bağımsız bir eğitim şeklidir. Eğitsel kaynakları öğrenenle birleştiren eğitsel sistemi uzaktan öğrenmedir. Uzaktan öğrenme, öğrenenlerin eğitim kurumlarına yazılmadan eğitime girişlerini sağlar. Uzaktan eğitime geçişteki en önemli sorulardan biri “niçin uzaktan” eğitim sorusudur. Bu soruya verilecek cevaplar;

a. Geniş bir öğrenen kitlesine ulaşmak,
b. Konferans şeklinde farklı konuşmacılarla öğrenme ortamı oluşturmak,
c. Monolog ortamlara hapis olmamak,
d. Derslere devam edemeyen ve özrü bulunan öğrencilere ulaşmak,
e. Farklı kültürlerden öğrencilerle farklı konulara hakim alanlarda tanışmaktır.


İnternet tabanlı eğitim; öğrenen ve öğretenin zaman ve mekan olarak birbirlerinden farklı durumlarda bulunduğu altyapı olarak İnternet tabanlı ortamların kullanıldığı gerçek zamanlı istendik davranışlar geliştirme sürecidir.

Çağımızın en yaygın aracı olarak kullanılmakta olan İnternet eğitimde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

Web Tabanlı Eğitim: World Wide Web’in kullanımı her geçen gün belirli oranlarda artmaktadır. 1995 yılında tahminlere göre %6’dan %20’ye periyodik oranlarda artmaktadır. 1995’li yıllardan sonra bu oran %100’lere varan bir artış göstermekte buda insan oğlunun İnternet olan ihtiyaç talebini göstermektedir. Bu şekilde artan kullanıcı trafiğine ilaveten web üzerinden benzeşimlerin geliştirilmesi, web server’ların yapılandırılması ana sayfalar, dijital kaynaklar ile ilgili yapılandırılmalar en üst düzeye çıkarılmıştır.

Mail Yoluyla Eğitim: Gerek yurtdışı, gerek yurtiçi öğretmen kanalıyla çeşitli yaş gruplarında mail grubu oluşturulabilmektedir. Öğrenciler derslerini birbirlerinin deneyimlerini, becerilerini paylaşarak çalışabilmekte, eksiklerini tamamlayabilmektedirler. Mail yoluyla eğitim, web tabanlı eğitimde olduğu gibi işitsel ve görsel imkanlar sağlamamakta sadece Text tabanlı bir etkileşim ortamı oluşturmaktadır.


4.4.1.İNTERNET TABANLI UZAKTAN EĞİTİM MODELLERİ

İnternet tabanlı uzaktan eğitim modelleri, son beş yıl içerisinde sürekli değişim göstererek uygulamaya konulan modellerle oluşmaktadır. Bu modeller, daha önceleri gopher, wais tabanlı modeller olarak geliştirilirken, bu gün İnternet aracılığıyla oluşturulan web tabanlı senkron ve asenkron modeller geliştirilerek uygulanmaya çalışılmaktadır. Uygulanan bu modellere ODTÜ’de sunulan “İnternete Dayalı Asenkron Eğitim Modeli” (İDEA) ve Avustralya’da uygulan “Web’e Dayalı Uzaktan Eğitim Modeli” örnek olarak verilebilir.


4.4.2.WEB’E DAYALI UZAKTAN EĞİTİM MODELİ

Uzaktan eğitim modeli Charles Sturt University (CSU)’da başarı ile uygulanmaktadır. Bu üniversitede, yüz yüze verilen her dersin bir de Web’e dayalı elektronik ortamda sunulan, uzaktan eğitim aracılığıyla yüz yüze eğitim öğrencilerine yönelik şekli bulunmaktadır.

Bir ders için hazırlanan Web sayfasının, dersin basılı materyaline bir ek olduğu göz ardı edilmemesi gerekmektedir. CSU’daki bu on-line yaklaşımdaki amaç aşağıda belirtilen yeni iletişim teknolojilerinin etkin kullanımıdır.

a. Gelişmiş iletişim yöntemlerinden öğrenci çoğunluğunun yararlanmasının sağlanması hedeflenmiştir. Özellikle, öğrenci-öğrenci, ve öğrenci-eğitici arasında daha iyi bir iletişimin kurulması amaçlanmıştır.

b. Öğrenci kayıtlarına, kütüphaneye ve öğrenci servislerine erişim artırılmış ve kolaylaştırılmıştır.

c. İletişim zamanlaması geliştirilmiştir.

d. Öğrencilerin bilgi kaynaklarına erişimi artırılmıştır.


4.4.3. İNTERNET’E DAYALI ASENKRON EĞİTİM MODELİ

İDEA (İnternete Dayalı Eğitim-Asenkron), öncelikli olarak yaygınlaştırılmasında yarar görülen bilgilere ilişkin konularda bir dizi eğitim programı projesidir.

Bu programların en özel yanı, ilkel örneklerinde olduğu gibi ders notlarının İnternet aracılığı ile bireylere ulaştırılmasıyla sınırlı kalmamasıdır. İlgili görsel işitsel öğelerle hazırlanan dersler ve karşılıklı etkileşim kanalları, konuları bilgisayar başında ve okumanın ötesindeki etkinliklerinizle, sıkılmadan öğrenmesini sağlayabilecektir.


4.5.SANAL ÖĞRETİMİN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI

Bir uzaktan eğitim sisteminde yaşanılan aksaklıklar ve özel avantajlar bulunmaktadır. Öğretimin, öğretmen ve öğrencinin öğrenme-öğretme yeteneğini belli düzeylere ayırmak mümkündür. Öğrenci ders materyalini kendi istediği zamanda ve mekanda izleyebilmektedir. Öğrenci anlamakta güçlük çektiği noktaları tekrar gözden geçirebilmektedir. Böylece sınıf içindeki tüm öğrencilerin aynı zeka ve istek düzeyinde kabul edildiği yüz yüze öğretim ortamındaki sıkıntılar aşılabilmektedir.

Sanal öğretimde ders materyali hızla güncelleştirilebilmektedir. Basılı materyal dağıtımı hızlı bir şekilde yapılabilir. Öğrencinin öğretmen ve diğer öğrenci arkadaşları ile hızlı bir etkileşim imkanı sağlanır. Sanal öğretim sistemleri ile dağıtılan bilgi süreklilik ve güncellik arz ettiğinden yaşam boyu öğrenim imkanı sağlanabilmektedir.

Bu avantajların yanında dezavantajları da mevcuttur. Bunlardan biri hiç şüphesiz örgün öğretim sisteminde olduğu gibi öğrenciler arasında birliktelik, grup bilinci gelişimi ve kültürel etkileşim gibi bazı psikolojik ve sosyolojik unsurları sağlayamamasıdır.

Sanal öğretimde karşılaşılan en önemli problemlerden biri de ders materyali hazırlama ve dağıtımıdır. Çünkü öğretmen ve öğrencilerin belirli seviyede İnternet teknolojilerini tanıması gerekmektedir.


4.6.UZAKTAN EĞİTİMDE İNTERNET UYGULAMALARINI KULLANMANIN FAYDALARI

Öğretimin düzenlenmesine ve sunumuna yeni bakış açısı getiren İnternet, eğitimcilere birçok imkan sunmaktadır. Web sayfaları, haber ve tartışma gruplarına, Telnet sistemine, gopherlara ve diğer web sayfalarına kolaylıkla bağlanabilinmektedir. Bu şekilde hazırlanan sayfaları her alana genişletmek mümkündür. Fakat bu avantaj, kontrolün azalmasına yol açarak dezavantaja da dönüşebilmektedir, birçok link içerisinde, öğrenen kaybolabilmektedir. Bu nedenle İnternet kullanılmalı ama sınırları da bilinmelidir.Örneğin değişiklik, güncelleme ihtiyacının yoğun olduğu konu alanlarında ve coğrafi olarak çok geniş boyutlu bir katılımcı ile öğretimi gerçekleştirmek gerektiğinde web kullanılabilir, ancak okul öncesinde (okur yazarlık becerilerini gerektirdiğinden) çok sınırlı olarak yararlanılabilir.

Eğitimde İnternetin sınırlılıkları sıralanacak olursa;


a. Teknolojinin sürekli ve çok hızlı gelişiyor olmasına karşın sınırlı bant aralığı (iletişim linklerinin kapasitesi) ve ses, video ve grafik iletiminde problem çıkaran yavaş modellerin varlığı,
b. Öğrenen inisiyatifine dayalı olmasıyla daha yapılandırılmış ve aşamalı bir düzen isteyenler için uygun olmaması,
c. Belli bir düzeyde bilgisayar ve teknik becerileri gerektirmesi,
d. Gereğinden fazla bilgi yükü olması; okunacak ve üzerinde düşünülecek yüzlerce e-posta bulunmaktadır. Bunları cevaplamak da ayrıca zaman istemekte, veri tabanları ve web sitelerindeki bilgilere ulaşma için, bilgi yönetimi becerileri gerekmektedir.
e. Kırsal bölgelerden İnternet girebilmenin hala bir problem olması,
f. Sosyal açıdan izolasyon yaratması ve sözel olmayan ipuçlarını eksikliği ile iletişim problemlerine yol açması,
g. Aktif öğrenmeyi desteklenmesine karşın, televizyonda olduğu gibi pasif olarak izlemeye neden olabilmesi, aile yaşantısını olumsuz etkileyebilmektedir, iletişim ve bilgi temelli bağlantılara bağımlı olunduğundan, ulaşım imkanlarının herhangi bir sebeple değişmesi veya İnternet imkanlarının iyileştirilememesi sonrasında iletişimdeki etkinsizlik oluşmaktadır.


4.7.GELENEKSEL UZAKTAN EĞİTİM SİSTEMLERİ İLE İNTERNET TABANLI EĞİTİM ARASINDAKİ FARKLILIKLAR

Geleneksel eğitim sistemleri ile İnternet tabanlı eğitim sistemleri arasında bir çok farklılıklar vardır.Bunlardan bazıları şunlardır;

a. İnternet aracılığıyla eğitim merkezleri ve yüksek okullar bilgiyi geniş bir ölçeğe (tüm dünyaya) yaymaktadırlar. Öğrenciler, çok uzak bir coğrafya dan istedikleri zaman ders alabilmekte, kendilerine gelen e-postalara ulaşabilmekte, öğretim üyeleri ve diğer öğrencilerle iletişimi gerçekleştiren ve teşvik eden sohbetler etmektedir.

b. İnternet, posta masraflarını azaltmaktadır. Baskı ya da ulaştırma ücreti ödemeksizin sayfaların dağıtımına imkan sağlamaktadır.

c. Tüm öğrenenlerin yararlandığı bilgileri İnternet ile tek bir sunucu kullanarak düzeltmek ya da güncellemek mümkündür.Yeni materyal ya da bilgiler istenildiği zaman eklenebilir ve öğrenciler bu değişiklikleri anında görebilirler.

d. İnternet, metin, resim ve video gibi öğrenmeyi zenginleştiren ve eğlenceli yaşantılar sağlayan öğretme ve öğrenme araçları ile etkileşim imkanı sağlamaktadır.

e. İnternet, karşılıklı yazışma imkanı sağlamaktadır. Öğrenciler projeleri paylaşarak, ödevlerini hazırlayabilir, mesaj ve düşüncelerini postalayabilir ve yaşantılarını bir ders saatinden daha uzun süreliğine paylaşabilirler.

Günümüz iletişim teknoloji sınırlarını zorlayan yegane bir güç olan İnternet eğitim protokollerini de kapsayarak eğitim ve öğretime yeni bir boyut kazandırmıştır. İnternet bir çok öğrenme modeli oluştururken bireylerin öğrenme stratejilerini ve motivasyonlarına farklı bakış açıları getirmiştir. İnternetin eğitim ortamları ile bütünlük sağlaması sonucunda ortaya çıkan İnternet tabanlı uzaktan eğitim, 1800’lü yıllarda başlayan uzaktan eğitim kavramındaki tek yönlü iletişim modelini, interaktif çift yönlü iletişim modeline çevirmiştir.

İnternet tabanlı uzaktan eğitim ülkemizde ve dünya daki kullanım standartları yönüyle belirli kısıtlamalara takılsa da, günümüz şartlarında farklı ülkelerde farklı şekillerde İnternet tabanlı uzaktan eğitim modelleri uygulanmaktadır. Uzaktan eğitim modelleri bilindiği üzere genellikle orta ve yüksek öğretimde kullanılmaktadır. Bu okullarda uygulamalara ışık tutması açısından bireye ilk öğretim sıralarında İnternet konusunda gerekli eğitimi verilmesi kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.

Uzaktan eğitim uygulamalarında İnternet, okullarda geniş öğrenci kitlelerine ulaşmayı sağlarken, ulusal ve uluslar arası alanda eğitim ve öğretimin maksimum düzeyde geniş bir çevreye yayılmasını sağlamaktadır. Bu geniş çevre içerisindeki bireyler için eğitim ve öğretimin kitlesel boyutunun globalleşme çerçevesi içerisindeki yeri açıkça görülmekte, böylece bireyler farklı dil, din ve ırklardan insanlarla bir arada fikir yürütme, problemleri çözme becerilerine sahip olabilmekte, aynı zamanda insanlar farkında olmadan İnternet nüfusunu oluşturmakta ve insanlar dünya vatandaşı hüviyetine bürünmektedir.

Ülkemiz açısından bu söylenenler değerlendirilecek olursa;

a. Farklı coğrafyalardaki vatandaşlarımıza aynı fırsat eşitliği içerisinde ulaşılır.
b. Bireyler veya öğrenciler arasındaki bilgi düzeyleri arasındaki farklılıklar minimuma indirilir.
c. Ulaşılması güç coğrafyalarda eğitim problemlerinin hal olunmasında fayda sağlar.
d. İnternet tabanlı uzaktan eğitimde, kurumlardaki kalifiye eğitmen açığı bilgisayar teknolojileri alanında yetiştirilen elemanlarla kapatılmaya çalışılmalıdır.
e. İnternet tabanlı uzaktan eğitimin meydana getirdiği sanal üniversiteler veya On-line okullar gerçeği toplumun her kademesine aşılanmalıdır.


Bu konudaki öneriler ise;

a. Ülkemizde İnternet tabanlı eğitim kariyer planlama aşamalarında sıklıkla kullanılmalıdır.
b. İnternet tabanlı eğitimde donanım konfigürasyonu gelişmelere endeksli olarak sürekli geliştirilmelidir.
c. İnternet tabanlı eğitimde toplam kaliteyi arttırıcı teknikler geliştirmelidir.
d. İnternet tabanlı eğitimde süreklilik arz eden uygulamalar kullanılmalıdır.
e. Türkiye geleneksel eğitim ile birlikte dünya daki uygulamaları baz alarak sertifikasyon şeklindeki geçerlilik düzeyleri düşük eğitim programlarının dışındaki örgün eğitim düzeyinde orta öğretim veya yüksek öğretim programları geliştirilmelidir
f. İnternet kavramı ve İnternet tabanlı eğitim ilköğrenimin 4-5. sınıflarında verilmeye başlanmalıdır.
g. Milli Eğitim düzeyinde geleneksel eğitim ile İnternet tabanlı eğitim arasındaki farklılıklar anlamlı bir şekilde ortaya konulmalıdır.
h. İnternet tabanlı eğitim fırsat eşitliğini sağlayacak önemli bir araç kabul edildiğinden toplumun her bireyine bilişim teknolojileri eğitim verilmeli ve yurdun her köşesinde bilişim devrimi oluşturulmalıdır.






4.8. İNTERNET’E DAYALI UZAKTAN EĞİTİMİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI


İnternete dayalı eğitimin avantajları ile ilgili olarak aşağıdakiler sıralanabilir:

a. Kurumlar ve bölgeler arasında belirli bir dengenin sağlanıp, fırsat eşitsizliğinin en aza indirilmesi,
b. Basım, kırtasiye ve bürokratik giderlerin düşürülmesi,
c. Eğitimde kaliteli ve ileri düzeyde bir standardın oluşturulması,
d. Ders, seminer, konferans, kurs ve benzeri eğitim materyallerinin aktarımında minimum maliyet ile maksimum çıktıya ulaşılması,
e. Bilgilerin kolaylıkla ve etkililikle değiştirilmesi,
f. Bilgi ve belgelerin herkesin kullanımına açık olması,
g. Sadece metin tipinde bir sunumdan öte aktarıma ses, renk, enteraktiflik, animasyon vb erinin dahil edilebilmesi,
h. Kontrol edilebilir bir veritabanı oluşturulması,
i. Taraflar arasında (öğrenci-öğretmen, öğrenci-öğrenci) çok yönlü bir haberleşmenin sağlanması,
j. Farklı kuruluşlardaki öğretim elemanlarının karşılıklı işbirliğine yönelmeleri sonucunda, etkin bir eğitim desteği sağlanması,
k. Akılda tutma seviyesinin arttırılması,
l. Zamanın daha etkin yönetimi,
m. Geleneksel sınıf ortamında soru soramayan veya grup içinde katılım yetisine ulaşamayan adayların, elektronik ortamda özgüven kazanmaları,
n. Öğrenmenin bireyselleşip, bireyin grup baskısından kurtulması sonucunda bireysel öğrenme sorumluluğu ve yaratıcı özgürlüğün doğmasıdır.

İnternete dayalı eğitimin dezavantajları ile ilgili olarak aşağıdakiler sıralanabilir;

a. Öğretmenlerin doğrusal olmayan düşünce ortamında olduğunu unutmaları,
b. Öğretmen ve öğrencilerin İnternet tabanlı eğitim araçlarının kullanımındaki bilgi eksiklikleri ile öğretmenlerin pedagojik açıdan eğitim materyallerinin hazırlanması konularında yetersiz kalmaları,
c. Eğiticinin teknik destek elemanına ihtiyaç duyması,
d. İletişim ve bilgi temelli bağlantılara bağımlı olunduğundan, ulaşım imkanlarının herhangi bir sebeple değişmesi veya İnternet imkanlarının iyileştirilememesi sonrasında iletişimde etkinsizlik,
e. Öğrencilerin esastan çok teknoloji üzerine yoğunlaşmaları,
f. Çalışan öğrencilerin dinlenme veya eğlence zamanlarını alması veya grup birlikteliğinin sağlayabileceği sosyal ortamları doğuramaması sonucunda oluşabilecek yalnızlık ve uyumsuzluk,
g. Beceri ve tutuma yönelik davranışların gerçekleşmesinde etkili olamaması,
h. Kendi kendine çalışma alışkanlığı olmayan ve bu yeteneğini geliştirmemiş bireyler için sınırlılık oluşturması,
i. Aile yaşantısını olumsuz etkileyebilmesi.


4.9. İNTERNET VE UZAKTAN EĞİTİM

Gelişen bilişim teknolojisi yeni endüstrilerin, küresel piyasaların ve bilgiye dayalı toplumların ve yaşamın oluşmasını sağlamıştır. Ortaya çıkan gelişmeler, zaman ve uzaklık kavramlarının değişmesine neden olmuştur. Dünyanın herhangi bir yerindeki bir kişi veya kuruluşla anında görüşebilmek, haber ulaştırmak; çok uzaktaki bir kaynaktan istenilen bilgiye hemen ulaşmak ve bilgiyi elde etmek günümüz teknolojisi ile çok kolaylaşmıştır.

Bu gelişmeler kaçınılmaz olarak öğretim faaliyetlerine de yansımış ve uzaktan öğretim kavramı ortaya çıkmıştır.

Geleneksel sınıf öğretimi, öğrenen ile öğretenin aynı mekanda ve aynı zamanda bulunması ile gerçekleşmektedir. Uzaktan öğretimde ise aynı mekan ve aynı zaman paylaşımı söz konusu değildir. Gelişen teknoloji, uzaktan öğretimin gerçekleştirilmesini büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. Önceleri yayın, mektup ve televizyon aracılığıyla gerçekleştirilen uzaktan öğretim, günümüzde ve gelecekte daha kolay, daha etkili ve daha ekonomik bir şekilde bilişim teknolojilerinden, İnternetten yararlanılarak gerçekleştirilmektedir.

İnternet eğitimi ve uzaktan öğretimdeki temel ilgi odağı, öğretim-merkezli ortamdan öğrenim-merkezli ortama doğru kaymaktadır. Buna paralel bir şekilde öğrencilerin yerini öğreniciler ve öğretmenlerin yerini öğretim araçları almaktadır.

Öğretim artık okullarda ya da belirli merkezlerde yapılmayacaktır. Belli bir mekan birliği aranmasına gerek yoktur. Evde, büroda, otomobilde bilgiye ulaşmak mümkündür ve artık bilgiyi alanlar yalnızca öğrenciler değildir. Her yaştan kişi, bir talep eden olarak bilgiyi almaktadır. Her kişi bir öğrenicidir. Bilgi de yalnızca öğretmenden alınmamaktadır. Bir sayfa yazı, bir elektronik posta adresi ve mesajı, bir İnternet sayfası, özetle bir öğretim aracı bilginin kaynağıdır.

Bu durum bir bakıma elektronik ticareti de çağrıştırmaktadır. Elektronik ticarette bir bilgisayara sahip olan ve İnternet girebilen herkes bir satıcı durumuna gelebilir ve tüm dünya daki tüketicilere ulaşabilir. Öte yandan her tüketici, dünyanın her yerinde satışa sunulan mal ve hizmetleri elde edebilir. Dünyanın herhangi bir yerindeki öğrenicinin de, sunulan her türlü bilgiye İnternet aracılığıyla ulaşması mümkündür.


4.9.1.İNTERNET EĞİTİMİ VE UZAKTAN ÖĞRETİMİN KAPSAMI

İnternet aracılığıyla uzaktan öğretim, muhasebe eğitimine önemli katkıda bulunmaktadır. Bu amaçla hazırlanacak uzaktan öğretim programlarında şu konular yer alabilir;

a. Geleneksel muhasebe ders programlarında yer alan konular,
b. Bilişim teknolojilerinin ortaya çıkardığı yeni muhasebe konuları,
c. Daha önce herhangi bir uzaktan öğretim yöntemi aracılığıyla öğretimi yapılan tüm konular,
d. Bir eğitim birimi tarafından verilen lisans, yüksek lisans veya doktora programları,
e. Sürekli mesleki eğitim programları,
f. Mesleki sertifika programları,
g. Çeşitli uzmanlık alanlarına ilişkin programlar,

Bu programların bir kısmı şu anda geçerli olan yasal ortamda yapılabilir. Bir kısmı için ise yeni yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Bu eğitim programları bir yüksek öğretim kurumu tarafından verilebileceği gibi; mesleğin içinden gelen, bu konuda uzman meslek kuruluşları (muhasebe ve denetim şirketleri, işletmeler ve en önemlisi meslek odaları) tarafından da verilebilir. Gelişmiş ülkelerde bazı özel şirketlerin “şirket üniversiteleri” olarak ifade edilebilecek oluşumlar kurarak öğretim yaptıkları bilinmektedir. Hatta bu “şirket üniversiteleri”, akredite edilme için girişimlerde bulunmaya başlamışlardır. Böylece uzaktan öğretim yoluyla, akredite edilmiş programlardan mezun olmak mümkün olabilecektir. Akredite edilmiş bir programdan mezuniyet belgesi almak, öğrenci açısından önemli avantajlar sağlamaktadır.

Bilişim teknolojisindeki gelişmelerin eğitim çalışmalarına yaptığı katkılardan bazıları aşağıda ayrıntılı şekilde incelenmiştir.

İnternet ortamı, öğrencilerin öğrenim araçlarına, diğer öğrencilere ve öğretmenlere fiziksel olarak yakın olma ihtiyacını azaltmaktadır. Bugün Türkiye’de ihtiyaç duyulan ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde yayımlanmış bir makale veya kitaba İnternet üzerinden ulaşmak mümkündür. Benzer şekilde, iki farklı kıtada, farklı üniversitelerde, farklı sınıflarda okuyan öğrenciler aynı anda ortak ders yapabilmektedirler. Bu gibi avantajlar bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmaktadır





4.9.2.İNTERNET’TEKİ EĞİTSEL İHTİMALLER

Uzaktan eğitim verenler İnternet ve www kullanmak suretiyle öğrencilerine konuları hakkında temel bilgileri vererek bir bilgi ağı haline gelmiş dünyanın bu imkanlarından faydalanmalarını sağlayabilirler. İnternetteki eğitsel ihtimaller şunlardır;

a. Bire bir haberleşmek için e-posta kullanılabilir. Eğiticiler geri beslemeleri normal postayla kıyaslanamayacak kadar kısa sürede alabilirler. Öğrenciler kendilerine ait mesajları yazılı olarak alıp ileride referans için saklayabilirler.

b. Sınıfa ait mesaj tahtası oluşturulabilir. Uzaktan eğitim alan öğrenciler genellikle birbirlerinden yalıtılmış bir ortamdadırlar. Bu sayede öğrenci-öğrenci etkileşimi sağlanabilir. Öğrenciler yardım almak istedikleri konuya ya da sorularını mesaj tahtasına yazarlar ve bu sorulara cevap vermek için diğer öğrenciler devreye girebilir. Mesaj tahtası aynı zamanda sınav zamanları, ödevler, faaliyetler gibi sınıf içi duyuru amaçlı da kullanılabilir.

c. Öğrencilerin İnternet üzerindeki konu ile alakalı mesaj tahtalarına katılmaları için teşvik edilmesi, etkileşimi artıracak ve öğrencilerin yardım alabilecekleri kaynakları da çoğaltacaktır.

d. Sınıfa ait bir “home page” oluşturulabilir. Bu sayfada sınıf ile alakalı müfredat, alıştırmalar, kaynaklar ve öğretmenin biyografisi gibi bilgiler bulunabilir. Aynı zamanda eğitici bu sayfada öğrencilere faydalı olacağını umduğu konu ile ilgili diğer İnternet adreslerine de linkler koyabilir. Bundan başka kütüphane kataloglarına ve öğrencilerin “home page” lerine de linkler koyulabilir. Bu da öğrenciler arası etkileşim imkanı sağlayabilir.


4.9.3. İNTERNET İLE EĞİTİMLE İLGİLİ GÖZÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN HUSUSLAR

İnternet yardımıyla uzaktan eğitim vermek istenildiğinde aşağıdaki konular göz önünde bulundurulmalıdır;

a. Bütün öğrencilerin İnternete erişim imkanı olmalıdır. Aksi takdirde etkileşim ve geri besleme ile ilgili imkan eşitliği şartı ortadan kalkacak bazı öğrenciler diğerleri yanında daha avantajlı duruma geçecektir. Aynı şekilde evden veya iş yerinden İnternete erişimde öğrencinin başarısını etkileyen bir faktördür.

b. Bu teknolojiye yabancı olan öğrenciler aynı anda bilgisayar, yeni yazılımlar ve İnternete bağlanma gibi zorluklarla yüz yüze geleceklerdir. Öğrencinin bilgisayarla ilgili problemlerini çözmek eğitsel bir sorumluluk haline gelebilir. Bu problemlerin nasıl çözüleceğine ait sınıf içi bir konferans düzenlemek suretiyle problemlerine kendi başlarına çözüm bulma imkanı verilebilir.

c. Bazı öğrenciler bilgisayarla verilen derslere ve e-mail göndermeye teknolojiye olan uzaklığından dolayı soğuk durabilir. Öğrencileri hemen dersin başlangıcında e-mail kullanmaya, sınıf içi ve bilgisayar konferanslarına katılmaya, mesaj tahtaları kullanmaya zorlamalı böylece vakit geçirmeden teknolojiye aşina hale getirilmelidir. Haftalık belli sayıda mail gönderme zorunluluğu getirilmesi bu konudaki katılım oranını artıracaktır.

d. Sorulan sorulara hemen cevap vermek her zaman için uygun olmayabilir. Bilgisayar konferansları öğrenci öğrenci etkileşimini artırabilmektedir. Etkileşimin az olduğu düşünülüyorsa sorulara hemen cevap vermeyip, diğer öğrencilerin cevap vermesi ve etkileşime girmesi beklenmelidir.


4.10. İNTERNET’İN UZAKTAN EĞİTİMDEKİ KONUMU VE KULLANILMASI

Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin hızla ilerlemesi; eğitimde yeniliklerin doğmasına var olanların da modern teknoloji araçlar vasıtasıyla daha da hızlanmasına neden olmuştur. Dolayısıyla eğitimde yeni kurumlar ve olgular dikkatlice incelendiğinde anlamlı öğrenmenin gerçekleşmesi sırasında ses ve görsel medya kullanımının önemi kendiliğinden açığa çıkmaktadır.Bu kurumların gelişmesiyle de; çağdaş eğitim, çağdaş üniversite modelleri oluşmuştur.

Bilgi toplumu olma yolundaki hedefimize ulaşmak için de teknolojiyi kullanmak kaçınılmaz olmuştur. Teknoloji, çağdaş insanın yaşamının en etkin bir öğesi olma yolunda hızla ilerlemektedir.

Teknoloji Destekli Eğitim Uzaktan Eğitimin temelini oluşturduğuna göre; O halde Teknoloji Destekli Eğitim nedir? sorusuna şu cevabı vermek mümkündür.

Teknoloji Destekli Eğitim; Ağ üzerinden erişilebilen, LAN, İnternet, çok ortamlılık (Multimedia) özelliklerine sahip, etkileşimli olarak hazırlanmış, pedagojik özellikleri olan, bilgi aktarmanın yanı sıra beceri kazandırmaya yönelik, eğitim alanların performanslarının bilgisayar tarafından otomatik değerlendirilebildiği ve kaydedilebildiği, herkesin kendi bilgi seviyesinden kendi algılama ve kavrama hızına göre ilerleyebildiği ve kendilerine uygun zaman ve yerde eğitim alabilmelerine imkan sağlayan kurs malzemelerinin kullanılarak yapıldığı uygulamadır” diye ifade etmek mümkündür.

Eğitim alanında birçok teknolojinin kullanımıyla öğrenci üzerindeki eğitim öğretim alanında yenilikler birbirlerini kovalamış, verimlilik de artmaya devam etmiştir. Bu gelişimler eğitimin sınırlarını zorlayarak okul ve sınıf dışına taşmıştır. Bu gelişmelerin sonucunda Uzaktan Eğitim Kavramı doğarak yaşam boyu eğitim, sınırsız eğitim, kendi kendine öğrenme olguları gelişmiştir.

Uzaktan Eğitim başlıca şu üç temel öğe üzerine kurulmuştur;

1. Öğretim sürecinin çoğunda öğrenci ve öğretmenin ayrı mekanlarda olması,
2. Öğretmen ve öğrenciyi birleştirecek, ders içeriğini iletecek eğitim medyasının var olması,
3. Öğretmen veya eğitim veren birey ile öğrenci arasında iki yönlü bir iletişimin” sağlanması, eğitim sürecinde öğrenci değerlendirmesinin sağlanmasını içeren eğitim organizasyonun etkisidir.


İnternetin uzaktan eğitimde kullanılması ise;

İnternet; birçok bilgisayar sistemini bir protokol ile birbirine bağlayan dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen büyük bir kitlesel iletişim aracıdır. İnternet bilgiye kolay, ucuz, hızlı ve güvenli ulaşmanın, onu paylaşmanın en modern yoludur. İnternet, üretilecek bilgilerin dolaşım sistemi görevini üstlenmiştir.

İnternet; International Network kelimelerinin kısaltılıp birleştirilmesiyle elde edilmiştir. Adından da anlaşıldığı gibi bilgi “uluslararası bilgisayar çağı” olarak bilinmektedir.

İnternet ve bilgi teknolojilerinin gelişmesi, son yıllarda özellikle ABD’nde derslerin İnternet ortamına taşınmasına yol açmıştır. Asenkron öğrenme diye adlandırılan bu yaklaşım geleneksel ders saati ve derslik kısıtlarını yok ederek, herhangi bir yerde herhangi zamanda öğrenme imkanını getirmektedir. Öğretme yerine öğrenmeyi destekleyen bu yaklaşım, İnternet üzerinden oluşturulan tartışma grupları ile öğrenciler arası ve öğretim elemanı ile öğrenci arsındaki iletişimi de sağlamaktadır. Etkileşimli sayfalar, çoklu ortam uygulamaları içeren bu tür dersler aktif öğrenmeyi desteklemektedir.

İnternet; Bir Demokrasi Platformu: Kişilerin her konudaki fikirlerini özgürce ifade edebildikleri bir ortamdır.
Hayatı Kolaylaştırıcı: On-line alışveriş servisleri, sohbet ortamları, gazeteleri, on-line TV-radyolarıyla yaşam şeklini değiştirip, kolaylaştırmaktadır (İnternetin Sosyal Yönü).

Tüm tanımların arakesitinde yer alan ise: Bilgiye Ulaşım, Paylaşım ve Kullanımdır.
Bir Topluluk: 100, 000, 000’den fazla insanın etkileştiği, kendi yazısız kurallarını oluşturan büyük bir topluluktur.

Bir Kütüphane: Pek çok yararlı bilginin bir tuşa basmak kadar yakın olduğu büyük bir kolay erişimli kütüphanedir.

Dev Bir Bilgisayar Ağı: Dünya Üzerinde 10, 000, 000’un üzerinde bilgisayar bu ağa bağlıdır.

İletişim teknolojilerinin harikası olan İnternet ile “yarının teknolojisi emrinizde” sloganı yerini almış olacaktır. Yaşamın birçok boyutunda bugünden yarının teknolojisi kullanılmaktadır.

İnternet yaşamın her parçasının içerisine girerek, yaşamın tüm boyutlarını değiştirmeye devam etmektedir. İlkokuldan, Üniversiteye kadar olan eğitim devresi, uzaktan eğitim, meslek içi eğitim bu teknolojiden en fazla yararlanılan çalışmalardır. İnternet ve onun temsil ettiği bilgi teknolojilerinin eğitimi nasıl etkileyeceği, konusuna olumlu yönde sıcak bakılsa da henüz aydınlığa çıkmayan tartışılmakta olan bazı yönleri mevcuttur.

İnternet için, okullarda bilgisayar okur yazarlığından, derslerde bilgi teknolojileri desteğine, öğrencilerin kendi kendine bilgiye ulaşmalarını ve öğrenmelerini bu öğrenmeyi öğretmenin yazılım yoluyla yönlendirmesine ışık tutar düşüncesi yoğunlaştığından hızla benimsenmiştir.

Günümüzde uzaktan eğitimde en verimli olan teknoloji; çift yönlü olması, daha ucuz olması, iletişim yollarını ve yazılımlarını desteklemesi nedeniyle esnek bir yapıya sahip olan İnternettir demek doğru olur. İnternet dünya da en çok kullanılan, hızlı, eksiksiz bilgi transferi yapan ve en yaygın iletişim aracıdır.

Uzaktan Eğitimin amacının daha iyi kavranabilmesi ve İnternetin de bu ortamda rolünün ne olduğunun anlamak için; Uzaktan Eğitim metodunun sağladığı yararların farkına varılması gerekir.

a. Mekan ve zaman kavramındaki problemleri ortadan kaldırır,
b. Eğitim sürecini demokratikleştirir,
c. Yaşam boyu eğitim sağlar,
d. Bireysel öğretim gerçekleştirilmektedir,
e. Kendi kendine öğrenme gerçekleşmektedir,
f. Öğrenmede özel yetenekler gelişmektedir,
g. Kendi kendine öğrenme sonucunda kişinin kendisine olan öz çevre koşullarından bağımsız tutarlılık gösterir.
h. İlginin artması, bireysel katılım, karşılıklı etkileşim, başarının artması eğitime ilgiyi artırır.

Yukarıdaki faktörlerin başarıya ulaşması için kullanılan teknolojilerin özelliklerinin ve bilinçli kullanım şeklinin öneminin büyük olması kadar iyi yazılımlara da ihtiyaç vardır. Çift yönlü etkileşim özelliği İnternetin diğer teknolojilerden farklılığını göstermektedir.

21.yüzyılda yeni eğitim şekli, hızla çağdaş olma yolunda ilerlemektedir. Yeni sistem, bilgi edinmekten çok bilgiyi oluşturmayı, analiz ve sentezlerden yeni sonuçlar çıkarmayı ve bilgi birikimlerini paylaşmayı amaçlamaktadır.

Bütün yeni teknoloji kullanımında olduğu gibi; önce eğitimcilerin işin farkına varmalarını sağlamakta yarar bulunmaktadır. Kullanım alanları ve verimli kullanım şekilleri, eğitimciye ve öğrenciye sağlayacağı yararları yaşayarak hissetmesi sağlanmalıdır. Çünkü; günümüzde İnternetin, okullara girmesine, bu teknolojilerin kullanımına karşı çıkan yoktur ancak yapılmaya çalışılanların eğitim olup olmadığına şüpheye düşen ve sorgulayan eğitim bilimcileri halen mevcuttur.

Uzaktan Eğitimin gerçekleşmesi için İnternet alt yapısının oluşması, işin çözümlenmesi için yeterli değildir. Senkron ve asenkron sunumlarda gerçekleştirilmesi gereken çok hassas bazı hususların göz ardı edilmemesi de gerekmektedir.

İnternetin uzaktan eğitim sistemlerinde kullanılmasıyla; sanal ders, sanal dershane, e-posta ile haberleşme, sanal gazete, tartışma ortamlarında tartışma gruplarının düşüncelerini dile getirme ve paylaşma ile sanal akademik danışmanlıktan da sık sık bahsedilmeye başlanacaktır

İnternet, bilgisayarlar arasında geçiş yapma imkanı tanıyan, bilgi değişiminde ve iletiminde kullanılan en büyük bilgisayar ağıdır. Coğrafi sınır tanımaksızın, İnternete bağlı olan her bilgisayar birbiriyle ilişki kurabildiğinden, İnternet kullanıcıları aşağıdaki hizmetlerden yararlanabilmektedir.

a. Bilgi merkezlerinin kataloglarını, bilimsel makaleleri ve raporları incelemek,
b. Çeşitli konularla ilgili olarak, bütün ülkelerden kişiler arasında gerçekleşen tartışmalara katılmak,
c. Elektronik dergilerden ve duyuru bültenlerinden yararlanmak,
d. Haberleşmek üzere elektronik postayı kullanmak,
e. Uzaktan veri tabanlarına erişmek,
f. Bir bilgisayardan, diğerine dosya aktarma ve veri değiştirmek,
g. Araştırma ve yayın yapmak,
h. Bireysel iletişim ve eğlenceli etkinliklerde bulunmak,
i. Yazı, grafik, görüntü, ses ve canlandırama içeren çoklu ortam-multimedya’daki bilgilerden faydalanmak,

İnternetin bilgi hizmetlerine katkıları ve kullanım alanları da aşağıda belirtildiği gibidir;

a. Bilgi merkezleri katalog fişlerini elektronik ortama aktardıklarından; etkileşimli olarak bilgi taraması yapmak,
b. Bilgi merkezlerinden istenilen konularla ilgili araştırmalar yapmak, bibliyografik bilgiye ulaşmak, özet ya da tam olarak belgeye erişmek;
c. Her türlü elektronik kitap, dergi ve yayınları kullanmak,
d. Yapılan anlaşmalar gereği, elektronik istek formu aracılığı ile kitap ve fotokopi sağlama hizmetleri sunmak,
e. Kullanıcıların sorularını cevaplayarak müracaat hizmetleri vermek,
f. Veri tabanlarından bilgi taraması yaparak elektronik posta ile göndermek,
g. Haberleşme, tartışma, bilgi alışverişi, işbirliği ile iletişimi gerçekleştirmek,

Uzaktan eğitim alanlara da yukarıdaki hizmetler büyük imkanlar tanımaktadır. İnternet üzerinde bulunan diğer bilgisayarlara erişilmekte ve bilgi alınmaktadır. Paralı veya parasız olarak elde edilebilecek şifre ile uzaktan eğitim kapsamında dersler alınabilmektedir. Eğitim kurumları, öğretmenler, öğretim üyeleri, teknik personel ve diğer ilgililerle sürekli işbirliğine gidilerek uzaktan eğitim kapsamında verilen hizmetlerin tümü sağlanmaktadır. Karşılıklı etkileşim, imkanlarından, telekonferanslardan ve çok geniş imkanları sunan bilgi merkezi hizmetlerinden yararlanılmaktadır. İnternet bağlantısıyla ve/veya İnternet desteğiyle uygulanmakta olan uzaktan eğitim programlarını gerçekleştiren kurumlar oldukça yaygınlaşmaktadır.

Türkiye’de bilgi merkezleri bütün bilgi merkezleri ve bilgi kaynaklarıyla uzaktan eğitim alanlara hizmet verilmektedir. Bir çok bilgi merkezinin İnternette bağlantısı bulunmaktadır. İnternet kullanımıyla haberleşme, elektronik posta, uzaktan veri tabanlarını tarama ve bibliyografik kontrol hizmetlerinden yararlanılmaktadır.


4.11. İNTERNET ARACILIĞI İLE UZAKTAN EĞİTİM MODELİ

Eğitilen çeşitli guruplar içerisinde, yetişkinler, uzaktan eğitim öğrencileri, eğitimine uzun bir aradan sonra yeniden başlayanlar, veya örgün eğitim alanlar bulunabilir. Bu yüzden, bir eğitim çevresinde, eğiticinin sürekli olarak neyi kime öğrettiğinin bilincinde olması gereklidir. Yüz yüze eğitimin (örgün eğitim) temel öğesi olan öğrenci-eğitimci iletişiminin, uzaktan eğitimde kısmen yerini alabilmesi için, yeni yaklaşımlardan yararlanılmalıdır. Uzaktan eğitim teknolojisi, uzaktan eğitimi, yüz yüze eğitime bir alternatif olarak sunmak için, büyük bir hızla gelişmektedir

Günümüzdeki en yaygın uzaktan eğitim araçları, bilgisayara dayalı iletişim araçları olan, e-posta, elektronik pano, Web sayfaları, tele ve video konferansıdır. Uzaktan eğitim, yetişkinler ve üniversitelere uzak mesafelerde yerleşik öğrenciler için uygun bir eğitim sistemidir. Bununla birlikte, uzaktan eğitim, Türkiye gibi gelişmekte olan, ve üniversite sayısı yeterli olmayan ülkelerde, daha çok öğrenciye üniversite eğitimi sağlamada etkin olarak kullanılabilir. Günümüzün teknolojilerinden yararlanarak, uzaktan eğitim sisteminin yaratılması Türkiye’deki yüksek eğitim sistemine büyük katkıları olacaktır.

Web’e dayalı uzaktan eğitimin uygulanmasında göz önüne alınması gereken konular şunlardır:

a. Bu tür eğitimin amacı: Eğitimin neden yapıldığı ve sonunda ne başarılacağı çok açık olarak belirlenmelidir.

b. Uygun pedagoji: Yukarıda tanımlanan amaca uygun pedagojik yaklaşımın belirlenmesi gereklidir.

c. Amaca uygun araçların belirlenmesi: Günümüzde Web’e dayalı eğitim için çok sayıda yazılım aracı geliştirilmiştir. Genelde her bir araç belli bir amacı hedeflemektedir. Bunlardan, amaca en uygun olanını seçmek bu tür eğitimden elde edilecek verimi artıracaktır.

d. Uyarlama: Etkin etkileşim, yalnızca bir yazılım aracının seçilip kurulması ile sınırlı değildi.Öğrencilerin eğitim sürecine katılımı özendirilmeli, karşılaşılacak problemlerin ve yanlış öğrenci davranışlarının erkenden belirlenip gerekli tedbirlerin alınması sağlanmalıdır.

E-posta, tartışma listesi, chat ve tartışma ortamı gibi iletişim ve ortak kullanım araçları, öğrenci yönlendirme, diyalog, ve uygulama işlevleri için kullanılmaktadır. Eğitici, bunlarla birlikte, kendi kendine öğrenme araçları/uygulamaları ve öğrencinin çalışmasının izlenmesi ve geri besleme için araçlar geliştirir. Hazır bir yazılım yardımı ile de, öğrencinin değerlendirilmesi yapılabilir ve diğer aktiviteleri izlenebilir. Öğrenciler, daha önceden hazırlanmış on-line sınavları ve ödevleri elektronik ortamda eğiticiye iletebilirler.

Elektronik ortamdaki bu eğitim yaklaşımı yüz yüze eğitimin zenginleştirilmiş bir biçimi olarak ortaya çıkmaktadır. Bazı eğiticiler, derslerinin Powerpoint sunumlarını, uzaktan eğitim öğrencilerinin yararlanması için dersin Web sayfalarına yerleştirmektedirler. Eğiticiler Web’e dayalı eğitimdeki deneyimlerini diğer eğiticilerle paylaşmak üzere bir tartışma ortamı, herhangi bir web adresinde bulundurabilirler.

Geleneksel uzaktan eğitim öğrencilerinin karşılaştığı bir takım problemlerin çözülmesinde web’e dayalı uzaktan eğitimin getirdiği bazı avantajlar bulunmaktadır. Geleneksel eğitimde karşılaşılan problemlerin bazıları şunlardır:

a. İletişimin eksikliği ve öğrencilerin izole olması,
b. Öğrencinin eğiticisi ile iletişim kurmasındaki çekingenlik,
c. Bir eğitim kuruluşunun parçası gibi hissedememek,
d. Arkadaşlık ortamının bulunmaması,
e. Ders materyalinin öğrenciye zamanında ulaştırılamaması,
f. Eğiticiden yetersiz geri beslemedir.

İyi planlanmış Web’e dayalı uzaktan eğitim yukarıdaki problemleri çözmek ya da hafifletmek için yararlıdır. Örneğin, öğrenciler arkadaşları ile sosyal bir ortam yaratmak için elektronik panoları veya tartışma listelerini kullanabilirler. Gerçekten de, Web sayfalarının en popüler kullanım alanı, iletişim bölümleridir. Özellikle, uzaktan eğitim öğrencileri, eğiticiye, kütüphaneye, ve diğer öğrencilere ulaşımı çok yararlı bulmaktadırlar. Çoğu, bu yaklaşımın kendilerinin dersin ve üniversitenin bir parçası gibi hissetmelerine yardımcı olduğunu belirtmişlerdir.

Eşitlik ilkesine uyum, on-line eğitimde karşılaşılacak önemli problemlerden biridir. Bu eğitime katılan öğrencilerin hepsinin bir bilgisayara ve dolayısı ile Web’e ve diğer kaynaklara erişime sahip olması beklenemez.

Sonuç olarak, verilen her dersin bir de uzaktan eğitim amaçlı versiyonunu hazırlamak mümkün olup, bunların çoğu on-line olarak sunulabilir. Bir iki istisna dışında, hem örgün hem de uzaktan eğitimde aynı ders kitabı kullanmak mümkündür. Ders kitabına ek olarak, çalışmayı yönlendirici ve diğer okuma materyallerini öğrenciye iletmek mümkündür.


4.11.1. İNTERNET ARACILIĞI İLE UZAKTAN EĞİTİM MODELİNİN TÜRK ÜNİVERSİTELERİNE UYARLANABİLİRLİĞİ

Bilindiği gibi, Türkiye’de lise mezunlarının ancak yaklaşık olarak %20’si üniversitelere kabul edilmektedirler. Eğer web teknolojisi, ülkenin eğitim sistemine uygun olarak geliştirilirse, lise mezunları için yeni bir yüksek eğitim imkanı hazırlanmış olacaktır. Orta Doğu, Bilkent, Hacettepe, Ege ve İstanbul Teknik gibi üniversitelerin bu tür bir eğitim için gerekli altyapıya sahip oldukları düşünülmektedir. Bu iyi isim yapmış üniversitelerin uzaktan eğitime başlamaları, halk arasındaki uzaktan eğitime karşı olan olumsuz düşünceleri de silecektir.

Türkiye’deki üniversitelerin uzaktan eğitime bakışları ve yapılacak ön hazırlıklar şöyle açıklanabilir:

a. Hazırlık: Türkiye’deki bazı üniversitelerde, öğretim üyeleri, dersleri için web sayfaları düzenlemeye başlamışlardır. Öğrenciler, bu sayfalara erişerek, ders notlarına, diğer kaynaklara, örnek sınavlara bakabilmektedirler. Öğretim üyeleri, web içeriğini dinamik hale sokarak, yüz yüze ders saatlerinin azaltmayı amaçlamaktadırlar. Doğal olarak, üniversitelerin gerekli yasal düzenlemeleri yaparak, web üzerinden ders verme yolunu açmaları gerekmektedir.

b. Değerlendirme: Öğrenci değerlendirmesi, on-line hazırlanmış ödevlerle, hafta sonlarında yapılacak ara sınavlarıyla ve de dönem sonlarında yapılacak final sınavı ile yapılabilir. Bunun eğitime getireceği yük fazla olmayacaktır. Derse on-line bağlantı süreleri, ve on-line derse katılım (e-posta, chat servislerini kullanım) son değerlendirmeye katılabilir.

c. İletişim/Etkileşim/Devamlılık: Bazı derslerin gereği olan laboratuar çalışmaları ara tatillerde tamamlanabilir. Bununla birlikte, dönem içi bazı deneysel çalışmalar için benzetim (simulation) yazılımlarının hazırlanması gerekir. Bire bir görüşmeler ve grup çalışmaları için dönem arasında eğitici ile öğrencilerin bir araya gelmeleri de sağlanabilir. Böylece, uzaktan eğitim alanların üniversite atmosferini görüp, yaşamaları mümkündür. Özellikle, mühendislik fakültesi öğrencileri yaz aylarında staj yapma durumundadırlar. Uzaktan eğitim öğrencileri, yaz döneminde açılacak olan Web’e dayalı derslerde üniversite kampüsünün tanıdığı tümü imkanlardan yararlanılması düşünülebilir.

d. Ders Materyalleri/Kaynaklar/Araçlar: Örgün eğitimde kullanılan ders kitaplarından bir kaç ek materyalle birlikte uzaktan eğitimde de yararlanılabilir. Ek materyal olarak on-line çalışma notları, deneme sınavları, diğer sitelere bağlantılar, video, ve CD kayıtları olabilir.

e. Tesisler: İnternet erişimi olmayanlar için, üniversitelerde ortak kullanıma 24 saat açık bilgisayar laboratuarları kurulmalıdır. Ders kayıt ücretlerinin sunulan imkanlara göre ayarlanması uygun olur. Belirlenen zamanlarda, uzaktan eğitim yürüten ders yardımcılarının birebir iletişim için hazır bulunmaları sağlanmalıdır.

f. Etkileşim: Öğrenci-eğitici, öğrenci-öğrenci iletişimi uzaktan eğitimin başarısındaki en önemli etkenlerden birisidir. Bu etkileşim olmadığında, web’e dayalı uzaktan eğitimin, mektupla öğrenim (bağımsız çalışma) modelinden bir farkı olmayacaktır. Etkileşim, İnternet araçları, telefon, web’e dayalı çalışma notları, ve yerleş keler ile sağlanacaktır.

g. Eğitici Desteği: Araştırma görevlileri zaman zaman diğer siteleri ziyaret etmelidirler. Ayrıca, öğrencilerin periyodik olarak üniversite kampüslerinin ziyaretleri düzenlenmelidir. Daha ileri aşamada ise video ve sesli tele-konferans düzenekleri kurulmalıdır.

Aşağıdaki Tablo 7’de Web’e dayalı uzaktan eğitimdeki temel unsurlar verilmektedir. Türkiye’de başlatılacak benzer programların en azından buradaki unsurları yakalamasının gerekliliği düşünülmelidir.

Tablo 7. Uzaktan eğitimin temel unsurları

Unsur CSU
Ders Materyali On-line çeviri H
On-line sözlük E
On-line ders notu E
On-line test E
(Basılı)ders materyali E
On-lineders materyali E


On-line bir eğitim forumu yaratmak işi zaman alıcı olup, bir çok hüner, ve iyi bir planlama ister. Buna karşılık, Web’e dayalı sınıftaki iletişimin kurulması, heyecan verici ve ödüllendiricidir. Bu eğitimle birlikte, yüz yüze eğitimde karşılaşılan bir çok problemin çözümü için gerekli özgür bir eğitim ortamı yaratılmaktadır. Ayrıca, Web’e dayalı eğitimle birlikte yeni eğitim imkanları sunulmaktadır.

Web’e dayalı uzaktan eğitim modelinin başarıya ulaşması için gerekli görülenler şöyle özetlenebilir:

a. Web’e dayalı uzaktan eğitim alt yapısını kurmada öncülük edecek;
b. Gerekli teknolojiyi, kuracak, işletecek, ve ileriye götürecek;
c. Destek elemanlarını eğitecek;
d. Web için ders materyali hazırlayacak;
e. Kaynakları yönlendirecek,
Yeni bir Eğitim Teknolojileri Merkezi kurulması (ETM)’dır.

Türkiye’deki bazı üniversitelerin kısa bir süre içerisinde, Web’e dayalı uzaktan eğitime başlaması ile, üniversiteye giremeyen bir çok lise mezununa yeni imkanlar sağlanması mümkün olacaktır. Ancak, bu çalışmaların yönetmeliklerle denetimi yapılmalıdır. YÖK tarafından çıkarılan uzaktan eğitim yönetmeliği denenip, geliştirilmelidir. Sonuç olarak, ileriki yıllarda, bu imkanın, üniversitelere giren öğrenci sayısını %25-50 oranında artırabileceği beklenmektedir.


4.11.2. EĞİTİM VE ÖĞRETİMDE UZAKTAN ERİŞİM

Bilgisayar teknolojisi, 1980’lerden, İnternet 1990’lardan itibaren yoğun olarak; eğitim alanına, bilgi alışverişinin yeni bir yolu olarak, amaç değil yeni bir araç olarak girmiştir. Bugün eğitim ve öğretim konusunda kullanılan yöntemlerin, içinde yeni ufuklar açarak bilgi toplumunun temellerini atmasıyla bir reform oluşturduğu söylenebilir. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki üniversiteler bu teknolojinin mimarlık öğretimi de dahil olmak üzere çeşitli mesleki öğretimlerinde farklı kullanım ve etkileşim imkanları ile stratejileri ve yöntemleri geliştirmektedirler. Bu bağlamda başlattıkları ve halen sürdürdükleri araştırma projeleri de hızla devam etmektedir. Bazı üniversiteler bu konuda araştırma enstitüleri dahi kurmuşlardır. Bugün Türkiye, gelişmiş ülkelerin kazandığı bu teknolojik deneyimden yararlanarak kendi metodunu oluşturmak durumundadır. Ancak bu tecrübe iyi incelenerek kazanılan olumlu deneyimler doğrultusunda değişen yeni teknolojileri izleyerek ve yeni önerilerle katılarak geliştirilmelidir. Bilgisayar teknolojisinin etkisiyle ve İnternet erişimiyle değişen mimarlık öğretiminde, ders içerikleri ve uygulama yöntemleri bağlamında ülkemizdeki üniversitelerde uygulanan programın güncelleştirilmesi çok önemlidir. Bu bağlamda, bilgisayar bir öğretim aracı olarak, bir sunum aracı olarak, araştırma ve iletişim açısından bir eğitim aracı olarak önem kazanmaktadır. Bu açıdan İnternetin yüksek öğrenim programlarında kullanımı ve etkinliği hem uluslararası hem de ulusal düzeyde öncelikle açıklanmalıdır.


4.11.3.ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA İNTERNET KULLANIMI

Bilgisayar teknolojisi geleneksel sisteme kıyasla dinamik bir yapı ile öğretim programlarında hem konu hem de yöntem bağlamında yerini almıştır. Ancak bu konuda gelişmiş ülkelerde bile daha iyiyi bulmaya yönelik olarak halen araştırmalar devam etmektedir. Bazı eğitim kurumları öğretimlerinde bu teknolojiden yararlanmak üzerine edindikleri tecrübeyi İnternet ortamında diğer insanlarla paylaşmakta ve fikir alışverişinde bulunmaktadırlar. Öğrencilerin kendilerine uygun bir zaman ve süre içinde, istenilen sıklıkta ve kendi kendine öğrenmeleri de İnternet ortamı ile sağlanabilmektedir. Bu hem öğrencilerin doğru ve görselliği olan bilgilere ulaşmalarına hem de sunum tekniği, çizim ve ifade teknikleri, bilgilerin üç veya iki boyutlu etkileşimli geçişlere sahip bir yapıda sunulması ile daha kalıcı ve zevkli bir çalışma ortamına sahip olmalarını sağlamaktadır. İnternet üzerinden erişimli olarak ulaşılabilen yeni öğretim yapısı zamandan ve yerden bağımsız olarak çoklu ortam-multimedya özelliklerini de barındırarak öğretim programlarında karşılıklı katılımı sağlayabilen bir fırsat yaratmaktadır. Bu bağlamda, artık pasif bir öğretim yapısından söz edilmemektedir.


4.11.4. GELİŞMİŞ ÜLKELERDEKİ VE TÜRKİYE’DEKİ YAPILANMA

Gerek ilköğretim ve lisede gerekse mesleki öğretimde İnternet kullanımı özellikle gelişmiş ülkelerde hızla etkinliğini artırmaktadır. Görüntü, yazı, ses ve grafiğin aktarımı ile gerçekleşen hız ve kolaylık bugün öğretim programlarında önemli avantajların kazanılmasını sağlamıştır. Örneğin, MIT’ de DSOF fakültesinde kurulan Studio Net mimarlıkta uzaktan eğitim üzerine geliştirilmiş bir modeldir. Sistem tamamıyla bilgisayar ağları üzerinden grafik görüntünün aktarımına dayanmaktadır. Bu aktarım etkileşimli bir yapıda kurgulanmıştır. Henüz 1996 yılında prototip olarak deneme grupları arasında bilgi aktarımı üzerine kurulmuş olsa da bu deneyim İnternet ortamında gerçekleştiğinden tüm dünya ile etkileşimli bir yapıya kavuşturulmaktadır. Sistem, sadece İnternetin iki tarafındaki öğrenci ve akademisyenleri bir araya getirmekle kalmamış aynı zamanda özel sektörün de bu sisteme bilgi bağlamında destek vermesini sağlamıştır. Bu sistem ile öğrenci jürileri İnternet üzerinden yapılmıştır. Sistem ABD’deki mimarlık okullarını MIT merkezinde Net-tabanlı bir öğretim için bir araya getirmeyi de hedeflemektedir. Benzer bir uygulama Hong Kong Üniversitesi tarafından da denenmektedir. Üniversite öğrencileri arasında açılan yarışmada, yarışmaya katılma şartı olarak, katılan proje gruplarında en az bir yerel öğrencinin olması aranmıştır. Bu durumda proje gruplarının çalışması ve ortak projeleri geliştirmeleri daha çok web siteleri ve e-mail imkanı ile olduğu gözlemlenmiştir. Kazanan projeler İnternet üzerinden yayınlanmaktadır. Öğrenciler artık geleneksel sistemde olduğu gibi belli saatte belli mekanda öğrenim görmemektedirler. Hatta bilişim teknolojisi sayesinde farklı kültürlerle birlikte düşünce üretmeye, ortak çalışmalar yapmaya başlamışlardır. Artık herhangi üniversitenin sunduğu veya değerlendirdiği mimarlık eğitimine evrensel çapta bir katılım söz konusu olabilmektedir.


Ülkemizde İnternetin öğretim programlarında kullanımı çok etkin değildir. Mimarlık okulları üzerinde yapılan bir araştırmada İnternet daha çok e-mail ile haberleşme konusunda kullanılmaktadır. Ders içerik ve yöntemlerinde henüz tam olarak yer almamaktadır.




4.12. İNTERNET’İN EĞİTİM AMAÇLI KULLANILMASI

Her an yeni bir gelişmeyle karşılaştığımız günümüzde, teknolojinin sağladığı kolaylıklar hayatımızın her alanında kendine yer bulmuş durumdadır. Bilgisayar ve İnternetin eğitim amacıyla kullanılması da bu gelişmelerle birlikte son yıllarda dünya gündemine girmiş bir konudur. İnternetin eğitim amaçlı kullanımından bahsedildiğinde, uzaktan eğitimden sınıf içi eğitime kadar birçok konu gündeme gelmektedir. Bu geniş konu içerisinde özel olarak İnternetin eğitim amaçlı kullanımını “Öğretmen Merkezli Eğitim” ve “Öğrenci Merkezli Eğitim” olarak iki ana başlık altında incelemek mümkündür.

Eğitim alanında yapılan çalışmalar sonucunda, üç farklı öğrenme şeklinin olduğu artık çok iyi bilinen bir gerçektir. Bir genelleme yapılırsa, öğrencilerin bu üç çeşit içinde eşit olarak dağıldığını kabul edebilir. Buna göre, sınıfların yaklaşık üçte biri görerek öğrenmekte, diğer üçte biri yaparak öğrenmekte ve sadece kalan üçte biri dinleyerek öğrenme yeteneğine sahiptir. Bu durum bize okullarımızda halen uygulanan anlatmaya dayalı eğitim sisteminin öğrencilerimizin sadece üçte birine hitap ettiğini göstermektedir. Geriye kalan üçte ikilik bölümü de öğrenir hale getirebilmek için onların öğrenme yeteneklerine uygun bir yöntem kullanılması gerekmektedir.

Bu açıdan düşünüldüğünde akla ilk gelen yöntem sunduğu büyük imkanlarla bilgisayar ve İnternet destekli eğitimdir. Çağımızın en önemli teknolojik aracı olan bilgisayar, çocukların ilgisini çekerek hem derslerdeki dikkati hem de öğrenme hızını ve kalıcılığını artıracaktır. İlginin artması bilgilenmeyi de beraberinde getirecektir. Gençlerin televizyona olan ilgisi göz önüne alınarak geçtiğimiz 20 yıl içerisinde televizyon ve video destekli eğitim okullarda uygulanma imkânı bulmuştur. Aynı düşünce yapısı bugüne uyguladığında, bugünün çocuklarının televizyondan çok bilgisayara olan ilgilerini doğru yönde kullanarak öğrenci öğrenme konusunda motive edilebilir. Bilgisayarın eğitim alanına adapte edilmesinin üç temel nedeni vardır:

a. Öğrencilere gelecekte lazım olacak bilgisayar kullanma bilgisinin verilmesi.
b. Eğitim sistemin yeniliklerden faydalanması.
c. Öğrenci başarısının artırılmasıdır.

İnternetin eğitimde kullanılması uzun süredir düşünülen konulardan biri olmakla birlikte halen araştırma safhasındadır. Bilgisayar teknolojisinin eğitimde kullanılmasına en büyük iki engel ekonomik yetersizlikler ve öğretmenlerin teknik bilgisidir. Bilgisayarın eğitim alanında kullanılması için gerekenlerin başında öğretmenin eğitilmesi, okulun altyapısının bulunması ve konuların bilgisayar destekli anlatılacak şekilde düzenlenmesi gelmektedir.

İnternet destekli eğitimi iki ana başlık altında değerlendirilebilir:
a. Öğretmen merkezli uygulama.
b. Öğrenci merkezli uygulama.


4.12.1.ÖĞRETMEN MERKEZLİ UYGULAMA

İnternet destekli eğitimin öğretmen merkezli değerlendirilmesinin şu özellikleri vardır;

a. Ders kaynağı: İşlenecek konular ile ilgili olarak değişik kaynaklardan dersi zenginleştirmeğe yönelik ilgi çekici örnekler bulunabilir. Ders yoğunluğu esnasında öğretmenin farklı kaynaklara ulaşmasını çabuklaştırır. Eğitimle ilgili web sayfalarına yerleştirilmiş soru kaynaklarından yararlanılarak daha iyi bir ölçme değerlendirme veri tabanı oluşturulabilir.

Örneğin web sayfasında ikinci dil olarak İngilizce eğitim veren öğretmenler için, konulara göre hazırlanmış düzenli küçük quizler bulunmaktadır. Bu quizler kaynak olarak alınıp öğretmen tarafından değişik sınav ve quizlerde parçalar halinde kullanılabilmektedir. Okulda bir İnternet sınıfı var ise, sınıf ortamında öğrencilere bireysel uygulamalar yaptırılabilir.

b. İletişim kaynağı: İnternet dünyasında akla gelebilecek her branş ve ilgi alanına yönelik bir çok haberleşme grupları (listserver) bulunmaktadır. Öğretmenler arası iletişimde bu yolla çok yararlı çalışma ve projeler yürütülebilmektedir. Gerek konularla gerek bunların uygulamaları ile ilgili ortak problemlere daha çabuk cevap bulunabilmektedir. Yeni öğretmenlerin tecrübeli öğretmenlerin bilgisinden faydalanması da sağlanmış olmaktadır.

Her öğretmenin her konuyu farklı anlattığı göz önüne alınırsa, bu farklı anlatım tarzlarının ve yaklaşımların İnternet vasıtası ile paylaşılması öğretmenlerin anlatım tekniklerine zenginlik getirmiş olur.


4.12.2.ÖĞRENCİ MERKEZLİ UYGULAMA

İnternet destekli eğitimin öğrenci merkezli değerlendirilmesinin ise şu özellikleri vardır;

a. Öğretim amaçlı: İnternet, her şeyden önce öğrenci için de çok geniş bir bilgi kaynağıdır. Ders dışında bilgisini geliştirmek isteyen öğrenciye sıkıcı olmayan renkli, görsel bir bilgi kaynağı sunulmaktadır. Kuru bir bilginin verilmesinden öte resimler ile desteklenmiş eğlenceli bir bilgi kaynağıdır. Bu yönüyle öğrenciyi bilgiye çekecek ve onu saatlerce, bilgi ile baş başa bırakabilecek niteliktedir. Sınıf içi kullanımda da aynı özellikler nedeniyle monotonluktan uzak dersler işlenebilir, öğrencilerin ilgisi konuya daha çok çekilir, dersler sıkıcı monolog havasından çıkarak interaktif bir sınıf ortamı sağlanır.

Burada, önem verilmesi gereken nokta, bilgisayar ve İnternetin eğitim amacıyla kullanılması alışkanlığını sağlamaktır. Öğrencilere verilecek yıllık dönem ödevleri İnternet kaynaklı olma şartıyla verilerek öğrencilerin İnternette istenilen bilgiye ulaşma konusunda gelişmeleri sağlanabilir. Geleceğin insanının sahip olması gereken bu özelliğin küçük yaşta kazanılması kişiye her zaman için bilgiye bir adım önce ulaşma fırsatı verecektir.

b. Sosyal amaçlı: İnternete bağlı okullar arasında kültürel ya da bilimsel amaçlı projeler düzenlenerek, öğrencilerin dünya kültürlerini tanıması, farklı kültürlere karşı anlayışının gelişmesine katkı sağlanabilir. Bunu ulusal çapta da düşünürsek, ülkemizin farklı coğrafyaları ve bu coğrafyaların kültürel yapıları hakkında çok yararlı çalışmalar yapılabilir. Bu tip projeler Amerika’da bir çok okulda uygulanmakta, aynı zamanda öğrencilere öğrendikleri yabancı dili kullanma fırsatı da verilmektedir. Bu tür projeler çoğunlukla ders dışı etkinlikler olarak değerlendirilebileceği için, öğrencilerin zaman kullanma ve değerlendirme alışkanlıklarına önemli katkılar beklenebilir.

İnternetin eğitime katkı sağlayacağı bir gerçektir ve yukarıda sayılanlar yapılamıyacak çalışmalar değildir. Ülkemizin ekonomik durumu ve genel olarak okullarımızın sınıf sıkıntısı gözönünde bulunduruldugunda aşağıdaki özellikleri anlatılan eğitim projesininin uygun olacağı düşünülmektedir.

Bilgisayar sınıfının haricinde bilgisayara bağlı küçük boyutlu bir sinevizyon cihazının bulunduğu bir İnternet odası bu teknolojinin okullarımızda kullanılmasına imkan verebilir. Fakat İnternetin derste kullanılması için çok büyük bir hazırlık ve organizasyon gerekmektedir.

Her dersin konulara göre öğrencilere yıllık ödevler verilirken, o konu ile ilgili İnternet sayfalarının bulunması ve geniş özetlerinin dökümü istenebilir. Bu tür bir çalışma hem öğrencilere İnternet üzerinde araştırma yapma kabiliyeti kazandırır, hem de toplanması gereken çok geniş bilginin çok daha kısa zamanda toplanmasını sağlar. Bu ilk etaptan sonra öğretmenlerin her konu bazında öğrencilerin topladıkları kaynakları gezerek, derste kullanılacak şekilde bir ders planı hazırlamaları gerekir. Bu plan daha çok ziyaret edilmesi gereken URL adreslerinin sıra ile yazılması, genel bir özeti ve o sayfa içinde ziyaret edilecek noktalar ve vurgulanması gereken konular şeklinde olabilir. Daha sonra derse girmeden önce bu web adresleri bookmark halinde tutularak veya çevrim dışı çalışmaya göre kaydedilerek ders anında zaman kaybı yaşamadan çalışma yapılmış olur. Bu konuda başka bir yol olarak, öğrencinin bizzat kullanmadığı, sadece büyük bir perdeye aktarılan İnternet görüntüsü de kullanılabilir. Bu yöntem ile,

a. Tahtaya çizilmesi gereken materyalin çizilmemesinden dolayı büyük bir zaman kazancı sağlanabilir.
b. Bol resimli ve grafikli bir tasarım yapıldığı taktirde görerek öğrenme yeteneğine sahip öğrencilere hitap edilebilir.

Bir araştırmada bilgisayar destekli eğitim veren öğretmenlere bu eğitimin geleneksel eğitime göre avantajları sorulmuş, alınan cevaplar bu tezi destekler nitelikte olmuştur.

a. Öğrenciler için konuyu tartışacak zaman daha çoktur.
b. Konuyu daha derinlemesine incelemek mümkündür.
c. Daha kompleks konular daha kolay öğretilmektedir.

Örneğin bir fen dersinde anlatılan konular ile ilgili interaktif görüntülerin olduğu bir çok web sayfası bulunabilir ve ders sırasında bunlar öğrencilere gösterilebilir. Kimya konusunda islenilen herhangi bir reaksiyona ait hareketli gösterim şekilleri bir çok üniversitenin kimya sayfalarında bulunmaktadır. Bunlardan lise ve ortaokul müfredatına uygun olanları seçilerek kullanılması mümkündür.

İnternetin bu şekilde sınıf ortamında kullanılmasının derste zaman kazancı sağlamasının yanında, öğrencilerin istedikleri zaman evlerinde veya İnternete bağlanabilecekleri bir yerde merak ettikleri sayfalara tekrar girmeleri ve konuları daha derin şekilde öğrenmelerine imkan sağlamaktadır. Bu yolla, öğrenme isteği olan ya da bilgisayar kullanmayı seven öğrenciler bilgiye yönlendirilmektedir.


4.13. İNTERNETİN EĞİTİM İMKANLARI

Uzaktan eğitimciler bilgisayar ağında nasıl gezinti yapılacağını öğrenmek ve ondan yeterince faydalanmak için İnternet ve www’i kullanabilirler. İnternetin eğitime sağladığı katkılar şu şekilde sıralanılabilir:

a. Resmi olmayan yazışmalarda e-posta kullanmak. Posta ile gönderilen mesaja oranla e-posta ile gönderilen mesaj, zamandan tasarruf sağlamanın yanı sıra bulunulan her ortamda mesaja ulaşabilme imkanı ve muhafaza etme şansı sunar. Öğretmenin konuya dair yorumu daha çabuk öğrenilebilir. Öğrenci mesajı uygun olduğu zamanda okuma imkanına ve daha sonrası için kaydetme imkanına sahiptir.

b. Sınıf bülteni panosu oluşturmak. Uzaktan eğitim yapan öğrenciler, çoğunlukla yardım almadan ya da bir arkadaş desteği olmadan çalışmak durumundadırlar. Sınıf bülten panosu oluşturmak, öğrencileri kendi aralarında diyalog kurmaya teşvik edecektir. Sınıf içi bilgisayar konferansı ile öğrenciler yorum ya da sorularını sınıfın diğer öğrencilerine yöneltebildikleri gibi her öğrencinin soruya cevap verme özgürlüğü vardır. Ders programı ile alakalı yapılan bütün değişiklerin öğrencilere bildirilmesinde, ödevlerin öğretmenlere ulaştırılmasında ve ödev değerlendirmelerinin öğrencilere bildirilmesinde bu bülten panolarının çok büyük işlevleri vardır.

c. Öğrencileri dersle ilgili başlıklar içeren bir bülten panosu oluşturmaya teşvik ederek diğer öğrenci, öğretim görevlileri ve araştırmacılarla diyalog kurmalarını sağlamak.

Bir sınıfa ait, içinde ders programı, alıştırmalar, edebiyat referansları ve biyografisinin yer aldığı bir ana sayfa oluşturulabilir. Ayrıca öğretmen de derste öğrenci için faydalı olacak bilgilere www ile erişebilir. (Örneğin tarım pazarlarında yapılan araştırma sonucu elde edilen veriler, küresel iklim değişikliği, uzay vs). WWW ile kütüphane kataloglarına ve kişilerin ana sayfasına erişim sağlanabilmektedir.


4.13.1.UZAKTAN EĞİTİMDE WWW’İN YERİ

WWW ve Web browser ile artık İnterneti kullanmak daha zevkli hale gelmiştir. Grafiğin, metnin ve sesin tek bir araçta toplanması özellikle bu işe yeni başlayanlar için büyük bir avantajdır. Ayrıca bir kuruluş ya da şirket kendi ana sayfasını oluşturabildiği gibi başkalarının bilgisayarındaki ana sayfaya ya da farklı bilgisayar sistemi tarafından hazırlanan sayfalara kolaylıkla erişim sağlayabilir.

WWW, eğitim ve öğretim için yepyeni imkanlar sunmaktadır. Uzaktan eğitmenler www’den faydalanarak içinde ders programının, alıştırmaların, edebiyat referansının ve kaynakçaların bulunduğu bir web sayfası oluşturabilirler. Ayrıca derste yararlı olabilecek bilgilere www ile erişilebilir ya da kütüphane kataloglarına erişim sağlanabilir. Ayrıca aralarında iletişimi sağlamak amacıyla özel web sayfaları, öğrencileri tartışma listesi ya da listserv’e bağlar. Yine web sayfaları ile öğrencinin doldurabileceği bir formun hazırlanması kolay olduğu gibi doldurulan formların alınması da oldukça kolaydır.


4.13.2. UZAKTAN EĞİTİMİN TÜRKİYE’DEKİ DURUMU

Türkiye’de kullanılan uzaktan eğitim programları tipik olarak ve geniş kitlelere ulaşmayı amaçlayan tek yönlü eğitimdir. Temel iki açık öğretim programı Eskişehir Anadolu Üniversitesi tarafından hazırlanan Açık Öğretim Fakültesi ve Milli Eğitim bakanlığı tarafından koordine edilen Açık Lise’dir. 1982 yılından beri lisans eğitimi hizmeti veren AÖF’nin 2001 yılı itibariyle bir milyona yakın öğrencisi bulunmaktadır ve 18 program sunulmaktadır. Açık lise 1992 yılından beri hizmet vermektedir. Her iki programda da özel tasarlanmış kitaplar, bültenler, televizyon ve radyo yayınları yer almakta, AÖF de ayrıca video teyp ve yüz yüze ders de yer almaktadır. Bu programlarda bilgisayarın uzaktan eğitimde kullanımı arzulanmakta, bir takım çalışmalar planlanmaktadır ancak yaygın kullanımı mevcut değildir. Bunların dışında Fırat Üniversitesinde Fırat Televizyonu Yayınları İle uzaktan eğitim yapılmakta, E-mail İle bazı eğitim çalışmaları yürütülmektedir, İnternet ve www üzerinden eğitime geçilmesi planlanan hedefler arasında bulunmaktadır.

Türkiye’de bilgisayar destekli eğitim, uzaktan eğitimde yaygın olarak kullanılmasa da, ülke çapında okullara sunulmuş durumdadır. Eskişehir Anadolu Üniversitesi koordineli bir çalışmayla 14 ilde birbirlerine yerel ağ içinde bağlı 20-30 bilgisayardan oluşan bilgisayar laboratuarlarını kurulmuştur. Milli Eğitim bakanlığının Bilgisayar destekli eğitim çalışmaları, ve AÖF İle Anadolu’ya kurulan laboratuarlardaki bilgisayarların ülke çapında bir ağa bağlanması, Anadolu ve büyük şehirlerdeki öğrencilerin büyük miktarda bilgiye ulaşmalarına ve kendi ayarlarında öğrencilerle iletişim kurmalarına imkan tanıyacaktır.

Türkiye’de İnternet bir çok üniversitede günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir Ancak İnternetin eğitime yönelik olarak kullanılmasında çok az çalışma yapılmıştır. Bunlardan başlıcalar aşağıda açıklanmıştır.

ODTÜ Eğitim fakültesinde açılan “SCE 519 Courseware Design for Computer Mediated Learning” isimli derste öğrencilere İnternet araçları, hypertext/hypermedia ve multimedia aygıtlarını kullanmak ve bunları kullanarak İnternet için bilgisayar ortamlı öğrenme araçları yaratma yöntemleri öğretilmektedir.

1995-1996 yılı sonbahar ve ilkbahar dönemlerinde, o sırada ODTÜ’de bulunan P. Randolph tarafından, Texas Tech Üniversitesindeki bir sınıfa Yüksek lisans seviyesinde “Production and Operations Management” isimli bir MBA dersi verilmiştir. Bu ders için sanal sınıf ortamı yaratan ve ayrıca asenkron erişime de imkan sağlayan yazılım kullanılmıştır.

Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar mühendisliğinde yapılan bir çalışmada ise Veri Yapıları ve Algoritmalar ile ilgili bir dersin Yığın, Kuyruk, bağlı liste ve ikili arama ağacı konuları ile ilgili JAVA uygulamaları geliştirilip İnternet üzerinden erişilir olması sağlanmıştır.

“Akdeniz Bölgesinde Uzaktan Eğitim için Metodolojiler ve Teknolojiler” adlı Avrupa Topluluğu MedCampus projesi kapsamında düzenlenen 1994 yaz okulu sırasında İzmir Çeşme İle İtalya Lecce arasında 64KB hat üzerinden bilgisayarla uzaktan eğitim denemesi yapılmıştır. 1997 yılında, ODTÜ Enformatik Enstitüsü’nce ODTÜ’de İnternet Üzerinden Eğitim Projesi başlatılmıştır. “CEng 538, Advanced Graphics and User interfaces” isimli bir ders bu proje kapsamında hazırlanarak 1997-1998 Sonbahar döneminde İnternet üzerinden sunulmuştur.

Günümüzde ise; İTÜ, ODTÜ, Sakarya, Selçuk, Anadolu, Bogaziçi ve Fırat üniversiteleri yoğun olarak bu teknolojiden istifade etmektedirler.


4.14. İNTERNET ORTAMINDA UZAKTAN EĞİTİM İÇİN WEB TABANLI BİR MODEL OLUŞTURULMASI

İnternete dayalı uzaktan eğitim modellerinin pek çok avantajı vardır. Bu yapılanma, gelecekte daha da popüler olma yolundadır. Modelin genel hatlarıyla aktarılmasından önce eğitmenin her aşamada aşağıdaki desteklere sahip olması sağlanmalıdır:
a. Teknik Destek,
b. İçerik Desteği,
c. Süreç Desteği,
d. Kütüphane Desteği,
e. Ek Destek (Finansal, taraflar arasındaki ilişkileri sağlayıcı vb).

İnternet ortamında uzaktan eğitim için web tabanlı bir model oluşturulmasında kullanıcı grubun özelliklerinin belirlenmesi, bilgilendirme biçiminin ortaya konulması, aktarılacak konunun hedeflerinin ortaya konulması, ders notlarının zenginleştirilmesi, konu içeriğinin İnternet ortamına taşınması ve değerlendirilmesi üzerinde durmak gerekmektedir.


4.14.1. KULLANICI GRUBUN ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ

Yapılan araştırmalara göre kullanıcı grubun özellikleri web tabanlı öğrenme ortamını etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Eğer kullanıcılar ön bilgiye sahipse, yeni edinilen bilgiye hazır bilgi yapısına katılmasını ve materyalde yer alan seçeneklerin anlamlı bir şekilde seçilmesini kolaylaştırır. Buna ek olarak, kullanıcıların yaşı ve olgunluk düzeyleri de dikkate alınması gereken diğer bir noktadır.


4.14.2. AKTARILACAK KONUNUN HEDEFLERİNİN ORTAYA KONULMASI

İnternete dayalı uzaktan eğitimde öncelikle aktarılacak konunun hedefleri seçilmelidir. Daha sonra bu hedefleri gerçekleştirecek alt elemanlar belirlenip, bu esaslara göre sunuma geçilmelidir. Örneğin, sosyal bilimler enstitülerinin lisansüstü çalışmalarının bir kısmının, belirli bir merkezden yürütüldüğü varsayılsın. Aynı bilim veya ana bilim dalının ihtiyaçlarının ayrı ayrı ortaya konup, ortak bir eğitim programı geliştirilmesi gereklidir. İzleyen aşama ise, bu ihtiyaçlara uygun öğretim elemanlarının İnternete dayalı uzaktan eğitim programlarında görevlendirilmesi olacaktır.


4.14.3. DERS NOTLARININ ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

Ders notlarının zenginleştirilmesinde kullanılan bir çok yöntem vardır. Bunlar tamamıyla o ders notunu hazırlayanların yaratıcılık ve öğretmenlik becerisine bağlı olarak değişebilmektedir. Ders notları, ne kadar öğrencinin ilgisini çekecek tarzda hazırlanırsa o kadar başarılı olur.

Bunun için aşağıdaki özelliklerden faydalanılmalıdır:

a. Animasyon: Statik grafiklerden ziyade dinamiklik içeren grafikler kullanılarak animasyon olayı gerçekleştirilmelidir. “Macromedia Flash” programı animasyon yaratmak için kullanılabilecek programlardan biridir.

b. Grafik Dosyalar: Kavramları rahatlıkla görsel olarak ifade edebilmek, öğrencinin dağılan dikkatini toplayabilmek, tüm içeriği toplu bir şekilde ifade edebilmek için kullanılırlar. Uzantıları “GIF”, “JPEG” veya “BMP”olabilir.

c. Basitlik.

d. Anlaşılabilirlik.


4.14.4.KONU İÇERİĞİNİN İNTERNET ORTAMINA TAŞINMASI

Genellikle bu seviyede, web dokümanı olarak ders notlarını İnternet ortamına taşımak oldukça kolaydır. Bunun için gerekli ders notları HTML (Hyper Text Markup Language) adı verilen bir işaretleme dili kullanılarak yazılırsa kolaylıkla İnternet ortamına taşınırlar. Ancak gerek bu aşamada gerekse diğer aşamalarda eğitmene yeterli teknik destek sağlanmalıdır.


4.14.5. SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yapılacak sınavlarla verilen eğitimin geri beslemesi alınarak çeşitli sonuçlara ulaşılabilinir. Sınav konusunda aşağıda sıralandığı gibi, çeşitli görüşler vardır.

Sınavlar, merkezi olarak yapılmalıdır. Katılımcılar sınavlara ya tek bir merkezde ya da belirlenmiş bölgelere giderek katılmalıdırlar.

Sınavlar eş zamanlı veya eşzamansız olarak katılımcıların bulundukları yerlerdeki bilgisayarlar vasıtasıyla gerçekleştirilmelidir.


4.15. İNTERNET’E DAYALI UZAKTAN EĞİTİMİN ve ÇOKLU ORTAM UYGULAMALARI


Çoklu Ortam ve Uzaktan Eğitim: Çoklu ortam en genel anlamda, bir bilgisayar tabanlı uygulamada, normal yazı, ses, görüntü, grafik, video ve animasyon gibi görsel araçların kullanılmasıyla desteklenen bir kullanıcı ara yüzüdür.

Geleneksel eğitimde son yıllarda tepegöz, projektör, video, vb. araçlar kullanılmaktaydı. Günümüzde bilişim teknolojisinin en çarpıcı gelişmelerinden birisi www; normal yazı, grafik, görüntü ve sesin İnternet üzerinden iletildiği çoklu ortam ağıdır. Çeşitli ortamlardan, değişik formatlarda alınan malzemeleri bütünleştirme yeteneğine sahip olan Web, eğitmenlerin etkin ve verimli bir ders hazırlamalarına imkan sağlamaktadır.

a. Öğrenme zamanının kısalması: Yapılan araştırmalar göstermektedir ki ilgili konunun öğrenilme süresini önemli düzeyde azaltmaktadır.

b. ”Akılda Tutma” seviyesinin artması: Etkileşimli çoklu ortam uygulamaları öğrencinin öğrenme sürecine aktif katılım imkanı vermektedir.

c. Etkin iletişim imkanı vermesi: E-posta, tartışma listesi ve hatta video konferans sistemi sayesinde eğitmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci iletişimi mekandan bağımsız olarak yüz yüze gerçekleştirilmektedir.

d. Öğrencilerin etkileşimli eğitimden hoşlanması: Etkileşimli çoklu ortam uygulamaları, bilginin aydınlatıcı ve eğlenceli bir şekilde ifade edilmesine yardım etmektedir.


4.16. YENİ BİR EĞİTİM OLGUSU OLARAK WEB TABANLI EĞİTİM

Binlerce yıl önce insanlar birlikte yaşamaya, öğrenmeye ve bilgilerini paylaşmaya başlamışlardır. Gerçekleştirilen bu eğitimin özelliği aynı zaman ve mekanda olmasıydı. Günümüze kadar bu olgu bu şekilde devam etmiştir. Günümüz teknolojik gelişmeleri karşısında klasik eğitim, teknolojik gelişmelerden faydalanan, eğitimde zaman ve mekan kavramını ortadan kaldıran bir hale gelmiştir. Bu gelişmelerin en sonuncusu olan Web tabanlı eğitim (WTE) eğitimin tarihsel gelişim süreci içerisinde ortaya çıkan, uzaktan eğitim, bilgisayar destekli eğitim ve İnternet gibi üç temel sosyal ve teknolojik gelişmeye dayanmaktadır.


Günümüze gelindiğinde, uzaktan eğitimin temellerini oluşturan temel sistemler hala devam etmekte ve bir çok farklı yardımcı materyal ya da haberleşme kanalları da bu sistem içerisinde kullanılmaktadır. Uzaktan eğitime, 1925 yılında mektubun yanına radyo yayınları, 1940 yıllarda televizyon, günümüzde ise uydu, tele-konferans ve e-mail ortamları katılmıştır. Web tabanlı eğitim ise, uzaktan eğitime katılan en son teknolojidir.
Web tabanlı eğitimin yalnızca uzaktan eğitim yönü yoktur. Aynı zamanda bilgisayar destekli eğitim yönü de vardır. Bilgisayarın eğitim sürecinde ilk kullanıldığı zaman II. Dünya savaşı yıllarıdır. Bu savaş süresince Amerikan ordusunda karmaşık silahların öğretimi bilgisayarlar yardımı ile yapılmıştır. Bilgisayarın genel eğitime ilk kullanıldığı yıllar ise 1950 yılların sonudur. Bu yıllarda Stanford Üniversitesi’nden bir ekip IBM bilgisayarları ile ilkokul düzeyinde bir çalışma yapmışlardır. Günümüzde bilgisayarların ucuzlaması ve sistemlerin yaygınlaşması ile artık bilgisayar destekli eğitim, eğitimin her düzeyinde kullanılmaya başlanmıştır.


Son yıllarda oldukça hızlı gelişim gösteren ve eğitim ortamlarında kullanılmaya başlanan bir diğer teknolojide İnternettir. İnternet, bilgisayarların birbirine bağlanması ile oluşan dünyanın en büyük ağıdır. Bu ağ aynı zamanda dünyanın en büyük bilgi bankasıdır. Bu ağ sayesinde kişiler oldukça hızlı olarak birbirleri ile haberleşmekte, karşılıklı görüşme ve toplantılar yapmakta, kendi kaynaklarını diğer insanlara sunabilmektedirler. İnternet ilk olarak geliştirilmeye başlandığında bir çok kişi için kullanılması oldukça güçtü. Oysaki, günümüzde geliştirilen yeni yazılımlar sayesinde herkes bu ağ üzerinde rahatlıkla dolaşabilmekte, istediği bilgiye ulaşabilmekte hatta alış veriş yapabilmektedir.


Web tabanlı eğitim bu üç teknolojinin ve gelişimin etkisiyle ortaya çıkan bir sistemdir. Web tabanlı eğitim, birilerinin web sayfalarında bir şeyler okuması ve bunları öğrenmesi ile başlamıştır. Daha sonraları amatör olarak, eğitimciler kendi eğitim materyallerini hazırlayarak ve İnternet ortamında yayınlamaları ile gelişmeye başlamıştır. Ama asıl gelişimi bilgisayar destekli eğitim materyalleri üreticilerinin, eğitim materyallerini web uyumlu hale getirmeleri ile yapmıştır. Bu gelişim ile birlikte web ortamındaki bilgiler sade metin olmaktan çıkmış aynı zamanda görsel ve işitsel olarak da öğrenciye sunulmaya başlanmıştır.

Genel olarak, WTE’in bir tanımı yapılırsa, Web üzerinde uzaktan eğitimi desteklemek amacıyla hazırlanmış kişisel sayfalara ve bu sayfaların oluşturduğu eyleme “web tabanlı eğitim (WTE)” denir.


4.17. WEB TABANLI EĞİTİMİN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI

Yukarıda bahsedilen sosyal ve teknolojik gelişmeler altında yeni bir eğitim olgusu olarak ortaya çıkan WTE, klasik eğitim anlayışına göre bazı avantajları ve dezavantajları vardır.

Avantajları olarak şunlar sayılabilir;

a. Öncelikle WTE, ”yüz-yüze eğitim” ile “her zaman her yerde eğitim” olgularını birleştirmiştir.

Öğrenciler kurs takvimini göz önüne alarak konuları çalışma zamanını kendileri belirlemektedirler. Çalışmak istediklerinde ister evlerinden, isterse de İnternete bağlanılabilen başka mekanlardan eğitimlerini alırlar. Böylece “her zaman her yerde eğitim” olgusu gerçekleşmiş olur. Bununla birlikte teknolojik imkanların elverdiği ölçüde kameralardan da faydalanılabilir. Bunun sonucunda da “yüz-yüze eğitim” olgusu gerçekleştirilmektedir.

b. WTE klasik eğitime göre %40-60 daha ekonomiktir.

Çünkü klasik eğitimde eğitim için yapılan bazı harcamalar WTE’de ya minimize edilmiştir ya da hiç kullanılmamaktadır. WTE’de öğrenciler eğitim ortamına ya kendi evlerinden ya da bürolarından bağlanmaktadırlar. Bu nedenle, klasik eğitimde gereken sınıf, tebeşir ya da kalem, sıra, tahta vb. ihtiyaçlar WTE için gerekmemektedir.

Klasik eğitimde kullanılan pahalı laboratuar ya da test aygıtları yerine, WTE daha ucuza mal edilmiş sanal laboratuar ve simülatörler kullanılmaktadır.

c. WTE öğrencilerin düşünme kabiliyetini geliştirir.

Öğrenciler eğitim sırasında WTE içerisinde bulunan “Tartışma Grupları” ya da “Mail Grupları” sayesinde sorulan sorular ya da karşılaşılan problemler hakkında sürekli tartışacaklardır. Bununla birlikte, bu tartışma içerisinde soruyu düşünme cevabını verirken de cevabını düşünme zorunda kalacaklardır. Bu nedenle sürekli bir zihin eksersizi içerisinde yer alacaklardır.

d. WTE işbirlikli öğrenmeyi arttırır.

Eğitim içerisindeki gruplar sayesinde öğrenciler işbirlikli çalışma ile takım çalışmasını öğreneceklerdir.

e. WTE’de öğrenciye klasik eğitimde sunulan kaynaklardan çok daha büyük ve geniş kaynak sunulur.

İnternet dünyanın en büyük bilgi bankasıdır. Gün geçtikçe daha fazla insan, kurum, organizasyon ve okul İnternete bağlanmakta ve mevcut kaynaklarını diğer kullanıcılarına açmaktadır. İnternet ülkeler arası sınırları kaldıran, öğrenciyi okul duvarları dışına çıkaran, öğretmen ile öğrencinin zaman ve ulaşım zorluklarını aşan, aynı zamanda öğrenciye okulun mevcut kaynaklarından daha büyük kaynakları sunan bir teknolojidir. WTE içerisinde hazırlanacak olan web sayfaları ile öğrenciler konular ile ilgili bağlantılar yapması ve gerekli bilgileri bizzat bilginin kaynağından alması sağlanabilmektedir.

f. Öğrenciye anlamadığı konular için sürekli bir tekrar yapma imkanı vardır.

g. Eğitimciler, istedikleri yerden konularını öğretebilir eğitim materyallerini hazırlayabilir ya da WTE kullanılan web sayfalarını güncelleyebilirler.

Dezavantajları ise şunlardır;

a. WTE’de bir kursun hazırlanması için daha fazla zaman, daha fazla çaba gerektirir.

Birçok WTE tasarımı yapan eğitimci normal eğitime göre %40-50 daha fazla çaba harcadıklarını belirlemiştir.

b. Konular hakkında tüm öğrencilerden geri bildirim uzun zamanda alınmaktadır.

c. Öğrenciler açısından da öğrencinin daha fazla çaba harcaması gerekmektedir.

Web tabanlı eğitimde öğrenci perspektifi oldukça önemlidir. Çünkü öğrencinin konuya çalışması ve verilen test, alıştırma ve ödevleri yapması, oluşturulan çalışma ortamlarına katılması tamamen öğrencinin kendisine kalmaktadır. Bu da öğrencinin oldukça iradesine sahip, kendi başına çalışmayı seven bir yapıda olmasını gerektirir. Bu perspektifteki öğrenciler WTE’den en fazla faydalanan grup içerisinde yer almaktadırlar.

Öğrenciler temel bilgisayar bilgilerini almış, İnternet teknolojilerini bilen ve bu bilgilerinin ışığında herhangi bir sorun çıktığında kendi başına üstesinden gelebilen yapıda olmaları gerekmektedir.

d. WTE için gerekli olan teknik isterlerin karşılanması bazen zor olmaktadır.

Birçok öğrenci kurs başladığı halde kurs sayfalarını kendi İnternet tarayıcılarında görüntüleyemezler. Çünkü kursun gerektirdiği teknik donanımları bilgisayarları karşılamamaktadır. Eğer teknik bilgi açısından yetersiz iseler, kursun gerektirdiği yazılımları indiremez ve bilgisayarlarına kuramazlar. Bu işin öğrenci yönüdür.

e. WTE kabiliyet gerektiren eğitimlerde, her ne kadar simülatörlerden de faydalansa tam bir başarı sağlayamaz.

Tüm bu dezavantajlarına rağmen WTE gün geçtikçe popülaritesini arttıran ve daha geniş kitlelere ulaşan eğitimler sunan bir yapıya ulaşmaktadır.

WTE yayınlansa dahi sistemin bakımı ve güncellemesi bitmez. Sürekli olarak sistem hakkında, sistemi kullananlardan yeni bilgiler ve istekler alınmalıdır. Bu istek ve bilgiler doğrultusunda sistemin iskeletine dokunulmadan içerikler yenilenmeli veya aksayan yönler düzeltilmelidir. WTE yapısı tasarımı ve yayınlaması bir spiral yapıya benzer. Bu yapı Şekil 5’te gösterilmektedir.


























Şekil 5. Web tabanlı eğitim tasarım süreci

Hazırlanan bir WTE sistemi ile farklı milletlerden, değişik kültürlere sahip, farklı dilleri konuşan, farklı ekonomik koşullara sahip ve eğitimden farklı beklentileri olan öğrenciler eğitilebilir. Bu nedenle iyi bir analiz ve tasarım yapılarak, WTE sistemi inşâ edilmelidir.

WTE, uzaktan eğitim, Bilgisayar destekli eğitim ve İnternet gibi üç önemli sosyal ve teknolojik olgundan doğan yeni bir eğitim olgusudur. WTE, bilgisayar destekli eğitimde kullanılan eğitim materyallerini kullanılarak ve İnternet üzerinden bir uzaktan eğitim materyali olarak kullanılabilir. WTE, İnternet üzerinden gerçekleştirildiği için eğitimde zaman ve mekan sorunları ortadan kaldırmaktadır. Büyük üniversitelerimizde geliştirilen WTE merkezleri ile Anadolu üniversitelerinin öğretim elemanı eksikliği giderilebilir ve ülkemizde uzaktan eğitim alanındaki boşluğun doldurulmasına katkıda bulunabilir. Bu nedenle, bu konudaki çalışmaların vakit kaybetmeden gerçekleştirilerek, daha sonra hazırlanacak olan büyük çalışmalara temel teşkil etmesi sağlanmalıdır.


4.18. WEB İLE ÖĞRETİM (WEBÖ)

Web sisteminin, Hypermedia sistemi içinde bulunan ilgili dokümanların toplanması olduğu daha önce belirtilmişti. Buradaki dokümanlar arasındaki bağlantıların etkileşimini sağlayan teknolojiler ile (ses, görüntü, resim, fotoğraf, video gibi) bilgiler de verilmişti. Artık Hypertext ve hypermedia dokümanları arasındaki bağlantıyı yani iletişimi sağlamak mümkün hale gelmiştir. Burada Web ve İnternet sözcüklerinin aynı anlama gelmediğini belirtmek gerekir. WEB, İnternet üzerinde uygun bilgilerle giriş içini kullanılan taslak ve standartların toplanması olup, İnternet bilgileri tartışmak için kullanılan bilgisayar ağı (network) durumundadır. Web sisteminin kullandığı standartlar genel olarak şunlardır;


1. URL (Uniform/Universal Resource Locators)
2. HTTP (Hypertext Transfer Protocol)
3. HTML (HYPERTEXT Markup Language)

Bu standartlar WEB servisleri ve kullanıcılar için diğer program taslaklarına yönelik bilginin yerini bulma ve onu gösterme mekanizmasının sağlarlar. Bunlara örnek olarak, Gopher, FTP ve Telnet gösterilebilir.



Günümüzde gelişen teknolojiler, bireyler ve toplumlar arasında öğretim imkanlarının eşit olarak dağıtımını beraberinde getirmektedir. Bu gün dünyanın fakir bir ülkesinin çocuğu ile gelişmiş bir ülkenin çocuğunun eğitim işlevinden beklentileri paralellik göstermektedir. Bu durum ayrıca demokratik bilgi edinme yolunu da sağlamaktadır. Bilgi çağının ve teknolojilerin sayesinde, toplumlar çok büyük ve hızlı değişiklikler geçirmektedir. Yeni yaklaşımlar ve görüşler bunların beraberinde ortaya çıkarak gelişmektedir. Burada asıl amaç, elde edilen ya da başvurulan öğretim kaynakları ve materyallerinin iyi tasarım ve yüksek kalitede üretilmesi olmaktadır. Bu görev ise WEB önemli fonksiyonlarından birisidir.

WEBÖ, yeni bir öğretimi sağlama yaklaşımı olması yanında, bir öğretim aracı olarak da düşünülebilir. Öğretim araçları, fiziksel konum ve anlam içerikli olup, öğretim mesajının iletilmesinin gerçekleştirilmesidir.
Bunun için WEB ile öğretim sürecinde tasarım ve öğretimin verilmesi, mantıklı analiz ve öğretim tasarımı ilkeleri ile WEB potansiyelini işaret eden unsurların nasıl kullanılacağını belirten araştırmayı gerektirir. Bu açıklamalar ışığında WEB ile Öğretimi (WEBÖ) gerçek kılan, hypermedia yardımı ile geliştirilen bir öğretim programı denilebilir. Öğrenmeyi destekleyici ve teşvik edici anlamlı öğrenme ortamını oluşturmak için WEB kaynaklarının katkılarının kullanımı önemlidir.

Bu bağlamda WEBÖ de öğrenme ortamı bazı kaynakları, birlikte sağlanan destekleri, öğrenme çerçevesinin bir bölümü gibi WEB destekli etkinliklerin uygulanmasını deneyimli ve deneyimsiz öğrenciler için gerekli olan yardımı içermelidir. Öğretim teknolojilerinin gelişmesi çok heyecan verici bir tarihsel gelişime sahiptir. Bu gelişimler işitsel kasetin 1962’de bulunmasından günümüze kadar çeşitli form atların geliştirilmesine neden olmuştur. Bunlar iki nedene dayanır;

a. Formatın standart hale gelmesi,
b. Yeni teknolojilerin kullanımının oldukça basit oluşudur.

Web bir öğretim teknolojisi aracı olarak, bilgileri sınıfa taşıyıcı bir araç olarak hypertext, hypermedia içerikli konuların ses, görüntü, renkli video özellikleriyle bir uyumluluk içinde hızla gelişen büyüyen iletişim sistemi oluşmuştur. WEB sistemi ve öğretim teknolojisi için ender ve farklı öğretim araçlarını taşıyıcı olma yeteneğine ve ayrıca sanal yaratıcılığı artırıcı niteliğe sahiptir. Bilginin paylaşılmasını kolaylaştırıcı özelliği de vardır. Bu nedenle karşılaştırmalı iletişim sistemi daha da gelişecektir.

WEB ile Öğretim (WEBÖ) ve geleneksel öğretim yaklaşımları arasında yan yana olmak gibi bir özellik görülmekle beraber, işaret edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Son zamanlarda geleneksel öğretim, gerçek eğitim sisteminin tamamen veya kısmen görevlerini yerine getirememesinin nedeni olarak belirtilmektedir. Diğer taraftan, geleneksel öğretim ortamı olarak pasif öğrenmenin teşvik edilmesi öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarının göz önüne alınmadığı, problemleri çözme ve yüksek düzeydeki entellektüel becerilerin geliştirilmediği bir durumu sergilemektedir.

Teknolojik gelişmelerin artması ve büyümesi sonunda teknolojilerin öğretmen ve eğitimcilere sağlamak istediği veya söz verdiği zengin imkanlara ulaşma gelişmelerin nedenlerinden biridir. Bunun yanı sıra bir diğer durum ise anlamlı eğitimin işyerleri ve öğrenme ortamlarında sağlanması sözünün verilmesi bu gelişmelere etki eden unsurlardan biri olmaya devam etmektedir. Bu teknolojik devrim ve değişmeler arasında yeni bir öğretim aracı çok önem kazanmıştır. Biz eğitim ortamında bu öğretim aracını “Word Wide Web” ya da kısaca Web olarak tanımlıyor ve biliyoruz. Web’i bilgilerin sıklıkla kullanımına imkan verilmesi, yeniliğin kabul edilmesi, öğretimin verilmesi ve yayılması istenen geniş bir alan içinde mümkün kılması nedenleri ile bir öğretim aracı olarak anlaşılmalıdır.


4.18.1. WEB ile ÖĞRETİMDE (WEBÖ) TEMEL BASAMAKLAR.

WEBÖ programı ele alındığı zaman çok farklı kısımlar ve bölümler tartışılabilir. Burada geleneksel sınıf öğretimi, BÖ ve WEBÖ arasındaki benzerlik ve farklılıklar bakımından belirtilecektir. Bu nedenle aşağıdaki temel unsurları WEBÖ temel bölümleri olarak öncelikle sıralamak gerekmektedir.

1. Konunun Geliştirilmesi,
a. Öğrenme ve öğretim teorileri,
b. Öğretim tasarımı,
c. Program geliştirme,
2. Multimedia Bölümü,
a. Yazılı metinler ve grafikler,
b. İşitsel (gerçek ses vb),
c. Video, örnek program (Quick Time),
d. Grafiklerin kullanımını sağlayıcılar (Graphical User Interfaces “GUI”),
e. Sıkıştırıcı teknoloji (Compression technology, örneğin, Shock Wave),
3. İnternet Araçları,
a. İletişim Araçları
i. Elektronik posta, haber grupları, liste servisleri,
ii. Yazılı metinlere dayalı (Chat, IRC, muds) ve işitsel video (Intenet phone, cu-see me) konferans araçları,
1. Uzaktan kumandalı giriş araçları,
a. Telnet, FTP gibi
i. İnternet hareket araçları (verilere giriş ve Web dökümanları “Gopher, Lynx” gibi),
ii. Araştırma ve diğer kullanılan araçlar
1. Araştırma/tarama makineleri (search engines)
2. Hesaplama aracı (counter tool),
a. Bilgisayar depolama (tutma),
a. Bilgisayarlar için UNIX, DOS, WINDOWS, Macintosh çalışma sistemleri,
b. CD-ROM’lar işletim servisleri, Donanım ve sürücü,
5. Bağlantılar ve Servis sağlayıcılar,
a. Modemler,
b. Telefon etme servisleri,
c. Giriş kapısı servisi ve İnternet hizmeti sağlayıcılar,
6. Güçlü ve kullanımı Kolay Programlar (Authoring Programs),
a. Programlama dilleri (HTML-HYPERTEXT MARK UP LANNGUAGE, VRML itural Reality Modeling Language, Java, Java Scripting) gibi,
b. Kullanımı kolay (Authoring) araçlar,
c. HTML çeviriciler ve yazıcılar
7. Hizmet vericiler (Servers),
a. http hizmet sunucu, httpd software, web-site, URL “Uniform/Universal Resource Locator” gibi,
b. Genel giriş kullanımı sağlayıcı (CGI-Common Gateway Interface),
8. Taşıyıcılar ve diğer uygulamalar,
a. Yazılı metinlere dayalı taşıyıcılar, grafik taşıyıcı, VRML gibi,
b. Bağlantılar (Hypertext Links, 3-D links, imagemaps gibi),
c. Web taşıcılara ilave uygulamalar (Plug-ins gibi),
Bu basamaklara ek olarak, diğer taraftan Web ile öğrenme stratejilerini bir çerçeve içinde değerlendirebiliriz. Gelişen teknolojiler ile öğrenme, özellikle uzaktan öğrenme ve öğretim süreçleri için duyulan ihtiyaçlar bunu gerektirmektedir. Ayrıca Web sistemleri öğrenci merkezli öğretim ve hizmet içi öğretim imkanı sağlamaktadır. Bu çalışmalar anlamlı ve değişkenliği olan öğrenme ortamlarını dünyanın her yerinde öğrenciler için yaratmayı hedeflemektedir. Bir çok etken anlamlı öğrenme ortamının gerçekleşmesi için katkı sağlamaktadır. Bu etkenler kendi başlarına birbirleriyle ilişkili ve bağımlıdırlar. Web ile öğrenme süreci için geliştirilen bir çerçeve şu unsurları kapsamaktadır. Bunlar: pedagojik tasarımlar, teknolojik tasarımlar, sistem ve ekran tasarımı, değerlendirme, yönetim, kaynak desteği, mesleki etik konular ve kurumsal ilişkilerin düzenlenmesi gibi boyutları içermektedir. Bu boyutların alt kategorileri bulunmakla beraber bunlar WEB ile öğrenme ortamından özel beklentileri kapsamaktadır. Bu basamaklar WEB ile öğrenmenin gerçekleştirilmesinin bir çerçevesini vermektedir. Bu yaklaşım, dünyanın her yerinde en iyi ve değişkenlik özelliğine sahip olan anlamlı öğrenmenin gerçekleştirilmesine katkı yapabilecek olgunluğa sahip bulunmaktadır. Ayrıca bu çerçeve öğretimde planlama, tasarım, geliştirme, öğretim hizmetinin isteyenlere ulaştırılması, öğrenme ortamlarının değerlendirilmesini içermektedir.


4.18.2.WEB ile ÖĞRETİM (WEBÖ) VE GELENEKSEL ÖĞRETİM

Öğrenme teorileri; BÖ ve BÖP’lerin eğitimsel ve işlevsel olarak fonksiyonları, kapsanan konulara yönelik yüksek kalite geliştirilmesi ve tasarımı, şu niteliklerin varlığını gösterir. Bu nitelikler pedagojik nitelikler, teknolojik nitelikler, tasarım nitelikleri ve kurumsal niteliklerdir. Bu basamaklardaki nitelikler çok genel bir yaklaşımla, WEBÖ programı ve tasarım içinde aynen geçerli niteliktedir. WEBÖ verilirken teknolojik özellikler oldukça farklılık gösteriyor gibi görünse de öğretim tasarımı süreci ve diğer niteliklerden daha fazla önemlidir gibi bir ön yargıyı geçerli kılamaz. Öğretimin verilmesi süreci bir bütün olup, teknoloji yardımı ile öğrenmenin gerçekleşmesi temel esastır.

Öğretim sistemleri ve yolları yönünden ele almak gerekirse, öğretim öğretmenin etkin olduğu (öğretmen merkezli) ve öğrencinin etkin olduğu (öğrenci merkezli) süreç olarak uzandığını programlar içinde görülmektedir. Bu noktadan hareketle, öğretmen merkezli öğretim programlarında şu hususlar öne çıkmaktadır.

a. Öğretmenin öğrenciden daha fazla konuşması,
b. Sınıfın bütünü için öğretim yapılır. Küçük grup veya bireysel öğretimin daha az sıklıkla gerçekleşmesi,
c. Ders süresinin kullanımının öğretmen tarafından belirlenmesi,
d. Öğretmenler program ve öğretim hakkında kararlara varabilmek için ders kitaplarından yararlanılması,
e. Sınıf düzeninde mobilyalar, masalar, sıralar yazı tahtasına dönük olarak sandalyelerden oluşması,

Öğrenci merkezli sınıf ortamında ise öğrencilere nelerin öğretildiği, bilgilerin nasıl öğrenildiği ve sınıf içindeki hareketler hakkında sorumlulukları bulunur. Bu yaklaşım içinde ise şu hususlar görülür.

a. Öğrenciler öğretenler kadar veya aha fazla konuşur.
b. Öğretimin yoğunluğu küçük gruplar için gerçekleşir.
c. Öğrenciler konuların organizesi ve öğrenilmesi ve öğretilmesi işlemlerinde yardım ederler.
d. Öğretmenler öğrencilerin davranış kuralları, sınıf ödül ve cezalarını belirlemesine izin verir.
e. Bireyler küçük gruplar tarafından belirtilen farklı öğretim materyalleri, aynı şekilde alnı gruplarca bağımsızca kullanılır.
f. Sınıf oturma, yerleşme ve mobilya düzeni öğrencilerin bireysel ve gruplar halinde çalışmalarına uygun olacak şekilde tasarlanarak gerçekleşir.

Eğitim sistemimizin en önemli sıkıntılarından birisi, geleneksel öğretimin okullarımızın her düzeyinde, genellikle öğretmen merkezli olarak devam etmekte oluşudur. Artık yeni bir döneme girişin, yani bilgi çağında oluşumuzun sonucu olarak; öğretmen ağırlıklı öğretim yerini öğrenci niteliklerinin geliştirildiği, öğrencileri katılımcı kılan, yaratıcı olmayı özendiren, bireysel niteliklerin en üst düzeylere çıkarıldığı ve teknoloji yardımı ile bireyin bağımsızca kendisinin öğrenebildiği sisteme geçilmek zorundadır.


4.19.UZAKTAN EĞİTİMDEN UZAKTAN ÖĞRENME ANLAYIŞINA DOĞRU WWW’İN ETKİSİ

Günümüzde, çoklu-ortam özelliği ile iletişim teknolojilerinin yoğun bir haline dönüşen bilgisayar ağları, uzaktan eğitim alanında da yeni anlayış ve uygulamalara yol açmaktadır. Bu gelişmelerle birlikte, “öğrenme-öğretme” anlayışındaki geleneksel değer ve engellerin de yavaş, yavaş kaybolduğu gözlenmektedir. Bilimsel ve teknolojik alanda meydana gelen bu hızlı değişmeler, hayatın her alanında olduğu gibi, eğitim-öğretim kurumlarında da değişiklikler meydana getirmektedir. Eğitim denilince, ağırlıklı olarak “öğretmen, okul, sınıf veya örgün eğitim” gibi kavramlar akla gelirken, yakın bir gelecekte bu sözlerin hiçbir anlamı olamayabilecektir.

Bu değişim sürecinde “uzaktan eğitim” yerini “uzaktan öğrenme” anlayış ve uygulamalarına bırakmaktadır. Uzaktan eğitimin değişikliğe uğramasında aşağıdaki öğeler etkili olmuştur:

a. Ekonomik-sosyal şartlar ve çevrelerde meydana gelen değişmeler,
b. Bilginin çok önemli bir ekonomik güç haline dönüşmesi,
c. “Gücü üreten bilgidir” anlayış ve uygulamalarının yaygınlaşması,
d. Bu paralelde gittikçe çoğalan işsizlik ve artan eğitim talepleri,
e. Bilginin sürekli yenilenmesi ve gelişmesi doğrultusunda yayılması ve genişlemesi ve bilginin kullanım geçerlilik süresinin kısalması,
f. Kurum, kuruluş ve her türlü işletmelerin hayatta kalma mücadelesinde değişime ayak uydurma öğesinin etkin hale gelmesi ve çalışanların sürekli eğitiminin sağlanması gereği,
g. En uygun ve verimli gelişimin öncelikli yolunun insan kaynakları araştırmaları ve incelemelerinin olduğunun anlaşılması.
h. Öğrenme-öğretme sürecinin, yaşam boyu etkin kılınmasının zorunluluk haline gelmesi, bir yandan uzaktan eğitimin gelişimini hızlandırırken, diğer yandan iletişim teknolojilerinin yaygınlaşması ve imkanları doğrultusunda uzaktan öğrenmeyi temel bir eğitim-öğretim ortamı haline getirmektedir. Bu doğrultuda, “ağ tabanlı öğrenme” veya “www temelli uzaktan öğrenme”, geleneksel uzaktan eğitim uygulamalarının sınırlılıklarının giderilmesine imkan vermektedir.


4.19.1. UZAKTAN ÖĞRENMENİN GELİŞİMİ VE WWW

Öğrenme, bireyin bilgi ve çevreyle etkileşimi sonucunda yeni bilgi, beceri ve tutum geliştirme sürecidir. Öğrenme bilgiyi yapılandırma sürecini tamamen oluşturma ve meydana getirmedir. Herhangi bir öğrenme çevresinin etkililiği, öğrencinin bilişsel düzeylerine göre temellenmektedir. Aktif öğrenme, çevrelerinde öğrencinin içerikle bireysel olarak işlemde bulunması ve öğrenme süreci boyunca yansıtmacı olması öğrenmenin gerçekleşmesi üzerinde yaygın olarak benimsenen bir görüştür. Bu durumun www ortamında etkin olarak nasıl gerçekleştirilebileceği önemli bir noktadır.

Özellikle, son on beş, yirmi yıldır sosyal ve bilişsel bilimlerin güçlü etkisiyle gelişen yeni bir görüş vardır. Bu gelişim doğrultusunda eğitim sistemleri günümüzde “öğretim”den daha çok “öğrenme” üzerinde durmakta ve odaklanmaktadırlar. Öğrenme teorilerinin gelişimi “öğrenmenin doğasını” ve öğrencinin algılanması biçimini de değişikliğe uğratmasının yanı sıra öğretmenleri de bilgi sağlayıcısı ve aktarıcısı konumundan öğrencilerin öğrenmesini kolaylaştıran bir yönlendirici anlayışına kavuşmasını sağlama yönündedir. Bir gereklilik ve zorunluluk olarak “uzaktan eğitim” de bu gelişimi içerdiğinden, bu kavram yerini “uzaktan öğrenme” anlayış ve uygulamalarına bırakmak zorundadır.

Motive edici ve aktif öğrenme çevresiyle öğrenci-merkezli yaklaşımları destekleyen ve kolaylaştıran www, bunun yanı sıra gözden geçirme, araştırma, inceleme, keşfetmeyi destekleyerek ve teşvik ederek öğrenci davranışlarının sıklıkla yüksek düzeyde öğrenme ile birleşmesine imkan vermektedir. Ayrıca, hypermedia bilgiyi elde etme ve geri çağırmada uygun, etkili, doğal imkanları içererek kolaylaştırmaktadır. Bu doğrultuda www ve hypermedia etkili bir öğrenme aracıdır. Hypermedia materyallerinin kendileri öğretmemekte, fakat uygun kullanıma bir ortam sağlayarak öğrenmeyi desteklemektedir.


4.19.2. YARARLI BİR ÖĞRENME ORTAMI OLARAK WWW

Bağlantıları, pedagojik bir proje çerçevesi, iletişim teorisi, uygulama konuları ve karşılıklı konuşma analizi ile ilginç bir deneyim ve öğrenme alanı olan www, kolayca giriş yapılabilme özelliği, seçenek çeşitliliği, esnek depolamayı desteklemesi, güçlü yayıncılık biçimi, çoklu ortam öğeleri ile yaygın ve etkindir.


4.19.3. WWW, İLETİŞİM TEORİSİ VE UZAKTAN ÖĞRENME

Her zaman iletişim teknolojilerinin gelişiminden olumlu yönde etkilenen uzaktan eğitim, kitlelere ve bireylere bulundukları konumda öğrenme imkanı vermekle eğitim kurumlarının gelecekteki şekillenmelerinin ipuçlarını da bize vermektedir. İletişim teknolojilerinin gelişiminden olumlu yönde etkilenen uzaktan eğitim:

1. Eğitim-öğretim açısından geniş bir dağılım göstermekte,
2. Öğrenme-öğretme “zaman ve yerden bağımsız” bir konuma bürünmekte,
3. Hayatın her aşamasında uygun ve elverişli bir hale gelmekte,
4. Öğrenme şartlar ve çevresi teknolojik olarak zengin bir kaynağa sahip olmakta,
5. Öğrenciler yalnızca geniş bir dağılım gösteren ortamlarla, araç gereçlerle değil aynı zamanda geniş bir dağılım gösteren eğitim kaynaklarıyla sisteme giriş yapabilme olanağına kavuşabilmektedirler.
6. Öğrenmenin gerçekleşmesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olan iletişim süreci özellikle uzaktan öğrenme açısından daha da önem kazanmaktadır. Bu doğrultuda ancak iletişim teorileri doğrultusunda uzaktan eğitim etkinliğini sağlayabilecektir.


4.19.4.METİNSEL ORTAM OLARAK WWW

1960’lı yıllarda televizyon gibi kitle iletişim araçlarının artmasıyla birlikte artık görüntü uygarlığının doğduğu anlayışına karşılık dilbilimciler, görüntülerin anlamını anlamada ve çözmede mutlaka dilin gerekli olduğu üzerinde durarak metinsel ortamın önemini belirtmişlerdir. Günümüzde çoklu-ortam ve kitle iletişim araçlarının hızla gelişmesine rağmen hala metinsel uygarlığın içerisinde olduğumuz söylenebilir. Bu açıdan yazılı ve basılı materyallerin hala uzun bir ömre sahip bir konumda olduğu görünmektedir. Bu paralelde uzaktan eğitim materyallerinin %80’i evrensel olarak hala basılı materyallerden oluşmaktadır. Asıl ana değişim kesinlikle elektronik kitap ve kitapların sağlanması veya pedagojik materyallerin yükselişindedir ve www bu genel gelişimin bir parçasıdır. Metin ve linguistik sistem bilginin ana vektörü olarak kalacaktır.


4.19.5.BİLGİ AKIŞI OLARAK WWW

Ağlar, bir diğer anlamda “akış kültürü” olarak düşünülebilinir. Bu durum özellikle okuma süreçlerinin değiştiğini vurgulamaktadır. Geçmişte okuma alışkanlığı bir noktada toplanmış olarak ve yalnızca birkaç kitabın derinliğine okunması ve kullanılması biçimindeydi. Bu okuma süreci kitap veya kitapçıkların çoklu, geçici veya değişik desteklerle yayınlanması anlamında yaygın ve genişleyen bir biçime dönüşmüş bulunmaktadır. Bu doğrultuda geleneksel anlamda herhangi bir bireyin kültürü bilgiyi depolama, ezberleme ve hatırlama kapasitesiyle tanımlanmaktaydı. Fakat günümüzde bu durum bilgiyi akıllıca çözme ve kullanma kapasitesi ile tanımlanmaktadır. Bir diğer anlamda bilgi gerekli olduğunda bulup getirilen bir nitelik anlamını kazanmıştır.


4.19.5.1.Yazılı İletişimden elektronik İletişime

Birinci düzeyde elektronik iletişimin sözel iletişimden ayrı olarak düşünülemeyeceği belirtilebilir. E-mail dil düzeyinde ve tanıdık bir biçimde bireysel bir iletişim biçimidir. Burada daha çok kısa mesaj biçimleri görülmekle birlikte özellikle belirttiğimiz linguistik doğruluklar eksik ve zayıf olabilmektedir. Bu doğrultuda asıl önemli olan iletilen bilginin doğasına, iletişimin ve alıcının amacına vs bağlı olarak değişik ve farklı düzeylerde e-mail iletişimi tanımlama ihtiyacıdır. Sözel konuşma bir “akış” olarak düşünüldüğünde bir “akış kültürü” olan www’in bu durumu etkili olarak destekleyebileceği ve geliştirebileceği beklenebilir.


4.19.5.2.Basılı Kitaplardan elektronik Kitaplara

Elektronik kitap basılı kitaptan oldukça farklıdır. Basılı kitabın kapağı, rengi, kalınlığı, yazı tipi vb veya bir bireyin kitabı bu ve benzeri öğelerle hatırlaması ve bunun yanı sıra basılı bir kitapla yalnızca bazı bilgilerin bulunup getirilebilmesi veya istenilen bilgilerin bir arama sonucunda elde edilebilmesi gibi bir takım öğeleri basılı kitabın özellikleri arasında sayılabilir. Bir elektronik kitapta ise bütün bu özellikler kaybolarak metin ekrana yayılan bir akış görünümündedir.

Yeni iletişim teknolojileri ayrıca uzaktan öğrenmenin gerçekleşmesinde önemli bir eksiklik olan pedagojik materyaller açısından da etkili araçlar içermektedir. Bu doğrultuda modül veya metinlerin dağıtılmasında da www etkili araçlar sağlamaktadır. Bu paralelde gelişen iletişim teknolojileri doğrultusunda yeni bir bilgi veya öğrenme sisteminin oluşturulması gereği önem kazanmaktadır.

4.19.6.ÖĞRENME ÇEVRELERİ

Kaynak ve alıcılar bağlamında gönderilen materyalle veya direktiflerle alıcılar görevlerini gerçekleştirebilecekler mi? Pedagojik bir çevreye (öğretmen, yönlendirme, açıklayıcı notlar vb) duyacakları ihtiyaç nasıl giderilebilecektir? Bu açıdan bir uzaktan öğrenme sisteminde kursların düzenlenmesi veya etkinliklerin yürütülmesi tek başına yeterli olmamakla birlikte bütün imkanları içeren öğrenme çevrelerinin de organize edilmesi gereği açıktır.


4.19.6.1.Mevcut Kurslar

Kaynak kitaplar veya metinler yüz-yüze öğretimi destekleme amacıyla üretilmektedir. Yüz-yüze durumun eksikliğine rağmen uzaktan veya bireysel öğrenmede kısmen aynı özellikleri taşımaktadır. Öncelikle öğrenme materyali;

1. Modüler bir yapıda düzenlenmektedir,
2. İkinci olarak bir iletişim durumunu taklit etmektedir,
3. Sonuç olarak bütünleştirilmektedir.

Bunun anlamı bir öğrencinin ihtiyaç duyacağı bütün bilgileri (içerik, açıklamalar, başvurular, kaynaklar, düzenlenmiş alıştırmalar, öğrenme amaçları, açıklayıcı notlar, index vb) içermesidir. Bu noktada belirtilmesi gereken en önemli nokta formal eğitime yönelik olarak hazırlanan kitapların da bu ideal modül biçiminde hazırlanmayışının önemli bir eksiklik olduğudur.


4.19.6.2. Hypertext Okuma ve Yazma Süreci

Okuma-yazma sürecinin yapılandırılmasında elektronik iletişim yeni bir iletişim koduna ihtiyaç duymaktadır. Bu noktada okuma-yazma süreci bilgi akış sürecine bağlı olarak aşağıdaki noktalarda toplanmaktadır:

1. İyi bir hypertext nasıl oluşturulabilir?
2. Okuyucunun gezinti yapmasına etkili olarak nasıl yardım edilebilir?
3. Hangi araştırma araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır?
4. E-mail iletişimi, bilgi alış verişi ve etkileşimleri nasıl etkili olarak gerçekleştirilebilir?
5. Otomatik olarak depolama, sınıflama, bilgi ve mesajlar nasıl etkili olarak bulup getirilebilir, düzenlenebilir veya düzeltilebilir?
6. E-mail iletişimin pedagojik olarak avantajı nasıl sağlanabilir?

Geleneksel uzaktan eğitim uygulamaları ile günümüz uzaktan öğrenme anlayışı karşılaştırıldığı zaman geleneksel uzaktan eğitim sistemlerinin ağırlıklı olarak basılı materyal temelli, yayın yoluyla ve bazen yüz yüze eğitim imkanlarıyla gerçekleştirildiği görülmektedir. Geleneksel uzaktan eğitim uygulamaları, öğrenmenin gerçekleşmesinde iki önemli öğe olan “iletişim ve etkileşimi” etkili olarak gerçekleştiremediğinden önemli sınırlılıklara sahip durumdadır. Bu sistem daha çok “öğretim temelli” olarak işe koşulduğundan bireylerin etkili olarak bilgiyi kullanabilmesinden daha çok bilginin belirli ve kısıtlı formlar içinde öğretilmesini ve ezberlenmesini ortaya koymaktadır.

Günümüzde www temelli uzaktan öğrenme ortamları ise kullandıkları çoklu-ortam teknolojileri ile bireylerin öğrenme materyalleri ile etkileşimine imkan vermektedir. WWW’in temel bir uzaktan öğrenme ortamı olarak ele alınmasının etkili öğrenme durumlarının oluşmasına yol açabileceği söylenebilir.


4.16. GELECEKTE EĞİTİM NASIL OLACAKTIR ?

Dünyamız önce tarım toplumundan sanayi toplumuna geçmiştir. Bugünse bilgi toplumu süreci yaşanılmaktadır. Bilgi toplumuna geçimlesin de ise bilgisayar teknolojisinin en hızlı büyüyen alanı olan İnternet çok önemli bir rol oynamıştır.

Milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayan uluslararası bir ağ olan İnternette bugün dünya da milyonlarca kullanıcı araştırma yapmakta, bilgi toplamakta, ortak çalışmalar yapmakta, haberleşmekte, radyo dinlemekte, oyun oynamakta, alışveriş yapmakta ve sanal sınıflarda eğitim yapmaktadırlar. Türkiye de ise kesin bir rakam olmamakla beraber 2 -3 milyon İnternet kullanıcısı olduğu tahmin edilmektedir.

Türkiye’de ilk ve ortaöğretimde verilen eğitimin niteliğinin özel bir önemi vardır. Bu kurumlar yüksek öğretime öğrenci verdiği gibi, yüksek öğretime devam etmeyen bir grubu da iş hayatına yetiştiren bir misyona sahiptir. Şu anda 8 yıllık eğitim sürdürülmektedir. Unutulmamalıdır ki, 2030’lu yılların Türkiye’sinin liderleri bugün ilkokula giden çocuklarımız olacaklardır. Bu çocukların hangi niteliklere sahip olarak yetiştirileceği ise milli eğitim hedeflerinin çerçevesinde belirlenmektedir.

Eğitimin hedefi bilgi birikiminin yanında bir toplumun kültürünü, değerlerini ve geleneklerini de yeni kuşaklara aktarmaktır. Bilgi çağında eski değerlerin ve standartların değişmesi kaçınılmazdır. Bunun muhtemelen, ilk ve ortaöğretimde şu yansımaları görülecektir;

a. Bilgi çağının getirdiği yeni toplum düzenine uymak için Milli Eğitim Bakanlığı’nın desteği ve planlaması öncülüğünde her okul yeniden müfredatlarını ve sistemlerini değiştirmek durumunda kalacaktır.
b. Yetişen öğrencinin nitelikleri değişecek, kalitesi artacaktır.
c. Eğitimin niteliği değişecektir. (Ezbersiz eğitim kaçınılmaz olacaktır)
d. Öğretmen nitelikleri değişecektir.
e. Okulların fiziksel yapısı değişecektir.

Okullarda BDE ve İnternet kütüphaneleri, yemekhane gibi gerekli yerler olacaklardır. Çok uzun vadede belki sadece sanal sınıflarda eğitim yapılacak, okul diye bir yer olmayacaktır.

a. Her okulda eğitim teknolojisi uzmanı kadroları olacaktır. Sadece bilgisayarlara yatırım yapmak, istenilen ilerlemelerin hiçbirisini getirmez. Uzman bir planlama ve yetişmiş insan gücü önem kazanacaktır.
b. Okul-üniversite-sanayi yakınlaşması zorunlu olacaktır.
c. Eğitimde fırsat eşitliği imkanı doğacaktır. Öğrencilerin istediği öğretmenden, istediği kurumdan, istediği şekilde-senkron ve asenkron-ders alması mümkün olacaktır.
d. Sektörel bazı değişiklikler olacaktır. Yeni sektörler doğacak, eski sektörlere ihtiyaç azalacaktır. Okul taşımacılığı, okul formaları yapan firmalar, catering firmaları, hatta belki müteahhitlik firmaları etkilenen firmalar olacaktır.
e. Uluslararası işbirliği artacaktır. Çeşitli ülkelerle ortak projeler üretilecektir.
f. Özel ve vakıf okullarına gelişmenin ivmesini arttırmak için büyük görev düşecektir. Gelişmeye uyamayan okullar kapanacaktır.
g. Genel olarak, yaşam kalitesi artacak, daha bilgili bir toplum haline gelinecektir.


Bilginin sürekli arttığı ve yenilendiği bir ortama gelinmiştir. Son 30 yılda önceki 5000 yılda üretilmiş olandan çok daha fazla bilgi üretilmiştir. Örneğin, bugün bir gazetedeki bilgiler, ortalama bir insanın bir günde öğrendiği 17. yüzyılda yaşayan bir insanın bütün yaşamı boyunca bildiğinden fazla olmaktadır. Bilginin bu kadar çok miktarda olması ve sürekli yenilenmesi gereğinin sonucunda İlk ve orta öğretimin en büyük kamburlarından olan ezberci eğitim ortadan kalkacaktır. Öğrencinin bir şey ezberlemesi gerekmeyecek sadece bilgiye erişmeyi bilmesi yeterli olacak, buna paralel olarak araştırmacı zihniyet önem kazanacaktır.

Yukarıda okul müfredatlarının, yetişen öğrencinin niteliklerinin ve eğitimin niteliğinin değişeceği belirtilmişti. Ayrıca;

a. Öğretmenlerin kendilerini yenilemeleri gerekecektir. Öğrenciler bugün teknolojiyi öğretmenlerinden iyi kullanıyor olabilir ama bu farkın kapatılması çok önemlidir. Öğretmenlerin bilgisayar okur-yazarı olması ve İnterneti kullanıyor olmaları işe alınırken bakılan bir kriter olacaktır. Öğretmenlerin sadece teknoloji kullanmaları açısından değil, bilgi açısından da kendilerini yenilemeleri şarttır. Bugün ilk ve orta öğretimde çalışan öğretmenler genellikle kendileri üniversitede okurken öğrendikleri bilgileri öğrencilerine aktarmaktadırlar. Halbuki bilgi çok değişkendir. Bilinmeyen çok şey öğrenilmiş, eskiden bilinenlerin bazılarının da yanlış olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin yeniden eğitilme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Hizmet içi eğitim kapsamında okul-üniversite işbirliği de gelişecektir.

b. Okulların fiziksel yapısı değişecektir.

− Okullarda BDE ve İnternet Kütüphaneleri sınıf kadar gerekli olacaklardır.
− Uzun vadede belki sadece sanal sınıflarda eğitim yapılacak, okul diye bir yer olmayacaktır.

İlk aşamada her okulda Bilgisayar Destekli Eğitim verilecek Bilgi Teknolojileri Laboratuarlarının kurulması ve burada öğrencilerin bilgi teknolojilerini kullanmakla tanışacakları ve teknolojiyle iç içe bireysel çalışmayı öğrenecekleri bir ortam yaratılması önerilmektedir. Burada CD-ROM’lar ve İnternet kullanılarak eğitim yapılmalıdır.

Her okulda İnternet kütüphanelerinin kurulması, okul kütüphanesinin bir parçası haline gelmesi ve buraların okulun en uğrak ve sevilir yeri olacağını öngörülmektedir. İnternet bugün en zengin kütüphanedir. Araştırma yapanlar ve tez yazanların çok iyi bildiği, özellikle yabancı kaynak bulmak sıkıntısı İnternet sayesinde giderilecektir. İlk ve orta öğretim gençliği de bilgiye rahatlık ve kolaylıkla ulaşırsa, araştırma yapmak bir eziyet haline dönüşmezse daha araştırmacı kişilik özelliklerine sahip bireyler yetiştirilmiş olacaktır.

Ayrıca çok uzun vadede belki sadece sanal sınıflarda eğitim yapılacak, okul diye bir yer olmayacaktır.

c. Her okulda bir Eğitim Teknolojisi Uzmanı da işe alınacaktır. Konu alanı uzmanı olmak kadar, bir konunun hangi teknoloji ile ne şekilde aktarılacağını planlayacak eğitim tasarımcısına büyük ihtiyaç duyulacaktır. CD-ROM’larda veya İnternette eğitim tasarlamak için eğitim yöntemlerini, öğrenme prensiplerini ve teknolojinin imkanlarını çok iyi bilen kişilere büyük sorumluluk düşecektir. BDE alanında insan kaynağı çok önemlidir.

d. Okul-üniversite-sanayi yakınlaşması gerekecektir. İlk ve ortaöğretim mezunlarının iş yaşantısına yönelik donanımları olması gerekir. Hatta belki değişen sanayi belki kendi On-line eğitimini veren okullar kuracaklardır. Örnek; IBM şirketi kendi personelini eğitecek okulunu açacaktır.

e. Fırsat eşitliği yaratılacaktır. Bugün Türkiye’de 500 bin öğretmen ve 30 bin öğretmen açığı vardır. Çevrimiçi eğitimle belli bir coğrafi konumundan ötürü eğitimde fırsat eşitliğini yakalayamayan bölgelere eşitlik fırsatı gelebilir. Öğrencilerin daha fazla seçme şansı olur ve istediği kurumdan ve istediği öğretmenden ders alabilir. Ayrıca Senkron ve asenkron öğrenme modelini seçme şansı olabilecektir.


f. Sektörel değişiklikler olacak, yeni sektörler doğacaktır. Eski sektörlere ihtiyaç azalacak, Okul taşımacılığı, okul formaları yapan firmalar, catering firmaları, hatta belki müteahhitlik firmalarına daha az ihtiyaç olacaktır. Kırtasiye malzemeleri tüketimi şekil değiştirecektir.

Sınırlı fiziksel kapasiteleri olan binalar yerine sınırsız sanal uzayda eğitim yapılacaktır. Önümüzdeki on yılda belki olmayabilir ama zamanla yollarda önlüklü ve beyaz yakalı çocuklar görülmeyecektir. Öğrenciler Amerika da olduğuna benzer bir home-schooling yani, evden eğitim kavramı ile tanışacaklar, bunun sonuçları olarak okullarla ilişkili bazı sektörler de zamanla kaybolabilecektir. Örneğin; okul ulaşım firmaları, okul binaları yapan müteahhit firmalar, okul malzemeleri satanlar vs gibi.

Okullarda İnternet üzerinden sanal sınıf uygulamaları başlayacak, bu kısa sürede büyük bir sektör haline dönüşecektir. Okullar bu işe kendi bünyesinde ele almazlarsa bir zamanlar dershanelerin, özel ders veren öğretmenlerin yaptığı destek görevini çevrimiçi yapacak siteler gelişecektir.

a. Uluslar arası işbirliği artacak, grup çalışmaları dünyanın her yerindeki ekiplerle yapılabilecektir. Farklı coğrafyalarda yaşayan öğrenciler, öğretmenler ve araştırmacılar birlikte ortak projeler üretebilecekler, bunun yararları sadece ekip çalışması ve işbölümü yapmayı öğrenmekle bitmeyecek, değişik kültürlerin arasındaki anlayış da gelişecektir.

b. Özel ve vakıf okulları gelişmenin ivmesini arttıracaktır. Eğitimin maliyeti artacaktır. Gelişmeye uyamayan okullar kapanacaklardır.

c. Genel olarak, yaşam kalitesi artacak, daha bilgili bir toplum olunacaktır.

Yaşam boyunca kolayca erişilen bilgiyle öğrenme sağlanacak, İnternet üzerinden zaman ve mekandan bağımsız olarak bilgiye erişilebilecektir. Bu da öğrencilerle sınırlı kalmayarak, profesyonellerin eğitimi, ana-baba eğitimi, herkesin eğitimi gibi şekillerde olacaktır. Bu ayrıca toplumumuzun niceliksel ve niteliksel olarak bilgisinin artması anlamına geldiği için uzun vadede bize yaşam kalitesi sağlayacaktır.

BÖLÜM 5



5.SONUÇ VE ÖNERİLER

Araştırmada kaynak taramalarıyla elde edilen verilerin yorumlanması neticesinde ulaşılan sonuçlar aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.

Ülkemiz uzaktan eğitim uygulamalarında hacim olarak dünya da ilk sıralarda yer almasına rağmen, nitelik ve çeşitlilik anlamında hayli gerilerden gelmektedir. Uzaktan eğitimi zaman ve mekanda esnek, hedef kitlesi, programları sınırsız, bireysel öğrenmeye dayalı, tüm kitle iletişim araçlarını eğitimde kullanma kabiliyetinde, geleceğin eğitim uygulaması olma özelliklerinden ve tüm toplumlar gibi bizde geleceğimizin güvencesini eğitim olarak gördüğümüzden dolayı bizim içinde vazgeçilmez, ertelenemez bir eğitim uygulamasıdır.


Uzaktan eğitimde yeni öğrenme ortamlarından birisi de web ortamıdır. İnternet ortamında uzaktan eğitimin geleneksel uzaktan eğitime göre sayılabilecek yararları olarak şunlar tespit edilmiştir;

a. Eğitim merkezinden tüm dünyaya bilgi gönderilmesi mümkündür.
b. Postalama masrafı ortadan kalkmakta, bilgi dağıtımı baskı ve taşıma masrafları sıfırlanmış olarak İnternet üzerinden yapılabilir.
c. Bir servisten tüm bilgiler düzeltilip güncelleştirilebilir.
d. Öğreten ve öğrenenler arasında metin, grafik, iletişim gibi çeşitli öğretim teknikleriyle etkileşim sağlanabilir.
e. İnternet yazımda işbirliğine imkan sağlar.
f. Öğrenciler geri bildirimlerini kolayca yapabilirler.


İçinde bulunduğumuz 21. yy. da bilim ve teknolojideki gelişmeleri takip edebilen bilgiye ulaşabilen, ulaştığı bilgiyi kendi yapısına uydurabilen buna yenilerini katabilen ve bu bilgiyi yayabilen toplum ya da kişiler güçlü olarak kabul edilmektedir. Bu durum geleceğin insanını yetiştirebilecek öğretmenler için yeni ihtiyaçların oluşmasına yol açarken özellikle bilgi teknolojisindeki gelişmeler, öğretmenler için bu ihtiyaçların karşılanmasını kolaylaştırmaktadır. Bu bağlamda İnternet, öğretmenlere de sınırsız kaynaklar sunmaktadır.


Uzaktan eğitimin bazı sınırlılıkları da vardır;

1. Öğrenme ortamlarında önemli görülen yüz yüze etkileşim ortam ve imkanları,

2. Öğrenme sürecinde karşılaşılan öğrenme güçlüklerinin anında çözülememesi ve bu durumun ardından gelecek sıkıntılar,

3. Anında yardım görememe ve problemin giderilmemesinden kaynaklanan davranışların gelişimi,

4. Kendi kendine çalışma alışkanlığı olmayan ve bu yeteneğini geliştirmemiş bireyler için planlama zorluğu,

5. Çalışan bireylerin kendine ayıracakları vakitte ders çalışma mecburiyeti,

6. Laboratuar, atölye gibi uygulama ağırlıklı konuların işlenmesindeki sınırlılıklar,

7. Öğrenci sayısındaki fazlalık nedeni ile iletişimdeki sınırlılıklar.

Uzaktan eğitimde hedef kitle çok değişik özellikler taşımaktadır. Yetişkinler, gençler ve çocuklar; deneyimleri, gelişme evreleri, güdülenmeleri, öğrenme istekleri ve kendilerini yönlendirmeleri açısından ele alınarak eğitilmelidir.

Uzaktan eğitim yakın bir gelecekte tamamıyla İnternet üzerinden olacaktır. Bunun nedenleri ise şunlardır;

1. İnternetin öğrencileri takip ve kayıt yeteneği çok ileri düzeyde ve başarılıdır.
2. Multimedya ders içerikleri hazırlama işlemi, zamanla, çok daha kolay ve süratli yapılabilir bir hal alacaktır.

3. İnternet ortamında canlı eğitim sunan ve geleneksel sınıfın simülasyonu olan LearnLinc benzeri platformlar bulunmaktadır. Bu platformlarda, eş zamanlı eğitim, ses, data ve eğitim içeriği paylaşımı iletişim yapısında sunulabilmektedir. Yakın bir gelecekte, tüm dünya genelinde, en ücra köşelerde dahi, geniş bant İnternet hizmetleri sunan, uydu ağları bulunacaktır. Böylelikle, sanal sınıf senkron eğitim platformu, eş zamanlı canlı görüntü aktarımı iletişim yapısı ile desteklenebilecektir.

4. Giderek artan sayıda dershane, lise ve üniversite Uzaktan Eğitim, Bilgisayar Ağları, Web Tasarımı, Etkileşimli Multimedya vb eğitimleri vermekte ve bu alanda önemli bir iş gücü yetiştirilmektedir.

5. Artık çok daha yetenekli ve etkileşimli CD-ROM’lar üretmek ve PC’lerde bunları kullanmak kolaydır. Yeni teknolojilerle, bilgisayarlarda çalışan CD-ROM’dan, İnternet üzerinden aktarılması zor eğitim içeriklerini özel yazılımlarla öğrencinin kullanımına otomatik olarak yansıtmak ve eğitim aldığı bilgisayarına kurmak mümkündür.

a. Çağdaş yaklaşımların benimsendiği eğitim-öğretim anlayışında, öğretmen hangi konuyu anlatırsa anlatsın öğrencilerin bir takım yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olması; öğrencinin bilgiyi ezberlemesi değil, uzaktan bilgiyi kullanması ve yeni bilgi üretmesi, yani düşünmesi sağlanmaktadır.

b. Çağdaş yaklaşımlarda; bilgi geçici bir birikim olarak kabul edilir, konular derinliğine öğretilerek, zekanın tüm çeşitlerini geliştirmesi hedeflenir. İnternet; uzaktan eğitim yoluyla,eğitimde fırsat eşitliği yaratıp, bireylere yetenek ve zekalarını optimum düzeyde geliştirme fırsatı vermektedir.

c. Öğrencileri bazı bilgilerle yüklemek değil,onlara tüm yaşamları boyunca kendilerini nasıl geliştirebileceklerini, yani uzaktan eğitimle, öğrenmeyi öğretmekte İnternet önemli bir yer tutmaktadır.

d. İnternet ile uzaktan eğitim sayesinde; eleştirel düşünebilen ve bütünü gören, okuduğunu ve dinlediğini anlayabilen, olayları ve eşyayı kendi bakış açılarına göre değerlendirebilen kişilerin sayısı artırmaktadır.

e. İnternetin yaygınlaşması ile bilgisayarın başından kalkmadan kaynaklara ulaşabilmek mümkün olmuştur. İnternetin sadece kütüphaneleri ve arşivleri değil, popüler güncel gelişmeleri de anında üyelerine ulaştırarak çağdaş eğitim anlayışına uzaktan eğitim aracılığıyla önemli hizmetler etmektedir.

f. İnternetin uzaktan eğitimde kullanılması ile şu amaçlara ulaşılmaktadır;

- Zamandan tasarruf,
- Fikirlerin canlandırılması,
- Karmaşık fikirleri basite indirgeme,
- Fikir, işlem ve süreçleri basamaklarıyla gösterme,
- Motivasyonu artırma,
- Pratik yapma,
- İlgi çekme,dikkat uyandırma.


Yukarıda ulaşılan sonuçlar neticesinde şu önerilerde bulunulabilir.

Eğitim bir ülkenin sosyal ve politik gelişiminde temel bir unsur olup, günümüzde nasıl daha iyi verileceği tartışılmaktadır. Bu bağlamda, gelişmiş ülkelerin her geçen gün daha çok yaygınlaştırdıkları İnternete dayalı uzaktan eğitim olgusu, ülkemiz açısından da inkar edilemez bir öneme sahiptir. Genel kabul görmeye başlayan bu olgunun, ülkemiz şartlarında da yaygınlaştırılıp, etkinliğinin sağlanması amacıyla şu hususların yerine getirilmesi önemlidir.

a. Uzaktan eğitim ve özellikle İnternete dayalı uzaktan eğitime bir ütopya olarak değil, hemen gerçekleştirilebilecek bir proje olarak bakılmalı ve ulusal ile uluslar arası çevrelerin (DPT, Dünya bankası, Unesco, UNDP gibi) finansal desteği sağlanmalıdır.

b. Bilgisayar ve iletişim alt yapısına önemli yatırımlar yapılarak, İnternet ortamında eğitime imkan tanınmalıdır.

c. Ülkemizdeki eğitim kurumları çok kısa bir zamanda kendi modellerini ortaya koyarak projeyi hayata geçirmelidirler. Bununla birlikte eğitim ağı sadece üniversiteler ve mühendislik konuları ile sınırlı kalmayıp, zamanla diğer konular ile ilgili resmi ve özel kuruluşları da kapsayacak şekilde genişletilmelidir.

d. Kendini geliştirmek ve yenilemek isteyenlerin kişisel gelişimlerine katkıda bulunacak ve günün şartlarına göre değişecek “Yabancı Dil Öğrenme”, ”Bilgisayar Öğrenme” vb bir çok konuda eğitim verilebilmelidir.

e. Geniş kitlelere ulaşacak “Uzaktan Eğitim” programları geliştirilirken “Yüz yüze eğitim” in avantajlarını yakalayacak yaratıcı tasarımlar düşünülmelidir.

f. İnternete dayalı uzaktan eğitim modellerinin yerinde kullanılmaları ve ehliyetli kişi ve kurumlar tarafından uygulanmaları önemlidir.

g. İnternete dayalı uzaktan eğitim modeli “öğrenen bireyden öğrenen topluma ulaşabilmeyi” hedeflemelidir.

Çağdaş teknolojik gelişmeler bilimsel ve teknolojik bir nitelik kazandırmayı gerektirmektedir. Eğitim taleplerimizin karşılanması ve bu alandaki problemlerin çözümü ancak ileri düzeyde bir eğitim teknolojisi ile mümkündür. Bu eğitim teknolojisinin daha etkin olarak kullanılabilmesi için bazı önerilerde bulunulmaktadır. Bunlar;

a. Eğitim teknolojisindeki ilerlemeler eğitim uygulamalarına yeni imkanlar getirmiş, öğretim yöntemlerini çeşitlendirmiş ve zenginleştirmiştir. Bu ilerlemelerin öğretmenlere verilebilmesi için ülke çapında ya da ilgili kurumlarca hizmet içi eğitimler verilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır.

b. Ülkemizde uzaktan öğretimin İnternet görülebilmesi için Telekom ve Ulak bilimin İnternet iletişim hızlarını tüm ülkede 1 Mbps çıkarmaları gerekir. Aksi takdirde uydular aracılığı ile uzaktan eğitim kaçınılmazdır.

c. Uydu üzerinde hem görüntü, hem ses, hem de İnternette olduğu gibi web formatında yazılı, yazılı dokümanlar gönderilebilir. Etkileşimli yazılım programları ile sanal ortamda öğrencinin çeşitli deneyler yapması veya kısa sınavlarla öğrencilerin değerlendirilmesi ve sonuçlarının gözlenmesi sağlanmalıdır.

d. Yerel İnternet ağına sahip okullarımızda/üniversitelerimizde (hizmet içi eğitim için kamu kurumlarımızda) uydu aracılığı ile aldıkları görüntüleri ve bilgileri isteyen alıcıların hizmetine sunulmalı veya bir sinevizyon aracılığı ile konferans salonunda ders sunumu ilgililere seyrettirilmelidir.












































KAYNAKLAR

AKADA, Tijen, Gelecekte eğitim nasıl olacak?, İTÜ Gelecekte eğitim nasıl olacak paneli, İİSTANBUL, 13 Nisan 2000
AKGÜN, Hasan Hüseyin, Açık yükseköğretim paneli, Eğitimcilerden Açık Yüksek Öğretime Destek, ANKARA, 1994
AKKOYUNLU, Buket, “Bilgisayar Okur Yazarlığı Yeterlilikleri İle Mevcut Ders Programlarının Kaynaştırılmasının Öğrenci Başarı ve tutumlarına Etkisi”, H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, ANKARA, 1996
ALGAN, Ertuğrul, “Uzaktan Eğitimde Teknoloji Kullanımı ve Geleceğin Teknolojileri”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan eğitim Sempozyumu (12-15 Kasım 1996), Bildiriler, MEB, FRTEB, ANKARA, 1996
ALKAN, Cevat, Eğitim Teknolojisi, ANKARA, 1997
ALKAN, Cevat, Açık Üniversite: “Uzaktan Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılmalı Olarak incelenmesi”, ANKARA, 1981
ALKAN, Cevat, Eğitim Ortamlarının Düzenlenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, No:168, 1992, 63-74
ALTUN, Akbaba; ALTUN, Sadegül; ALTUN, Arif, “Bir eğitim aracı olarak İnternet”, 2001
ARGUN, Turgay, “Yönetici Eğitimi”, ANKARA, 1988
ASAF Varol, “Televizyon, konferans ve İnternet Sistemlerinin Uzaktan Eğitim Amaçlı kullanımı”, (Fırat Ü.) Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ELAZIĞ, (12-15 Kasım 1996)
AYBAY, Işık; AYBAY, Yonca, “Türkiye için Dört Aşamalı Yaygın Uzaktan Eğitim Projesi”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ANKARA, (12-15 Kasım 1996)
AYDIN, Selma; BAYRAM, Levent, Uzaktan Eğitim
BABADOĞAN, Cem, “Kamu Kesimindeki Hizmet içi Eğitim Programlarının Etkinliğinin Değerlendirilmesi”, A. Ü. Sosyal Bil. Enst. Yaygınlaşmamış Yüksek Lisans Tezi, ANKARA, 1989
BAŞKÖMÜRCÜ, G. & ÖZTÜRK, Y. Uzaktan Eğitim Sistemlerinin Tasarımı, 1. Türkiye Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, Bildiriler, 1996, Ankara, 55
BAYIR, Onat Gülin, “Hizmet içi Eğitimde Bilgisayar Destekli Öğretimin Etkinliği”, A.Ü.Sosyal Bil. Enst. Yaygınlaşmamış Yüksek Lisans Tezi, ANKARA, 1995
BAYKUL, M. Emin, Uzaktan eğitim, KKK lığı 1. uzaktan eğitim sempozyumu, ODTÜ ANKARA, 1999, 8
BAYTİN, N., Mimarlık-Ergonomi-Atropometre İlişkisi, 1. Ulusal Ergonomi Kongresi Ankara, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No:372., 1982, 101-109
BİNGÖL, Haluk, “Öğrenmenin ‘e-‘leşmesi, Uzaktan Eğitim ve Türkiye”, TBD Bilişim Kültür Dergisi, ANKARA, Eylül 2000
BİNGÖL, Haluk ve ÇİÇEKÇİ, Birtan, “Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim”, Bilişim’ 99, ODTÜ, ANKARA, 13-15 Mayıs 1999
BROWN, B. M., Digital Classrooms: Some Myths About Developing New Educational Programs Using the İnternet. T.H.E journal, December, 1998
CAMPBELL Chere Gıbson, Supporting The Distance Learner in Context, Türkiye 2. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu Ankara, 1998, 545
CELALETTİN Baykul; TEYFİK Üret, “İlk ve Orta Öğretimde İnternetin kullanımı”, Türkiye’de İnternet Konferansı, Bilkent Üniversitesi, ANKARA, (17-18 Kasım 1995)
CELALETTİN Baykul; TEYFİK Üret, “İnternetin Eğitime Uygulanması, FTP ve WWW’nin karşılaştırılması”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, (12-15 Kasım 1996)
CENGİZ, Banu, “İnternetten YÖK Onaylı Diploma”, Chip Bilgisayar Kültürü Dergisi, Sayı: 2000/10, Kasım 2000
CEYLAN, İ., “Bilgi Teknolojileri Alanında Sertifika Programları, Online Sınavlar ve İş Dünyasındaki Önemi”, BTİE, 2001
CUBAN, L., Teachers and Machines: The Classroom Use Of Technology Since 1920, Teachers College Pr, 1986,129
ÇAĞILTAY, K., Bilgisayar Destekli Eğitime Eleştirel Bir Bakış, İNET-2000 Konferansı Boğaziçi Üniversitesi, 2000, İSTANBUL
ÇAĞILTAY, Kürşat; ÖZDEN, Yaşar, 12-15 Kasım 1996, Preparing Courseware by WWW: A case Study in METU-Distance Learning Via İnternet, Türkiye 1. “Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu“, (17-18 Kasım 1995)
ÇAĞLAYAN, M. Ufuk, Bilgisayar destekli eğitimden İnternet destekli eğitime, İSTANBUL, 1997, 3
ÇELİK, Fethi, “Öğretmeni işbaşında Yetiştirmede Uzaktan Eğitim Modeli”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, (12-15 Kasım 1996), Bildiriler, MEB – FRTEB – ANKARA, 1996
ÇELİK, Yaşar, İnternet: Kütüphane hizmetlerine katkıları, ANKARA, 1995
ÇETİNER, H., İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim ve Çoklu Ortam Uygulamaları İNET-2000 Konferansı Boğaziçi Üniversitesi, İSTANBUL 2000
ÇETİNER, Hakan, ve bşk., İnternete dayalı uzaktan eğitim ve çoklu ortam uygulamaları, ODTÜ enformatik enstitüsü, Ankara, 1996
ÇİNCE, Turgay, “Uzaktan Eğitimde Kullanılabilecek Teknolojiler ve Maliyetleri”, Birinci Uzaktan Eğitim Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, ANKARA, 1999
DEMİREL, Ö., Planlama Değerlendirmeye Öğretme Sanat, Ankara, Pegem Yayıncılık, 1999, 41-42
DOĞAN, İ., Küresel Değerler ve Eğitim: Türkiye Örneği 21. Yüzyıl Eşiğinde Türk Eğitim Sistemi, Ulusal Sempozyum, 1999
DÜNDAR, Şahin, “İnternet Destekli Asenkron Kimya Eğitimi (İDEAK)”, Birinci Uzaktan Eğitim Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, ANKARA, 1999
DÜNDAR, Halil; DARVİN, Hendel, “Post Secondary Distance Education in United States: An Overview of Approaches and issues”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ANKARA, (12-15 Kasım 1996 )
ENVER, Tahir Rıza, “Türk Açık Öğretimi ile İngiliz Açık Öğretiminin
Karşılaştırılması”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ANKARA, (12-15 Kasım 1996)
ERDOĞAN, İ., Eğitimde Küreselleşme Tek Hedef Olmalı, Yeni Yüzyıl, 28.7.1995
ERGİN, A., Öğretim Teknolojisi İletişim, Ankara, Pegem Yayıncılık, 1995, 69-72
ERGÜN, Mustafa İnternet destekli eğitim, Kocatepe üniversitesi, sosyal bilimler dergisi sayı 1, AFYON, 1998
GIDDENS, A., “Modernliğin Sonuçları”, Ayrıntı Yayınları, İSTANBUL, 1994
GÜRBÜZ, A.; ÇAMURCU, Y.; BABA, F., Web Tabanlı Eğitim Yapısı Tasarım Kriterleri, VI. Türkiye’de İnternet Konferansı, 2000, İSTANBUL
GÜRBÜZ, A., İşletim Sistemleri Eğitimi İçin Web Tabalı Simülatör, Yayınlanmamış yüksek lisans tez çalışması, Marmara Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Ağustos, 2000
GÜRCAN, İbrahim, “Sanal Üniversiteler ve Sanal Gazeteler”, Birinci Uzaktan Eğitim Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı ANKARA, Kasım, 1999
GÜROL, M., “Teknik insan Gücünün Yetiştirilmesinde Yüksek Öğretim”, F.Ü Dergisi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991
HALİS, İsa, Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme, Mikro Yayınları, KONYA, 2001, 77
HIZAL, Alişan, Uzaktan öğretim süreçleri ve yazılı gereçler ANKARA, 1983
İLKAY, M. Sıtkı, İnternette Eğitim, Erciyes üniversitesi, Kayseri, 1997, 3
İŞLER, V., “Sanal Kampüsü Bilgi Teknolojileri Sertifika Programı”, Kara Kuvvetleri Komutanlığı I. Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ODTÜ, ANKARA, 1999
İŞMAN, Aytekin, Uzaktan Eğitim Genel Tanımı, Türkiye’deki Gelişimi ve Proje Değerlendirmeleri, SAKARYA, 1998
İŞMAN, Aytekin, Uzaktan eğitim, 1998
JOHNSON, D.G., Computer Ethics, Prentice-Hall, 1985, 21-29
KARAŞAR, Ş., “İnternet Ortamında Eğitim”, Eğitim Yönetimi Dergisi, Bahar Pegem Yayıncılık, ANKARA, 1999
KARAŞAR, Ş., Sanal Yükseköğretim: “Yeni İletişim Teknolojilerinden İnternetin Kullanımı“, Yayınlanmamış Doktora tezi Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsün, ESKİŞEHİR, 1999
KAREN, Murphy, “Enhancing interaction in Turkish Distance Education”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ANKARA, (12-15 Kasım 1996)
KARTAL, Bilhan, “Uzaktan Öğretimde Yeni Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Kullanılması”, Birinci Uzaktan Eğitim Sempozyumu Bildiri Kitabı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, ANKARA,1999
KAYA, Zeki H.Önder, İnternet yoluyla öğretimde ergonomi, Sakarya üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, Sakarya, 2002, sayı 4, 426
KAYA, Zeki, Bilgisayar Destekli Öğretim ve Ergonomi, Birinci Uluslar arası Katılımlı Bilgi Teknolojileri Sempozyumu Bildirileri, Bursa, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 1999
KAYA, Yahya Kemal, “insan Yetiştirme Düzenimize Yeni Bir Bakış”: Eğitimde Model Arayışı, Bilim Yay., ANKARA, 1989
KEEGAN, D., Distance Education: The World’s First Choice For Lifelong Learning
KHAN, B.H., Web-based instruction (WBI): What is it and wny is it? in
KHAN, B.H., Web-based instruction. Englewood Cliffs, NJ: Educational Tecnology Publications, inc., 1997, 298-301
KHAN, B.H., A framework for Web-based learning. TechTrends: For leaders in Education and Training, ACET, 2000, 44-51
KURUBACAK, Gülsün, ”Online Learning; A Study of Students “Attitudes Towards Web-based instruction (WBI)”, Yayılnmamış doktora tezi, University of Cincinnati The Department of Curriculum & Instruction of the College of education, 2000
LANGHORNE, M. J.; Donham, J. O.; GROSS, J. F. & REHMKE, D. Teaching With computers: A new menu for the 90’s London: Kogan Page, 1998
MOORE. M.G.; KEARSLEY, G., Distance Education: A Systems View, Wadworth Publishing Compony, 1996, 2
ODABAŞI, Ferhan, “Computer Education in Distance Education: An
Application in Anadolu University Open Education Faculty”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ANKARA, (12-15 Kasım 1996)
ÖZAYGEN, Alkım (2000), ”İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim”, Bilim ve Teknik”, Mart 2000
ÖZGAYEN, Alkım, ”İnternete Dayalı Uzaktan Eğitim”, Bilim ve Teknik
Dergisi, Sayı: 388, Mart 2000
ÖZBAY, Murat, “Uzaktan Öğretim”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi Cilt 1, Sayı 1, ANKARA, Kasım 1991
ÖZDEN, Y., Öğrenme ve Öğrenim, Pegem Yayıncılık, Ankara, 1999
ÖZDİL, Levent, İnternete dayalı uzaktan eğitim, Kara Harp Okulu, Ankara,1997, 2
ÖZDİL, İlhan, Uzaktan Öğretimin Evrensel Çerçevesi ve Türk Eğitim
Sisteminde Uzaktan Öğretimin Yeri, ANKARA, 1986
ÖZER, Zuhal, “Teknolojinin Yarattığı Yeni Alternatif Uzaktan Eğitim”, Bilim ve Teknik, Sayı: 360, ANKARA, 1997
ÖZKAN, B., “İnternete Dayalı Öğretim”
PARKER, B. & Bowell, B., Exploiting computer-mediated communication to support In-service professional development: The SENCO experience. Journal of information Technology for Teacher Education
PEKER, Ömer, Yönetici Eğitimi, ANKARA, 1989
PERAYA, D., Distance Education and the WWW
REYNOLDS, A. & ANDERSON, R. H., Selecting and Developing Media For instruction, New York: Van Nostrand Reinhold, 1991, 73-75
SAATÇİOĞLU, Ö., Türkiye’de Çağdaş Eğitim ve Çağdaş Üniversite Konusunda ODTÜ’nün Görüş ve Önerileri, Başbakanlık Yayını, ANKARA 1992, Sabah Gazetesi, Yeni Ekonomi, (2 Aralık 2000)
SENEMOĞLU, Nuray, “Gelişim Öğrenme ve Öğretim”, ANKARA, 1997
SOFRAN, N., İnternet Etiguette and Ethics, 1994, 66-69
ŞENİŞ, Fethi; MUTLU M. Emin ve ÇETİNOZ, Nermin, “İnternet Tabanlı eğitim Uygulamalarında Öğretmenin Sahip Olduğu İzleme Araçlarının Açık öğretim Sistemin de Uygulanabilirliği”, Ankara, Bilgi teknolojileri ışığında eğitim, (13-15 Mayıs1999), bildiriler, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, ANKARA, 1999
TEZCAN, M. Titiz, T., (1998), “Toplumsal Değişme ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, ANKARA
TOKMAN, L.Y., ”Bilgisayar Teknolojisinin Mimarlık Lisans Öğretimine Etkilerinin Araştırılması”, Bilgisayar Ortamında Mimarlık B.D., Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, devam eden doktora tezi, İSTANBUL, 1999
TOKMAN, Y. Leyla, Eğitim ve öğretimde Uzaktan Erişim, 5. İnternet Konferansı, Ankara, 1999
TOKMAN, L. “Bilgi Çağının Gücü: İnternet, Eğitim ve Demokrasi”, İNET 2000 Konferansı, BOĞAZİÇİ ÜNVERSİTESİ İSTANBUL, 2000
USUN, Salih, “Hizmet içi Eğitimde Bilgisayar Destekli Öğretim içi Bir Model Önerisi”, A.Ü.Sosyal Bil. Enst. Yayınlanmamış Doktora Tezi, ANKARA, 1996
VAROL, A. “İnternete Genel Bakış, Uzaktan Eğitim”, 1998
VAROL, Cihan Sınırsız eğitim, Bilişim teknolojileri ışığında eğitim sempozyumu, ODTÜ, Ankara ODTÜ, Ankara 15-17 Mayıs 2000, 127 v.d.
VURAL, Yarman; FATOŞ T., ve diğerleri “İnternet ortamında eğitimin yararları ve sorunları”, TBD BİLİŞİM, 76, Ocak 2001
YAĞCI, Esad, “Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Hizmet içi Eğitim Etkinlikleri”, H. Ü. Eğitim Fak. Dergisi, S. 9. ANKARA, 1993
YILDIRIM, S. & KİRAZ, E., Obstacles in integrating online communications tools into preservice teacher education: A case study. Journal of computing in Teacher Education, 1999
YILDIZ, METE, Her Okula İnternet: ABD Deneyimi, Çağdaş Eğitim, Aralık 1998
YILMAZÇOBAN, S.; DAMAKÇI, F., “İnternetin Eğitim Amaçlı Kullanılması”, İNET-2000 Konferansı, Boğaziçi Üniversitesi, İSTANBUL, 2000
YUSUF, Öztürk, (Compied lecture notes) Methodologies and Technologies for Distance Education in Mediterranean, Summer School, 1994 and 1995 lecture Notes
YUSUF Öztürk, “improving Educational Option in The Mediterranean
Countries”, Türkiye 1. Uluslararası Uzaktan Eğitim Sempozyumu, ANKARA
(12-15 Kasım 1996)
YÜCEL, A., “Türkiye-Avrupa Topluluğu İlişkisi İçinde Eğitim Politikaları“, Ataum Yayınları, ANKARA, 1991







İNTERNET KAYNAKLARI

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~sadi/dersler/ebb_guz2000/hande~p.html
http://www.info.fedu.metu.edu.tr/~hasan/www/440/proects99/disted/uzaktan egitim/index.htm
http://www.uluslararasiegitim.com.
http://tk.gov.tr/internethaftasi/internet_nedir.htm
http://garildi.sabah.com.tr/cgi-bin/sayfa.cgi/0101/28/t/y64.html+internet+cafe
http://yayim.gov.tr/yayimler/147/sadegul.htm
http://senizc@microsoft.com.tr
http://inet-tr.org.tr/inetconf5/tammetin/basaran-sunum.doc http://inet.tr.org.tr/inetconf5/tammetin/alptekin.doc
http://www.ibun.edu.tr
http://inetַtr.org/inetconf5/tmmetin/yazici_atlas-tam.doc
http://cc.anadolu.edu.tr/eğitim/ueğitim/uzak3
http://lytokman@anadolu.edu.tr
http://selami@istak.com
http://tecfa.unige.ch/edu-comp/edu-ws94/contrib/peraya.fm.html
http//www.meb-yayinlar.gov.tr/sadegul.htm.
http://www.biltek.tubitak.gov.tr/dergi/00/mart
http://www.okulsayfasi.com



























ÖZET


Eğitimde iletişim teknolojilerinin kullanımı, özellikle uzaktan eğitim konusunda yapılan araştırmalar nedeniyle gündemdeki yerini korumaya devam etmektedir.

Uzaktan eğitim teknolojik olarak yeni fakat uygulama olarak köklü bir olgudur. Zaman, mekan, malzeme, öğretmen vb. kısıtlamaları katı değildir. Uzaktan eğitim her an ve sınırsız öğrenme ortamını beraberinde taşımaktadır. Yalnız başına bile bu nitelikler, yöneticilerin ilgilerini çekmektedir.

Bilim ve teknolojideki gelişmeler, her meslekte yeni bilgi ve teknolojileri öğrenmeyi ve çalışanların bu konularda yetiştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bilgi toplumunda örgütler, artık çalışanlarında, çok yönlü beceri sahibi, karmaşık örgüt içi ve dışı ilişkileri kavrayabilen yeterlilikler ve etkili takım çalışmasına uyma yeteneği aramaktadır. Günümüzde yeni teknolojilerin kullanılması ve yayılmasında, insan kaynaklarının çok önemli bir rolü olduğu kabul edilmektedir.

Son yıllarda gelişme gösteren ağ protokolleri ve bu protokollerin uluslararası boyutlara ulaşması uzaktan eğitim uygulamalarına yeni bir uygulama alanı meydana getirmiştir. Uzaktan eğitim; öğrenci ve öğretim elemanlarının farklı coğrafi mekanlarda olduğu, ders malzemesi aktarımı ve etkileşimin teknolojiden yararlanılarak gerçekleştirildiği eğitim biçimidir. Son 20 yıl içerisinde farklı kıtalarda İnternet alt yapısını tamamlamış farklı ülkelerde İnternet tabanlı uzaktan eğitim yöntemleri farklı modeller uygulanarak geliştirilmiş ve uzaktan eğitim adına ileri düzeyde gelişme kaydedilmiştir. İnternet son yüzyıl içinde üretilen en değerli ve en önemli eğitim sistemlerinden biri olup, uzaktan eğitim modelinin ana unsuru konumuna gelmiştir. Günümüzde İnternet bir çok kişi tarafından kullanılmakta ve daha da artan taleple uzaktan eğitim sisteminin gelişmesinde rol oynamaya devam etmektedir. Son yılların en önemli iletişim araçları olan bilgisayar ve İnternet ; içinde bulunduğumuz yüzyılın da en önemli öğesi olmaya adaydır.

Bu modeller ve yöntemler, kurumlar arasında standardize edilmiş sistemler ile yürütülmekle beraber İnternetin bireylere özgür eğitim ortamları sağlaması, kullanıcıların birbirleri arasında sürekli değişen ve ihtiyaca cevap verebilecek düzeyde eğitim ortamları da sağlaması, bireyler arası uzaktan eğitim modellerinin geliştirilebileceğine ilişkin en güzel örneklerini oluşturmaktadır.

İnternet; bilgisayarlar arasında geçiş yapma imkanı tanıyan, bilgi değişiminde ve iletiminde kullanılan en büyük bilgisayar ağıdır. Coğrafi sınır tanımaksızın, İnternete bağlı olan her bilgisayar birbirleriyle ilişki kurabildiğinden, İnternet kullanıcıları şu hizmetlerden yararlanabilmektedir;

Bilgi merkezlerinin kataloglarını, bilimsel makaleleri ve raporları inceleme;

1. Çeşitli konularla ilgili olarak, bütün ülkelerden kişiler arasında gerçekleşen tartışmalara katılma,
2. Elektronik dergilerden ve duyuru bültenlerinden yararlanma;
3. Haberleşmek üzere elektronik postayı kullanma,
4. Uzaktan veri tabanlarına ulaşma,
5. Bir bilgisayardan diğerine dosya aktarma ve veri değiştirme,
6. Araştırma ve yayın yapma,
7. Bireysel iletişim ve eğlenceli etkinlikte bulunma;
8. Yazı, grafik görüntüsü, ses ve canlandırma içeren çoklu ortam multimedya’daki bilgiden faydalanma.

Uzaktan eğitimi destekleyen kurumların, ortamların ve yöntemlerin ortaya çıkması ve/veya kullanılması ile;

1. Bilgi patlaması,
2. Bilgi iletiminin gerekliliği,
3. Yeni teknolojilerin kullanılması,
4. Öğrenme, öğretme süreçlerinin ve eğitim hizmetlerinin bireyi temel olarak duyduğu ihtiyaçları karşılamaya yönetilmesi,
5. Eğitim ortamların çeşitlenmesi ve geniş boyutlara ulaşması,
6. Program düzenlemede çağdaş yönetimlerin uygulanması,
gerçekleşmektedir,

Genel olarak UE uygulamalarıyla verilen hizmetler;
1. Okuma yazma öğretmeye,
2. Temel eğitime dayalı yaygın mesleki eğitime,
3. YÖK’larına hazırlıktan, doktora üstü düzeylere kadar tüm eğitim kademelerine,
4. Yetişkinlerin beceri kazanmasına,
5. Hizmetçi eğitime,
6. Geleneksel eğitim hizmetleri ile bütünleşerek kültürel değerlerin kazandırılmasına ve korunmasına,
7. Yaşam boyu eğitime yönelik olmaktadır,






SUMMARY


The use of communication technologies in education has been keeping its’ position on agenda especially due to the researches on distance education.

Distance education has a new meaning in technological aspect, but has a deeper phenomenon in its’ practical aspect. Its’ limitations on time, space, tool, instructor, etc. are not solid. Distance education comes along with a continuous and unlimited learning environment. Even only its’ those qualifications attracts administrators.

Because of the developments in science and technology, it’s mandatory for employees of any profession to learn the new information and technologies. In information society, organizations are looking for employees who are skillful and wise enough to understand inner and outer complex relations in a group. Nowadays, human researches are expected to have most important role in using and spreading new technologies.

In recent years development of net protocols and reaching international standards have formed a new application area. The distance education is a kind of education forms those students and instructors are in different geographic places; lesson stuff transportation and interaction are made in assistance with the technology. In different continents and in different countries which are fully completed their Internet substructure have been developed interest remote education methods using different types of models out. They have made an advanced level of improvements in then name of Internet in the last 20 years. Internet, which is one of the most important, and one of the most precious education systems, has become the main element in the last century. Nowadays, Internet is used by many people and continuously takes part in improvement of the remote educations system more increasing demand. Computer and Internet, which are the most important communications means of last years, are candidates to become the most important element of our century too. Although this models and methods are performed by standardized systems, they made the most beautiful samples of providing free education areas and developing remote education models between people.

Internet is the biggest computer network, which makes transportation between computers that is used in changing and transporter the information. Without any geographical borders as a result of every computer connects to the Internet can be related to each other Internet users can get the following kind of services.

1. To investigate the info service catalog scientifical articles and reports.
2. To join the meanings involving several types of topics between people coming from all countries.
3. To benefit from electronic magazines and announcement reports.
4. To use e-mail to be able to communicate.
5. To reach databases from abroad.
6. To transfer a file and change data from one computer to another.
7. Investigating and publishing.
8. Personnel communication and making funny activities.
9. To benefit from multimedia which contains writings, graphical images, sounds, and performings.

To take place in and/or to use the associations, areas and methods those are supporting the distance education.
a. Information explosion.
b. Necessity of information transfer.
c. Using new technologies.
d. To direct learning, teaching process and education services to afford the main necessity of the individual.
e. Making education environment various and reaching them to large dimensions.
f. Apply advanced management to arrange the program be turned out to be true.

Usually given services with remote education includes:
a. To reach writing and reading.
b. Basic education basis wide spread professional education.
c. All of the education levels from preparing to High Education Associations to up level Ph.D.’s.
d. Taking ability of adults.
e. Educating servers.
f. Getting and protecting traditional education services with connecting cultural values.
g. Education for a lifetime.













TABLOLAR LİSTESİ



SAYFA
Tablo 1. Uzaktan eğitim türleri 9
Tablo 2. Eğitim teknoloji ve tipleri 17
Tablo 3. Gerçek ve sanal sınıflar arasındaki temel farklılıklar 30
Tablo 4. Dünyadaki İnternet Kullanıcıları 75
Tablo 5. ABD’deki İnternet Kullanıcı Sayısı 75
Tablo 6. Öğrenme Piramidi 76
Tablo 7. Uzaktan eğitimin temel unsurları 97